Öz
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’ndeki Yeni Assur varlığı 1990’lı yılların başında
yapılan Üçtepe ve Girnevaz kazıları dışında pek bilinmemekteydi. Güneydoğu
Anadolu Projesi (GAP) kapsamında gerçekleştirilen kurtarma projeleriyle son
yıllarda özellikle Orta Fırat ve Yukarı Dicle Havzalarında sayıları artan kazılar
sayesinde bölgenin Orta Demir Çağ’daki genel görünümü hakkındaki veriler
artmıştır. Ancak Yukarı Habur Bölgesi’nin Orta Demir Çağ’daki yerleşim dokusu
hakkındaki bilgiler, araştırmaların sınırlı olması nedeniyle yeterli değildir. Orta
Fırat Vadisi’ndeki Tille VIII, Yukarı Dicle Vadisi’ndeki Üçtepe 8-7 ve Ziyarettepe
gibi büyük Yeni Assur kentleri ile beraber Kavuşan V, Hakemi Use I, Gre Dimse,
Harabe Bezikan, Salat Tepe, Aşağı Salat ve Hirbemerdon IVb gibi kırsal yerleşme
yerleri ve Yukarı Habur Vadisi’ndeki Girnevaz I-V. Tabakalarda ele geçen çanak
çömlekler Yeni Assur Krallığı’nın özellikle Yukarı Dicle Havzası’ndaki yerleşim
dokusu hakkında bilgi sağlar. Ancak şimdiye kadar Tille ve kısmen Lidar hariç
kazısı yapılan merkezlerde bulunan Yeni Assur dönemi çanak çömlek malzemeleri,
yıllık raporlar ve bazı makaleler dışında, tam olarak yayınlanmış değildir. Bununla
birlikte çanak çömlek kültürünün Güneydoğu Toros silsilelerinin güneyindeki
kuzey yayılımı aşağı yukarı ortaya konmuş bulunmaktadır. Bu sınırın batıda Fırat
Nehri’nden doğuda Batman Suyu’nun batısına kadar genişlediği anlaşılmaktadır.
Kazılarda çıkan Orta Demir Çağ çanak çömlekleri ile beraber Güneydoğu Anadolu
yüzey araştırmalarında bulunmuş ve bölge müzelerine satın alma yoluyla kazandırılmış çok sayıda Yeni Assur çanak çömleği vardır. Bu yazıda Mardin Müzesi
koleksiyonuna satın alma yoluyla kazandırılmış bir grup Yeni Assur çanak çömleği
incelenmiştir. Mardin Müzesi’nde geniş bir satın alma koleksiyonu ile temsil edilen
Orta Demir Çağ-Yeni Assur Dönemi’ne ait incelediğimiz çanak çömlekler Kuzey
Suriye, Kuzey Irak ve Güneydoğu Anadolu Yeni Assur merkezleri çanak çömlek
geleneği ile birliktelik halindedir. Satın alma eserlerin çıkış yerleri her ne kadar
belirsiz olsa da söz konusu malzemenin Güneydoğu Anadolu kökenli olabileceğini
söylemek yerleşim dokusundaki yoğunluk göz önüne alındığında yanlış olmayacaktır
Anahtar Kelimeler
Orta Demir Çağ Yeni Assur Güneydoğu Anadolu Mardin Müzesi Yeni Assur çanak çömleği.
Öz
Presence of Neo-Assyrians in Southeastern Anatolia was not known well
enough until the excavations at Üçtepe and Girnevaz started in the early 1990’s.
Salvage projects within the frame of the Southeast Anatolian Project (GAP) and
the increasing number of excavations, particularly in the Upper Tigris basin have
provided new evidence regarding the overall knowledge of the region during the
Middle Iron Age. However, due to the lack of studies in the Khabur valley, the
settlement pattern of the Middle Iron age here is still not very well known. In the
Middle Euphrates Valley Tille VIII, Upper Tigris Valley Üçtepe 8-7, Ziyarettepe,
Kavuşan V, Hakemi Use, Gre Dimse, Harabe Bezikan, Salat, Aşağı Salat and
Hirbemerdon IVb and finally in the Upper Khabur Valley Girnevaz give information related to settlement patterns of the Neo-Assyrian kingdom, especially inn
the Upper Tigris region. However, Neo-Assyrian pottery uncovered has not been
published entirely other than in annual excavation reports and in some articles
covering particularly the Tille and partially the Lidar excavations. On the other
hand the northern expansion and distribution of the pottery culture to the south of
the Southeast Taurus Mountains has been already established. This area extends
to the Euphrates on the west and to the Batman River on the east. Neo-Assyrian
pottery groups in the Mardin Museum quite resemblein respect of their techniques
the Middle Iron Age – Neo-Assyrian pottery of Upper Tigris and Upper Euphrates
basins, and also the Neo-Assyrian centres in North Syria and North Iraq. Although
the provenance of the wares purchased is not known it is plausible to say that they
originated from Southeast Anatolia.
Anahtar Kelimeler
Middle Iron Age Neo-Assyrian Southeast Anatolia Mardin Museum Neo-Assyrian pottery
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makalesi |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Mayıs 2014 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2014 Sayı: 22 |