Çorum-Alaca Mutfak Kültürü Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 1, 192 - 213, 25.03.2025

Esra Özata Şahin

https://doi.org/10.17494/ogusbd.1597361

Öz

Bu çalışmanın amacı, Çorum-Alaca mutfak kültürünü oluşturan faktörleri belirlemek ve incelemektir. Görüşmeler sonucunda elde edilen veriler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Elde edilen bulgular, genel olarak bilinen sınırlı sayıdaki yöresel yemeklerin ötesinde, Alaca yöresine özgü çok sayıda geleneksel ürün ve lezzetin var olduğunu ortaya koymaktadır. Alaca mutfak kültürünün tanıtılması ve korunması için yöresel ürünlerin coğrafi işaretleme süreçleri desteklenebilir ve gastronomi turizmine yönelik projeler geliştirilebilir. Ayrıca, geleneksel yemeklerin envanterinin çıkarılması ve kayıt altına alınması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mutfak Kültürü, Çorum-Alaca, MAXQDA, İçerik Analizi

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

A Research on Çorum-Alaca Cuisine Culture

Öz

The aim of this study is to determine and examine the factors that constitute the Çorum-Alaca culinary culture. The data obtained as a result of the interviews were examined by content analysis method. The findings obtained reveal that beyond the limited number of generally known local dishes, there are many traditional products and flavors specific to the Alaca region. In order to promote and protect the Alaca culinary culture, the geographical marking processes of local products can be supported and projects for gastronomy tourism can be developed. In addition, it is recommended to create an inventory of traditional dishes and record them.

Anahtar Kelimeler

Culinary Culture, Çorum-Alaca, MAXQDA, Content Analysis

Kaynakça

• Akar Şahingöz, S., Akbulut, B. A. ve Örgün, E. (2015). Hititler Döneminde Beslenme ve Mutfak Kültürü. III. Uluslararası Halk Kültürü Sempozyumu, ss. 389-395.
• Akın, G. ve Balıkçı, E. (2018). Anadolu’nun Gizemli İmparatorluğu Hititlerde Beslenme ve Mutfak Kültürü. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 6 (Special Issue 3), 275-284.
• Akın, G., Özkoçak, V. ve Gültekin, T. (2015). Geçmişten Günümüze Geleneksel Anadolu Mutfak Kültürünün Gelişimi. Antropoloji, (30), 33-52.
• Akyürek, S. (2018). Investigation of Similarities and Differences of Turkish and Spanish Cuisine Cultures. Electronic Turkish Studies, 13(2), 49-64.
• Akyürek, S., Çalık, İ., Taş, S., Pir, R., Kaya, F., & Zeybek, H. İ. (2024). Kültürel Miras Unsuru Olarak Yayla Mutfak Kültürü: Gümüşhane İli Örneği. Milli Folklor, 18(141), 78-91.
• Alyakut, Ö. ve Küçükkömürler, S. (2017). Geleneksel Kartepe Mutfak Kültürü ve Bu Tür Mutfak Kültürü Araştırmalarının Kırsal ve Gastronomi Turizmine Katkısı. International Journal of Social and Economic Sciences, 7(1), 83-90.
• Aras, A. N. (2012). Çorum Mutfağına Güzelleme. İstanbul: Metro Kültür Yayınları.
• Arıkan, R. (2005). Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma, Asil Yayın Dağıtım. 5. Baskı: Ankara.
• Arman, A. ve Selvi, M. S. (2011). Türk Mutfak Kültürünün Tanıtım Sorunu: Mengen Mutfağı Örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
• Arvas, A. (2019). Geçmişten Bugüne Geleneksel Bir Lezzet: İskilip Dolması. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6 Issue 1), 229-239.
• Avcıkurt, C. ve Sarıoğlan, M. (2019). Gastronomi Olgusuna Sosyolojik Bakış, Detay Yayıncılık, 1. Baskı: Ankara. Aydın, A. ve Özkaya, F. (2022). The Hittite cuisine’s role in the formation of Anatolian culinary culture: An ethnoarchaeological research. International Journal of Gastronomy and Food Science, 28, 100494.
• Boyraz, H. D. ve Sandıkcı, M. (2023). Coğrafi İşaretli Ürünlerin Somut Olmayan Kültürel Miras Türk Mutfak Kültürü Unsurlarıyla Karşılaştırılması: UNESCO Gastronomi Şehri Afyonkarahisar İli Örneği. Tourism and Recreation, 5(2), 172-185.
• Canbolat, E., Keleş, Y. ve Akbaş, Y. Z. (2016). Gastronomi Turizmi Kapsamında Samsun Mutfağına Özgü Turistik Bir Ürün: Bafra Pidesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(4), 75-87.
• Çakıroğlu, M. A. ve Pınar. F. (2024). Sivas Mutfak Kültürü ve Yöresel Yemeklerin Pişirilme Durumu. Social Sciences Studies Journal (SSSJournal), 4(21), 3287-3296.
• Çelik, S., Curoğlu, Ö. B. ve Sandıkcı, M. (2021). Bölgede Yaşayanların Yöresel Mutfak Kültürü İle İlgili Algısının Belirlenmesi: Sakarya İli Örneği. Journal of gastronomy, hospitality and travel (Online), 4(2), 626-636.
• Çıtak, B. ve Sandıkçı, M. (2020). Afyonkarahisar Mutfağının Yöresel Çorbaları ve Diğer Şehirlerle Karşılaştırılması. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Turizm Fakültesi Dergisi, 23(2), 256-270.
• Çildam, S. Y. (2021). Kültürel Coğrafya Denemesi Olarak Siirt Mutfak Kültürü. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 305-325.
• Demirgül, F. (2018). Çadırdan Saraya Türk mutfağı. Uluslararası Türk dünyası Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 105-125.
• Doğdubay, M. ve Temizkan, P. (2019). Toplumsal Dönüşüm İçerisinde Gastronomi. C. Avcıkurt ve M. Sarıoğlan (Edt.). Gastronomi Olgusuna Sosyolojik Bakış (ss. 17-30). Detay Yayıncılık: Ankara.
• Duman, G., Yılmaz, İ. ve Arda, E. R. (2021). Geleneksel Yemeklerde Dekonstrüksiyon Tekniği Kullanılarak Ürün Geliştirme ve Duyusal Analiz-“Çorum Alaca” Örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 9(2), 1318-1338.
• Durlu Özkaya, F. ve Cömert, M. (2017). Türk Mutfağında Yolculuk. Detay Yayıncılık: Ankara.
• Esen, M. K. (2022). Yöresel Lezzetlerin Gastronomi Turizmi Açısından Önemi: Türkiye’deki Helvalar. Aydın Gastronomy, 6(2), 283-294.
• Güler, O., Haseki, M. İ. ve Eker, M. (2023). Hitit Mutfak Kültürünün Çorum Yöresel Mutfak Kültüründeki İzleri: Nitel Bir Araştırma, 10TH Internatıonal Zeugma Conference Onscıentıfıc Research, ss. 834-843.
• Güler, S. (2010). Türk Mutfak Kültürü ve Yeme İçme Alışkanlıkları. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), 24-30.
• Irmak, Y. (2019). Bingöl Mutfak Kültürü ve Gastronomi Turizmi. Bingöl Araştırmaları Dergisi, 6(1), 111-144.
• Işık, N., Kılıçaraslan, A., Güldemir, O., Derin, D. Ö. ve Barı, N. (2017). Ilgın Mutfak Kültürü ve Yemekleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (38), 86-94.
• Karaman, N. (2017). Yiyecek ve İçecek Kültürü. M. Doğdubay ve G. Saatcı (Edt.), Yiyecek ve İçecek Paradoksu (ss. 1-54). Detay yayıncılık: Ankara.
• Karaman, N. (2023). Orta Asya’dan Cumhuriyet dönemi Türkiye’sine: Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Mutfak Kültürünün Gelişimi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(49-1), 595-610.
• Kasar, H. (2021). Türk Mutfak Kültürü Evreleri ve Mutfak Sentezinin İncelenmesi. Journal of humanities and tourism research, 11(2), 359-378.
• Kaya, M. ve Yaman, M. (2021). Hititlerden Anadolu’ya Miras Mutfak Kültürü. V. Uluslararası Gastronomi Turizmi Araştırmaları Kongresi, ss. 66-77.
• Kement, Ü. ve Başar, B. (2016). Çorum İlinde Hitit Mutfağının Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu. Çorum.
• Kızıldemir, Ö. (2019). Afyonkarahisar Mutfak Kültürü Üzerine Bir Değerlendirme. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7/1 (2019), 647-663.
• Kizildemir, Ö., Öztürk, E. ve Sarıışık, M. (2014). Türk Mutfak Kültürünün Tarihsel Gelişiminde Yaşanan Değişimler. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(3), 191-210.
• Lee, H. J. ve Ko, J. Y. (2022). Culinary capital of Michelin restaurants consumers: A netnographic analysis. Journal of Hospitality and Tourism Management, 51, 415-423.
• Mil, B. (2019). Kültürel Sermaye Birikimi Olarak Gastronomi. C. Avcıkurt ve M. Sarıoğlan (Edt.). Gastronomi Olgusuna Sosyolojik Bakış (ss. 35-45). Detay Yayıncılık: Ankara.
• Mohammadi, N. M., Khanjani, N., Bakhtiari, B. ve Jahani, Y. (2024). The impact of Drought and Climate Change on economy, environment and human health in Southern Iran: A qualitative study. International Journal of Disaster Risk Reduction, 104937.
• Ortakcı, A. (2023). Halk Mutfağında Kış Hazırlığı: Çorum Örneği. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 12(4), 1872-1889.
• Özbey, Z. ve Köşker, H. (2021). Türk Mutfak Kültüründe Çorba Ve Coğrafi İşaretli Çorbalar Üzerine Bir Değerlendirme. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 5(3), 471-489.
• Özdemir, E. (2016, Nisan, 28-30). Çorum Osmancık’tan Osmanlı sarayı helvahanesine giden bir bitkinin öyküsü, Uluslararası Bütün Yönleriyle Çorum Sempozyumu, Işık, Z. (Ed.), C.2, Salmat Basım Yayım, Ankara. Özdemir, M. (2020). Coğrafi İşaretler ve Türk Mutfak Kültüründe Bir İmge: Espiye Pidesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(25), 92-104.
• Özer, E. Z. ve Durlu Özkaya, F. (2024). The Hittite Analogy of Anatolian Culinary Culture: A Gastroarchaeological Study. Conservation and Management of Archaeological Sites, 26(2–3), 230–242. https://doi.org/10.1080/13505033.2024.2410347.
• Saçılık, M. Y. (2020). Yenilikçi Mutfak Akımlarının Türk Mutfağı Kapsamında Uygulanabilirliği ve Yerel Mutfağın Menülerde Kullanılması İle İlgili Görüşlerin Belirlenmesi. Turizm ve İşletmecilik Dergisi, 1(1), 21-39.
• Seçim, Y. ve Akyol, N. (2022). Konya Mutfak Kültürü. Cihan içinde, Türkiye’nin Mutfak Sosyolojisi, 1, 175-192.
• Serçeoğlu, N. (2014). Yöre Halkının Mutfak Kültürünü Tanıma Durumunun Tespit Edilmesi: Erzurum İli Örneği. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 2(4), 36-46.
• Solmaz, Y. ve Altıner, D. D. (2018). Türk Mutfak Kültürü ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Sormaz, Ü., Onur, N., Güneş, H. F. ve Nizamlıoğlu, H. F. (2019). Türk Mutfağı Geleneksel Ürünlerinde Yöresel Farklılıklar: Tarhana Örneği. Aydın Gastronomy, 3(1), 1-9.
• Şen, M. A. (2020). Gastronomi Turizmi Kapsamında Trabzon Mutfağına Özgü Bir Ürün “Kuymak”. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 15(29), 251-268.
• Şengül, S. ve Türkay, O. (2016). Akdeniz Mutfak Kültürünün Gastronomi Turizmi Bağlamında Değerlendirilmesi. Journal of Tourism & Gastronomy Studies, 4(Special Issue 1), 86-99.
• Şengül, S. ve Türkay, O. (2017). Türkiye’nin Yöresel Mutfakları. Detay Yayıncılık: Ankara.
• TDK. (2024). Erişim Linki: https://sozluk.gov.tr/ , Erişim Tarihi:25.11.2024.
• TDK2. (2024). Erişim Linki: https://sozluk.gov.tr/ , Erişim Tarihi: 25.11.2024.
• Uçuk, C. ve Kayran, M. F. (2023). Türk Mutfak Kültürü ve Çorbalar: Gaziantep Örneği. Journal of Eurasia Tourism Research, 4(Türk Turizminin Geçmiş ve Gelecek Yüzyılı), 55-67.
• Uhri, A., Solak, Ü. M. ve Albayrak, A. (2010). Hitit Mutfak Kültürüne Deneysel ve Etnoarkeolojik Bir Yaklaşım. VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, 1, 317-334.
• Ulu, E. K. (2019). Türk Mutfak Kültüründe Peynir Tatlıları. Aydın Gastronomy, 3(1), 37-42.
• Ülker, P. (2020). Yerel Mutfağın Uluslararasılaşmasında Yiyecek ve İçecek İşletmelerinin Rolü. K. Karamustafa (Edt.). Yerelden Küresele Türk Mutfağı (ss. 53-74). Detay Yayıncılık: Ankara.
• Ünal, A. (2007). Anadolu’nun En Eski Yemekleri; Hititler ve Çağdaşı Toplumlarda Mutfak Kültürü. Tarih İncelemeleri Dergisi, 22(2), 241-242.
• Ünüvar, Ş. ve Cesur, G. (2023). Düzce Mutfak Kültürü Üzerine Bir Çalışma. Journal of Global Tourism and Technology Research, 4(1), 29-39.
• Yıkmış, S., Türkol, M., Abdi, G., Imre, M., Alkan, G., Aslan, S. T., ... ve Aadil, R. M. (2024). Culinary trends in future gastronomy: A review. Journal of Agriculture and Food Research, 101363.
• Yıldız, Ö. (2018). Gastronomi Turizmi. A. Akbaba ve N. Çetinkaya (Edt.). Gastronomi ve Yiyecek Tarihi (ss. 35-89). Detay Yayıncılık: Ankara.
• Yılmaz, H. ve Bekar, A. (2019). Popüler Kütür ve Gastonomi. C. Avcıkurt ve M. Sarıoğlan (Edt.). Gastronomi Olgusuna Sosyolojik Bakış (ss. 47-58). Detay Yayıncılık: Ankara.
• Yu, L., Wang, Y., Katsumata, S., Zhao, H., Wang, Y. ve Jiang, X. (2024). Ocean and coastal tourism: National or regional culture on culinary selection of inbound tourists. Ocean & Coastal Management, 249, 106981.
• Zhou, C. ve Juan, F.D. (2023). The Hittite Analogy of Anatolian Culinary Culture: A Gastro Archaeological Research. J Food Technol Pres, 5(2): 142.