Ordu İlindeki Mahalle Adlarının Doğal ve Kültürel Peyzaj Ögeleri Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 3, 763 - 776, 25.11.2021

Mesut Güzel , Pervin Yeşil

https://doi.org/10.48146/odusobiad.912404

Cited By: 3

Öz

İnsanoğlu tarihsel süreçte çeşitli yerleşimler kurmuş ve bu yerleşimleri adlandırmıştır. Bu adlandırmaların yapılmasında yerleşimlere ve yakın çevrelerine ilişkin topoğrafik özellikler, vejetasyon yapısı, hidrografik özellikler, ekonomik uğraşlar, inanç ögeleri gibi pek çok etken rol oynamıştır. Bu etkenleri “doğal” ve “kültürel” peyzaj ögeleri olmak üzere temelde iki alt başlığa ayırmak mümkündür. Bu bağlamda; Ordu ilindeki mahallelerin adlandırılmasında, doğal ve kültürel peyzaj ögelerinin yansıma ve etkilerini ortaya koymak çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında, ildeki 19 ilçeye bağlı toplam 772 mahallenin adı değerlendirilmiştir. Literatürdeki diğer sınıflandırmalar ışığında, Ordu ili için yedisi doğal peyzaj ögesi ve yedisi kültürel peyzaj ögesi olmak üzere 14 kategori belirlenmiştir. Ardından mahalleler belirlenen bu kategorilere göre sınıflandırılmıştır. Sonuç olarak, 542 mahalle adının en az bir doğal ya da kültürel peyzaj ögesi içerdiği tespit edilmiştir. Mahalle adlarındaki doğal peyzaj ögeleri içerisinde en fazla rastlanan sözcükler; topoğrafya, vejetasyon ve hidrografya ile ilgili sözcükler olurken kültürel peyzaj ögesi kategorisinde en fazla rastlanan sözcükler ise özel isim ve tarihi kişiliklerin adları ile meslek grupları ve tarımla ilgili sözcüklerdir.

Anahtar Kelimeler

Ordu ili, toponimi, yer adları, peyzaj ögesi, peyzaj mimarlığı

Evaluation of Neighborhood Names in Ordu Province in the Context of Natural and Cultural Landscape Elements

Öz

Throughout history, people have established and named various settlements. Many factors such as topographic features of the settlements and their surroundings, vegetation structure, hydrographic features, economic activities, and belief elements played a role in establishing these names. It is possible to list these factors under two subheadings: "natural" and "cultural" landscape elements. In this context, the main purpose of this study is to reveal the reflection and effects of natural and cultural landscape elements in naming the neighborhoods in Ordu. Within the scope of the study, the names of 772 neighborhoods in 19 districts of the province were evaluated. In the light of other classifications in the literature, 14 categories have been determined for Ordu, seven of which are natural landscape elements, and the other seven are cultural landscape elements. Subsequently, the neighborhoods were classified according to these specified categories. As a result, it was determined that 542 neighborhood names contain at least one natural or cultural landscape element. The most common words in the natural landscape elements in the neighborhood names are the words related to topography, vegetation and hydrography. However, the most common words in the category of cultural landscape elements are special names and names of historical figures, and words related to occupational groups and agriculture.

Anahtar Kelimeler

Ordu province, toponymy, location names, landscape element, landscape architecture

Kaynakça

• Aliağaoğlu, A., 2013. Şehirsel toponimi: Balıkesir ilinde mahalle adları, bir sınıflandırma denemesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(29): 45-62.
• Aliağaoğlu, A., Uğur, A., 2018. Şehirsel toponimi: Erzurum'da cadde adları. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 21(40): 1-26.
• Aliağaoğlu, A., Yiğit, Y., 2013. Balıkesir'de şehirsel toponimi: Cadde adları. Eastern Geographical Review, 18(30): 311-330.
• Alkan, A., 2017. Siirt ilinin eski köy adları üzerine coğrafi bir inceleme. Türk Coğrafya Dergisi, (68): 63-76.
• Anonim, 2012. Ordu İli Doğa Turizmi Master Planı 2013-2023, T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü, XI. Bölge Müdürlüğü, Ordu Şube Müdürlüğü, Ordu.
• Anonim, 2018. Ordu Valiliği, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Ordu İli 2017 Yılı Çevre Durum Raporu, Ordu.
• Anonim, 2020. Ordu Valiliği, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Ordu İli 2019 Yılı Çevre Durum Raporu, Ordu.
• Bulut, S., Albayrak, O., Oral, M., Bıçakcı, C., 2018. Giresun ili Tirebolu ilçesi meskûn yer adları üzerine bir inceleme. Turkish Studies (Elektronik), 13(28): 1065-1101.
• Çakar, E., 2000. Halep Sancağında Türkçe Yer Adları, OTAM, 11, Ankara, s. 83-107.
• Çildam, S.Y., 2019. Toponomi (yer adları) açısından Siirt’te mahalle adları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(4): 1443-1458.
• Durbilmez, B., Tekin, F., 2014. Nevşehir yöresi yerleşim adları üzerine bir değerlendirme. Folklor/Edebiyat, 20(77): 113-132.
• Ekşi, M., Türk, E., 2020. Beşiktaş ilçesi sokak adlarının peyzaj terimleri açısından incelenmesi. Avrasya Terim Dergisi, 8(3): 131-136.
• Kanabakan, A., 2013. Antalya-Serik bölgesi peyzaj toponimilerinin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Antalya.
• Koca, N., Yazıcı, H., 2011. Afyonkarahisar İlindeki idari yerleşmelerin toponimik sınıflandırılması. Türk Coğrafya Dergisi, (56): 1-10.
• Küçük, S., Ateş, M., 2017. Ordu Ağzı Söz Varlığı. Gece Kitaplığı, Ankara.
• Özbucak, T.B., Kutbay, H.G., Özbucak, S., 2006. Ordu İli Boztepe piknik alanının florası. Ekoloji, 15(59): 37-42.
• Özüpekçe, S., Gümüş, N., 2020. Bir toponimi araştırması: Besni (Adıyaman) ilçesi köy adlarının coğrafi sınıflandırması. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(44): 151-162.
• Şenol, E., 2019. Büyükşehir statüsündeki illerde kırsal nüfusun tespiti: Ordu ili örneği. Türk Coğrafya Dergisi, (72): 53-63.
• TDK, 2021. Türk Dil Kurumu Sözlükleri- Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr (Erişim: 01.03.2021).
• Tekin, F., Cantürk, S., 2019. Giresun yöresi yayla-oba adları üzerine bir inceleme. Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 5(4): 835-860.
• TÜBİVES, 2021. Türkiye Bitkileri Veri Servisi. http://www.tubives.com (Erişim: 07.03.2021).
• TÜİK, 2020. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr (Erişim Tarihi: 17.09.2020).
• TÜRKAN, O., 2020. Kırşehir ilinde köy adlarının coğrafi açıdan değerlendirilmesi. Coğrafya Dergisi, 41: 61-75.
• URL-1. Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri, https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx (Erişim: 23.02.2021).
• Yanmaz, H.K., 2018. Ordu ili Ünye ilçesi kaya mezarları. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(5): 106-129.
• Yavuz, S., Şenel, M., 2013. Yer adları (toponim) terimleri sözlüğü. Electronic Turkish Studies, 8(8): 2239-2254.
• Yediyıldız, B., 2018. Ordu Tarihinden İzler. Ordu Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Kültür Yayınları: 19.