Ortaokul Öğrencilerinin Dijital Yerli ve Siber Zorba Olma Durumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi

Year 2018, Volume: 37 Issue: 2, 57 - 77, 25.12.2018

Lale Toraman , Ertuğrul Usta

Abstract

Dijital
yerli öğrenci özelliklerinin belirlenmesi derslerin planlanmasında,
öğrencilerin ihtiyaçlarına yönelik sınıf ortamı tasarlanmasında ve ortama uygun
yöntem ve araç gereç seçilmesinde önemli ve gereklidir. Bu bağlamda,
araştırmada ortaokul öğrencilerinin dijital yerli ve siber zorba olma durumları
belirlenmeye çalışılmıştır. Ortaokul öğrencilerinin dijital yerli
özelliklerinin ve siber zorba olma durumlarının cinsiyete, sınıf düzeyine, anne
çalışma durumuna, anne ve baba eğitim durumuna, ailenin sosyo-ekonomik
düzeyine, bilgi ve iletişim teknolojilerine sahip olma durumuna ve teknoloji
kullanım düzeylerine göre farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Nicel
araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırma 2016-2017 eğitim-öğretim yılında
571 ortaokul öğrencisine uygulanmıştır. Veri toplama aracı olarak “Yeni
Binyılın Öğrencisi Anketi”, “Siber Zorbalık Ölçeği” ve “Kişisel Bilgi Formu”
kullanılmıştır. Verilerin analizinde Bağımsız İki Örnek
T Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi, Mann-Whitney U Testi ve Kruskal-Wallis H
testleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğrencilerin büyük çoğunluğunun
dijital yerli olma özelliklerine sahip oldukları, ortaokul öğrencilerin dijital
yerli özelliklerinin sınıf düzeyine ve annelerin çalışma durumuna göre
değişmediği, ancak cinsiyete, anne ve baba eğitim durumlarına, gelir düzeyine,
bilgi ve iletişim teknolojilerine sahip olma durumuna göre değiştiği
sonuçlarına ulaşılmıştır. Ayrıca öğrencilerin siber zorba olma düzeylerinin
annelerin çalışma durumuna ve anne ve baba eğitim durumlarına göre değişmediği,
ancak cinsiyete, sınıf düzeyine, gelir düzeyine, bilgi ve iletişim
teknolojilerine sahip olma durumuna göre değiştiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Keywords

Dijital yerli, Siber zorbalık, Ortaokul öğrencileri, Bilişim teknolojiler

References

• Arıcak, O.T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among university students. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167-184.
• Arıcak, O. T., Kınay, H. ve Tanrıkulu, T. (2012). Siber Zorbalık Ölçeği’nin ilk psikometrik bulguları. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, (12-1), 101-114.
• Ayas, T. ve Horzum, M.B. (2012) İlköğretim öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma durumu. Elementary Education Online, 11(2), 369-380.
• Baker, Ö.E. ve Kavşut, F. (2007). Cyber bullying: A new face of peer bullying. Eğitim Araştırmaları-Eurasian Journal of Educational Research, 27, 31-42.
• Baştürk Akca, E., Sayımer, İ. ve Ergül, S. (2015) Ortaokul öğrencilerinin sosyal medya kullanımları ve siber zorbalık deneyimleri: Ankara örneği. Global Media Journal TR Edition, 5(10), 71-86.
• Baykal, F. (2016). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve mağduriyetin ailedeki koruyucu etmenlerle ilişkisi: Afyonkarahisar ili örneği. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Afyon.
• Bilgiç, H. G., Duman, D. ve Seferoğlu, S. S. (2011, Şubat). Dijital yerlilerin özellikleri ve çevrim içi ortamların tasarlanmasındaki etkileri. XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 257-263.
• Burnukara, P. (2009). İlk ve orta ergenlikte geleneksel ve sanal akran zorbalığına ilişkin betimsel bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Burnukara, P. ve Uçanok, Z. (2012). Okul ortamı ve sanal ortamda meydana gelen akran zorbalığı ne ölçüde örtüşüyor? Türk Psikoloji Dergisi, 27(69), 81-96.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık (14. baskı).
• Cicioğlu, M. (2014). Öğrencilerin problemli internet kullanımı ve siber zorbalık davranışlarına ilişkin görüşleri. Yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Çetin, B., Peker, A. ve Eroğlu, Y. (2010). Kız öğrencilerde siber zorba ve kurban olmanın yordayıcıları olarak internet bağımlılığı ve yaşam doyumu. 1.Uluslararası Kadın ve Sağlık Kongresi’nde sunulmuş sözlü bildiri. Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Çiftci, H. (2015). Lise öğrencilerinin siber zorbalık eğilimlerinin facebook tutumu ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çifçi, S. (2010). Dokuzuncu sınıf öğrencilerinin sanal zorbalık düzeyleri ile empatik eğilim düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Çukurbaşı, B. ve İşman, A. (2014, Yaz). Öğretmen adaylarının dijital yerli özelliklerinin incelenmesi (Bartın Üniversitesi örneği). Bartın Unıversıty Journal Of Faculty Of Educatıon, 3(1), 28-54.
• Davis, R. A. (2001). A cognitive-behavioral model of pathological internet use. Computers in Human Behavior, 17, 187-195.
• Demir, S., Özmantar, M. F., Bingölbali, E. ve Bozkurt, A. (2011). Sınıf Öğretmenlerinin Teknoloji Kullanımlarının İrdelenmesi. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, 22-24 September 2011 Fırat University, Elazig- Turkey.
• Dilmaç, B. (2009). Sanal zorbalığı yordayan psikolojik ihtiyaçlar: Lisans öğrencileri için bir ön çalışma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 9(3), 1291-1325.
• Fritsch, Tobias (2010). Actor models and digital natives: An empiric research approach for online communities. Unpublished masters thesis, Almanya. Erişim Tarihi: 11 Mart 2017. https://books.google.com.tr/books?id=um0lrguewUoC&pg=PA21&dq=digital+natives+digital+immigrants&sa=X&ei=wFVIUdnSBKS47Aa0_YHwDg&hl=en#v=onepage&q=digital%20natives%20digi%20tal%20immigrants&f=false
• Horzum, M. B., Ayas, T. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin sanal zorba ve mağdur olma düzeylerinin okul türü ve cinsiyet açısından incelenmesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 10(20), 139-159.
• Kakırman Yıldız, A. (2012). Dijital yerliler gerçekten yerli mi yoksa dijital melez mi? The Journal of Academic Social Science Studies, 5(7), 819-833.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi (28. basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kavuk, M. ve Keser, H. (2016). İlköğretim okullarında siber zorbalık. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(3), 520-535.
• Keleş, H. N. (2011). Y kuşağı çalışanlarının motivasyon profillerinin belirlenmesine yönelik bir araştırma. Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 129-139.
• Kocacık, F. (2003, Mayıs). Bilgi toplumu ve Türkiye. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 27(1), 1-10.
• Kocatürk, M. (2014). Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığı ile siber zorbalık arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Notar, C. E., Padget, S. & Roden, J. (2013). Cyberbullying: A review of the literature. universal journal of educational research, 1(1), 1-9.
• Özer, G. (2016). Ortaokul öğrencilerinin siber zorbalık yaşama düzeyleri ile siber zorbalığın öğrenciler üzerindeki etkileri ve öğrencilerin siber zorbalıkla baş etme stratejileri. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Peker, A. (2014). Ergenlerin siber zorbalıkla başa çıkma davranışlarının cinsiyet ve sınıf düzeyi açısından incelenmesi. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying, 1(1). 1-15.
• Peker, A., Eroğlu, Y. ve Ada, Ş. (2012). Ergenlerde siber zorbalığın ve mağduriyetin yordayıcılarının incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185-206.
• Prensky, M. (2001, October). Digital natives, digital immigrants. On The Horizon, 9(5), 1-6.
• Prensky, M. (2004). The emerging online life of the digital native. Erişim Tarihi: 6 Aralık 2016. http://www.marcprensky.com/writing/Prensky-The_Emerging_Online_Life_of_the_Digital_Native-03.pdf
• Serin, H. (2012). Ergenlerde siber zorbalık/siber mağduriyet yaşantıları ve bu davranışlara ilişkin öğretmen ve eğitim yöneticilerinin görüşleri. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Şahin, M.C. (2009). Yeni binyılın öğrencileri’nin özellikleri. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Unıversıty Journal Of Socıal Scıences, 9(2), 155-172.
• Şahin, M.C. (2010). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yeni binyılın öğrencileri (aecd-new millenium learners) ölçütlerine göre değerlendirilmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi.
• Şahin, M.C., Namlı, N.A. ve Schreglmann, S. (2016, Şubat). Kırsal kesimlerde okuyan 21. Yüzyıl öğrencilerinin teknolojiden yararlanma düzeyleri. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 311-319.
• Taştekin, E. (2016). Ergenlerin arkadaşlık ilişkileri ve benlik saygısı ile siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkiler. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tonta, Y. (2009). Dijital yerliler, sosyal ağlar ve kütüphanelerin geleceği. Türk Kütüphaneciliği, 23(4), 742-768.
• Türkoğlu, S. (2013). Ergenlerin problemli internet kullanımları ile siber zorbalık eğilimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Türkoğlu, T. (2010). Dijital kültür. İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Uğraş, T. (2012, Temmuz). Türkiye’deki dijital yerlilerin yeni medyayı kullanım alışkanlıklarının bilgi toplumu bağlamında incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yenilmez, Y. ve Seferoğlu, S. S. (2013). Sanal zorbalık ve öğretmenlerin farkındalık durumlarına bir bakış. Eğitim ve Bilim, Education and Science, 38(169), 420-432.
• Yılmaz, M. (2007). Sınıf Öğretmeni Yetiştirmede Teknoloji Eğitimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 155-167.