Kaosun Sürekliliği: 20. Yüzyıl ve 21. Yüzyıl Başlarında Dünyada Siyasal ve Sosyal Gelişmelerin Benzerliği Üzerine

Year 2023, Volume: 3 Issue: 1, 1 - 13, 30.06.2023

Aykut Karahan

Abstract

20 yüzyıl ve 21. yüzyıl başlangıçları itibariyle birbirine çok benzemektedir. Bu benzerliğin ana teması, özellikle bilim üretme yöntem ve biçimleri üzerine ciddi eleştirilerin geliştirilmiş olmasıdır. Aydınlanma döneminden başlayarak, "burada A'dan Z'ye her şey var" denilerek gelinen aşama ile gurur duyulması ifadesinden başlayarak, Kant'ın "Ebedi Barış Üstüne" yazısı ile oldukça iyimser bir hava oluşan Avrupa'da bilim ve teknolojinin sağladığı imkânlarla artık savaşların sona erdiği ve insanoğlunun aklını kullanarak sürekli barış halinin hüküm sürdüğüne olan özgüven, Edward Hallet Carr'ın "Yirmi Yıl Krizi" adlı kitabında anlattığı üzere, Avrupa'nın romantik idealizm ile bir yere varamayacağını oldukça katı bir realist tutum ile ortaya koymuştur. Ayrıca bu iki dünya savaşının sadece birtakım politikacıların hırsları ya da kibirleriyle anlaşılamayacak bir durum olduğunu, asıl önemli olanın kurulan barışın kendisini ve dayandığı temelleri sorgulamak gerektiğini ifade etmiştir. Thomas Kuhn'un bilim paradigmasına yönelttiği ciddi eleştiriler de dikkate değerdir. Aynı zamanda 21. yüzyıl başında Einstein, Bohr ve Heisenberg'in kuantum fiziği ile ilgili çalışmaları Newton mekaniğini derinden sarsmaya başlamıştır. Geldiğimiz 21. yüzyıl başında ise bağlantısallık/bütünsellik bağlamında yeni bilim ve yeni kültür anlayışları ile daha da derin eleştiriler yöneltilmeye başlanmıştır. Artık tek boyutlu ve tek medeniyetli bir dünya anlayışı radikal bir tavır olarak görülmeye başlanmıştır.

Keywords

Sistemsel süreklilik, sistemsel kaos, kaosun çeyrekleri, şüphenin çeyrekleri

References

• Adorno, T. ve Horkhaimer, M. (2010). Aydınlanmanın Diyalektiği, (Nihat Ülner ve Elif Öztarhan Karadoğan, çev.) İstanbul: Kabalcı Yayınevi
• Bauer, T. (2020). Müphemlik Kültürü ve İslâm, (Tanıl Bora, çev.) İstanbul: İletişim Yayınları
• Bauman, Z. (2014). Küreselleşme -Toplumsal Sonuçları, (Abdullah Yılmaz, çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınevi
• Bernal, D. (2009). Tarihte Bilim, (Tonguç Ok, çev.) İstanbul: Evrensel Basım Yayın
• Carroll, J. (1999). Ego and Soul, Harper Collins Publishers
• Chul Han, B. (2015). Yorgunluk Toplumu, (Selim Karlıtekin, çev.) İstanbul: Açılım Kitap
• Colin, A. R. (2005) Bilim Tarihi, (Ekmeleddin İhsanoğlu ve Feza Günergun, çev.) Ankara: Tübitak Yayınları
• Cushing, J. T. (2003). Fizikte Felsefi Kavramlar Cilt I- II, (B. Özgür Sarıoğlu, çev.) İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları
• Hayek, H. (2014). Özgürlüğün Anayasası, İstanbul: BigBang Yayınları
• İbn Hazm. (2012). Ahlak ve Davranış Tarzları, Ankara: Diyanet Yayınları
• Fazlıoğlu, İ. (2020). Razi Krizini Aşmak: Mevlana’nın Arayışı İçin Yeni Bir Yorum, Kayseri: Düşünen Şehir Dergisi, Sayı: 12
• Lazzarato, M. (2009). Borçlandırılmış İnsanın İmali, (Murat Erşen, çev.) İstanbul: Açılım Kitap
• Özel, M. (2020). Roman Diliyle İktisat, İstanbul: Küre Yayınları
• Eagleton, T. (2014). Tanrı’nın Ölümü ve Kültür, (Selim Dinginoğlu, çev.) İstanbul: Yordam Kitap