Abstract
Makalede Hosios kai Dikaios kültü için iki yeni yazıt tanıtılmaktadır. Altar
üzerinde yer alan 1 numaralı yazıt (Fig. 1 a-b) Zonguldak’ın Gökçebey İlçesi,
Gaziler Köyü’nde ‘Asar Kale’ olarak adlandırılan yerde bulunmuştur (bkz. Fig.
6-8). Bu yer Antik Dönem’de Doğu Bithynia - Batı Paphlagonia Bölgesi’nde (geç
dönemde Honorias Bölgesi) yer almaktadır. Eser şimdi Ereğli Müzesi’ndedir. Bu
yazıtla Hosios kai Dikaios’un kültü bu bölgede ilk kez belgelenmektedir. Tanrı
yazıtta o yörenin yerel anatanrıçasıyla (Meter Theon) birlikte anılmaktadır. Ayrıca,
antik kaynaklardan tanıdığımız ve Paphlagonia’da küçük bir nehir olan Lykos’un
adı (Ereğli civarında Karadeniz’e dökülen bugünkü Aydınlar Çayı/Gülünç Çayı’nın
bir kolu) ilk kez bir yazıtta belgeleniyor gözükmektedir. Yazıtta ayrıca, adı dativus
halde geçen Aleksandros isimli birisi söz konusudur ve ismi Hosios kai Dikaios’un
adından sonra gelmektedir. Anadolu’da (özellikle Phrygia ve Bithynia’da) bazı
yazıtlarda şahısların adı da tanrının ismiyle birlikte dativus haldedir. Bu yazıtlar
bilim dünyasında epey tartışılmış ve bunların aslında mezar taşı olduğu kanaati
yerleşmiştir. Bu yazıt da olasılıkla bir mezar taşıdır ve aynı zamanda Hosios kai
Dikaios’a sunulmuştur. Tanrının anılmasıyla mezarın korunması amaçlanmış olmalıdır.
Çok küçük bir altar üzerinde yer alan 2 numaralı yazıt (Fig. 2 a-c) ise Bursa’nın
Büyükorhan İlçesi’nin Derecik Köyü’nde (Hadrianoi teritoryumu/Mysia) (Fig. 5)
bulunmuştur. Köyde kaçak kazı sonucunda bir bazilika kalıntısı ortaya çıkmıştır.
Bursa Müzesi’nin bu bazilikada 2001 yılında yürüttüğü kurtarma kazısı sonucunda
bu yazıtın yanı sıra ayrıca aşağıda addendum kısmında tanıtılan yazıt bulunmuştur.
Her iki eser de bugün Bursa Müzesi’ndedir. Bu yazıttan Hosios kai Dikaios’un
Zeus Anabatenos isimli bir tanrıyla birlikte tapınım gördüğünü öğreniyoruz.
Bazilikanın içinde bulunan Roma dönemi mimari parçalarından burada daha önce
bir Roma yapısının ve olasılıkla da bir tapınağın bulunduğu anlaşılmaktadır. Belki
de bu yapı zamanında, olasılıkla aynı yerde bulunmuş olan diğer adakların da işaret
ettiği gibi, Zeus Anabatenos için dikilmiş bir tapınaktı.
Addendum kısmında tanıtılan yazıt (Fig. 3 a-d) ise Zeus Anabatenos’un Zeus
Kersoullos için diktiği bir adak taşıdır. Bir tanrının başka bir tanrı için adak taşı
sunması olgusu görebildiğimiz kadarıyla ilk kez belgelenmekte olup adağın tam
anlamı açık değildir.
Abstract
Die Autorin macht zwei neue Weihungen an Hosios kai Dikaios bekannt. Die
erste Weihung (Nr. 1, Fig. 1 a-b) stammt aus der Gegend von Gökçebey/Zonguldak
im ostbithynisch-westpaphlagonischen Gebiet (Fig. 6-8). Bei der Weihung handelte
es sich wahrscheinlich um eine Grabinschrift. Sie ist der erste Beleg für Hosios kai
Dikaios aus diesem Gebiet.
Die zweite Weihung, die aus dem Dorf Derecik bei Büyükorhan/Bursa (Fig.
5), d.h. also aus dem Territorium von Hadrianoi (Mysien) stammt, geht an die
Adresse des Zeus Anabatenos (Nr. 2, Fig. 2 a-c). Sie erfolgte wohl im Auftrag des
Hosios kai Diakaios, da Ihr Name im Genitiv steht. Man hat den Stein während der
Rettungsgrabung einer Basilika zusammen mit der Weihung an Zeus Kersoullos
(s. unten Addendum, Fig. 3 a-d) freigelegt. Beide Steine waren wohl in der Basilika
als Spolie verwendet. Der Vorgängerbau der Basilika war einst vielleicht ein
Heiligtum für Zeus Anabatenos.
Details
| Primary Language | English |
|---|---|
| Journal Section | Research Article |
| Authors | |
| Publication Date | May 1, 2010 |
| Published in Issue | Year 2010 Issue: 18 |