Evlilik İlişki Kalitesini Benlik Açısından Değerlendirme: Benliğin Farklılaşması ve İlişkisel Özgünlük

Yıl 2019, Cilt: 38 Sayı: 1, 174 - 189, 28.06.2019

Enes Kalkan , Didem Aydoğan

Öz

Kaliteli bir evlilik ilişkisini etkileyen pek çok
yapının olduğu bilinmektedir. Eşlerin gerek bireysel özellikleri gerekse evlilik
ilişkilerinde kendilerini konumlandırma biçimlerine dayalı ilişkisel
özellikleri, evlilik ilişki kalitesini etkileme gücüne sahip önemli
parametrelerdir. Bu araştırmada, evlilik ilişki kalitesini benliğin farklılaşması ve
ilişkisel özgünlük bağlamında incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma
grubu, 18 - 63 yaş aralığında, 251 kadın, 229 erkek olmak üzere toplam 480 evli
bireyden oluşmaktadır. Araştırma verileri Benliğin Farklılaşması Ölçeği, İlişkilerde
Otantiklik Ölçeği, Algılanan Romantik İlişki Kalitesi Ölçeği ve Kişisel Bilgi
Formu kullanılarak elde edilmiştir. Çevrim içi form haline getirilen ölçme
araçları çeşitli iletişim araçları (sosyal medya, e-posta) yardımıyla
katılımcılara ulaştırılmıştır. Verilerin analizinde SPSS
22 istatistik paket programından yararlanılmıştır. Araştırma, nicel yönteme dayalı
yordayıcı korelasyonel araştırma deseninde gerçekleştirilmiştir. Yapılan
analizler sonucunda, evlilik ilişki kalitesi, benliğin farklılaşması ve
ilişkisel özgünlük arasında anlamlı ilişkiler elde edilmiştir. Hiyerarşik
regresyon analizi sonuçlarına göre benliğin farklılaşması alt boyutlarından
olan ben pozisyonu alma ve duygusal kesme ile ilişkisel özgünlük alt
boyutlarından olan dürüstlük ve yansızlık evlilik ilişki kalitesini manidar
biçimde yordamaktadır. Sonuçlar, benliğin kültürel zeminde evlilik ilişki
kalitesi ile olan ilişkisini ortaya koymaktadır. Bulgular, evlilik ve aile
danışmanlığı alanında yapılan araştırmalar ve kültürel bağlam çerçevesinde
tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Evlilik ilişki kalitesi, Benliğin farklılaşması, İlişkisel özgünlük, Evlilik ve aile danışmanlığı

Kaynakça

• Acar, T., & Acar, N.V. (2013). “Babam ve Oğlum” filmi’nin çok kuşaklı/kuşaklararası aile terapisi’nin temel kavramları açısından değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(1), 37-53.
• Adams, W. W. (2006). Love, open awareness, and authenticity: A conversation with William Blake and D. W. Winnicott. Journal of Humanistic Psychology, 46, 9–35.
• Akbay, S. E. (2015). Ana-babaya bağlanma ile romantik yakınlık ve otantik benlik arasındaki ilişkilerde bağlanma stillerinin aracı rolünün incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi, Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Aydoğan, D., & Özbay, Y. (2018). Evlilikte fedakarlık doyumunun ilişkisel özgünlük ve evlilik doyumu bağlamında değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 276-290.
• Aydoğan, D., Özbay, Y. & Büyüköztürk, Ş. (2017). Özgünlük Ölçeği’nin uyarlanması ve özgünlük ile mutluluk arasındaki ilişkide maneviyatın aracı rolü. The Journal of Happiness and Well-Being, 5(1), 38-59.
• Baxter, L. A., & Wilmot, W. W. (1985). Taboo topics in close relationships. Journal of Social and Personal Relationships, 2, 253-269.
• Birditt, K. & Antonucci, T. C. (2008). Life sustaining irritations? Relationship quality and mortality in the context of chronic illness. Social Sciences and Medicine, 67(8), 1291-1299.
• Bowen, M. (1966). The use of family theory in clinical practice. Comprehensive Psychiatry, 7(5), 345-374.
• Bowen, M. (1975). Family therapy after twenty years in treatment. In D. X. Freedman, J. E. Dyrud, and S. Arieti (Eds.), American handbook of psychiatry (2nd ed.) (Vol. 5). New York: Basic Books.
• Bowen, M. (1976). Theory and practice in psychotherapy. In P.J. Guerin (Ed.), Family therapy: Theory and practice (pp. 42–90). New York: Gardner Press.
• Bowen, M. (1978). Family therapy in clinical practice. New York: Rowman & Littlefield Publishers.
• Bradbury, T. N., Fincham, F. D. & Beach, S. R. H. (2000). Research on the nature and determinants of marital satisfaction: a decade in review. Journal of Marriage and The Family, 62(4), 964-980.
• Brunell, A. B., Kernis, M. H., Goldman, B. M., Heppner, W., Davis, P., Cascio, E. V. & Webster, G. D. (2010). Dispositional authenticity and romantic relationship functioning. Personality and Individual Differences, 48(8), 900-905.
• Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum (23. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12.Baskı). Ankara: PegemA Yayıncılık.
• Campos, B., Keltner, D., Bech, J. M., Gonzaga, C. G. & John, O. P. (2007). Culture and teasing: the relational benefits of reduced desire for positive self-differentiation. Personality and Social Psychology Bulletin, 33(1), 3-16.
• Chang, E. C. (2013). Perfectionism and loneliness as predictors of depressive and anxious symptoms in Asian and European Americans: Do Self-construal schemas also matter? Cognitive Therapy and Research, 37(6), 1179–1188.
• Crane, D. R., Allgood, S. M., Larson, J. H., & Griffin, W. (1990). Assessing marital quality with distressed and nondistressed couples: A comparison and equivalency table for three frequently used measures. Journal of Marriage and the Family, 52, 87-93.
• Finkenauer, C., & Hazam, H. (2000). Disclosure and secrecy in marriage: Do both contribute to marital satisfaction? Journal of Social and Personal Relationships, 17, 245-263.
• Fletcher, G. J. O., Simpson, J. A., & Thomas, G. (2000). The measurement of perceived relationship uality components: A confirmatory factor analytic approach. Personality and Social Psychology Bulletin, 6(3), 340-354.
• Gehart, D. R. & Tuttle, A. R. (2003). Theory-based treatment planning for marriage and family therapists. U.S.A: Brooks/Cole, Cengage Learning.
• Gladding, S. T. (2013). Psikolojik danışma: kapsamlı bir meslek. (N. Voltan-Acar, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim Danışmanlık.
• Gladding, S. T. (2015). Family therapy: history, theory, and practice (6th ed.). Great Britain: Pearson Education.
• Harter, S., Waters, P., Pettitt, L., Whitesell, N., Kofkin, J. & Jordan, J. (1997). Autonomy and connectedness as dimensions of relationship style in adult men and women. Journal of Social and Personal Relationships, 14, 147-164.
• Hendrick, S.S. & Hendrick, C. (1997). Love and satisfaction. R.J. Sternbeg ve M. Hojjat (Ed.), Satisfaction in close relationship içinde (ss. 56-79). New York: The Guilford Press.
• Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences. Beverly Hills, CA: Sage.
• Işık, E., & Bulduk, S. (2015). Psychometric properties of the differentiation of self inventory revised in Turkish adults. Journal of Marital and Family Therapy, 41(1), 102-112.
• İlhan, T. & Özdemir, Y. (2013). Benlik kurguları ve öznel iyi oluş: Otantik olmanın aracı rolü. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(2), 593-611.
• İmamoğlu, E. O. (1998). Individualism and collectivism in a model and scale of balanced differentiation and integration. Journal of Psychology, 132, 95-105.
• İmamoğlu, E. O., Günaydın, G. & Selçuk, E. (2011). Özgün benliğin yordayıcıları olarak kendileşme ve ilişkililik: Cinsiyetin ve kültürel yönelimlerin ötesinde. Türk Psikoloji Dergisi, 26(67), 27-48.
• İmamoğlu, E. O. & İmamoğlu, V. (1992). Life situations and attitudes of the Turkish elderly toward institutional living within a cross-cultural perspective. Journal of Gerontology: Psychological Sciences, 47(2), 102-108.
• Jenkins, S. M., Buboltz, W. C. Jr., Schwartz, J. P., & Johnson, P. (2005). Differentiation of self and psychosocial development. Contemporary Family Therapy, 27, 251–261.
• Kağıtçıbaşı, Ç. (2010). Benlik, aile ve insan gelişimi: Kültürel psikoloji. İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Karababa, A., Mert, A. & Çetiner, P. (2018). Üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi olmanın bir yordayıcısı olarak benlik ayrımlaşması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 19(2), 1235-1263.
• Karimiyan, N., Raisi, S. J., Mohammadi, K., & Sadeghifard, M. (2014). Investigating the relationship between fear of intimacy and authenticity in relation to the marital relationship satisfaction of married employees of Sanandaj. International Journal of Basic Sciences and Applied Research, 3(9), 658-662.
• Kellam, S. G., Rebok, G. W., Ialongo, N., & Mayer, L. S. (1994). The course and malleability of aggressive behavior from early first grade into middle school: Results of a developmental epidemiologically-based preventive trial. Journal of Child Psychology and Psychiatry and Allied Disciplines, 35, 259-281.
• Kernis, M. H. (2003). Toward a conceptualization of optimal self-esteem. Psychological Inquiry, 14(1), 1 -26.
• Kernis, M. H., & Goldman, B. M. (2006). A multicomponent conceptualization of authenticity: Research and theory. In M. P. Zanna (Ed.), Advances in Experimental Social Psychology (Vol. 38, pp. 284- 357). San Diego, CA: Academic Press.
• Kerr, M. & Bowen, M. (1988). Family evaluation. New York: W.W. Norton & Company.
• Lal, A., & Bartle-Haring, S. (2011). Relationship among differentiation of self, relationship satisfaction, partner support, and depression in patients with chronic lung disease and their partners. Journal of Marital and Family Therapy, 37(2), 169–181.
• Lim, M. G., & Jennings, G. (1996). Marital satisfaction of healthy differentiated and undifferentiated couples. The Family Journal: Counseling and Therapy for Couples and Families, 4, 308-315.
• Lopez, F. G., & Rice, K. G. (2006). Preliminary development and validation of a measure of relationship authenticity. Journal of Counseling Psychology, 53, 362–371.
• Markus, H. R. & Kitayama, S. (1991). Culture and the self: implications for cognition, motivation, and emotion. Psychological Review, 98, 224–253.
• Mason, M. (1999). A review of procedural and Statistical methods for handling attrition and missing data in clinical research. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 32, 111-118.
• Meeks, B. S., Hendrick, S. S., & Hendrick, C. (1998). Communication, love and relationship satisfaction. Journal of Social and Personal Relationships, 15, 755–773.
• Mert, A. & Çetiner, P. (2018). Üniversite öğrencilerinin üniversite yaşamına uyum ile benlik ayrımlaşması arasındaki ilişkinin incelenmesi. Özgün Araştırma, 8(3), 190-204.
• Morry, M. M., & Kito, M. (2009). Relational-interdependent self-construal as a predictor of relationship quality: The mediating roles of one’s own behaviors and perceptions of the fulfillment of friendship functions. The Journal of Social Psychology, 149(3), 305–322.
• Neff, K. D., & Harter, S. (2002). The authenticity of conflict resolutions among adult couples: Does women’s other-oriented behavior reflecttheir true selves? Sex Roles, 47, 403–417.
• Nichols, M. P. (2013). Aile terapisi: kavramlar ve yöntemler (1.basım). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Peleg, O. (2008). The relation between differentiation of self and marital satisfaction: what can be learned from married couple over the course of life? The American Journal of Family Therapy, 36, 388-401.
• Peng, C.-Y. J., Harwell, M., Liou, S.-M., & Ehman, L. H. (2006). Advances in missing data methods and implications for educational research. In S. Sawilowsky (Ed.), Real data analysis (pp. 31–78). Greenwich, CT: Information Age.
• Richards, E. (1989). Self reports of differentiation of self and marital compatibility as related to family functioning in the third and fourth stages of the family life cycle. Unpublished doctoral dissertation, Adelphi University, New York, USA.
• Rubin, Z., Hill, C. T., Peplau, L. A., & Dunkel–Schetter, C. (1980). Self–disclosure in dating couples: Sex roles and the ethic of openness. Journal of Marriage and the Family, 42, 305–317.
• Sağkal, A. E. & Özdemir, Y. (2018). Algılanan romantik ilişki kalitesi ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 22- 40. Schlomer, G. L., Bauman, S. & Card, N. A. (2010). Best practices for missing data management in counseling psychology. Journal of Counseling Psychology, 57(1), 1–10.
• Schwartz, S. H. (1990). Individualism–collectivism: Critique and proposed refinements. Journal of Cross-Cultural Psychology, 21, 139–157.
• Skowron, E. A. & Friedlander, M. L. (1998). The differentiation self inventory: development and initial validation. Journal of Counseling Psychology, 45(3), 235-246.
• Skowron, E.A. (2000). The role of differentiation of self in marital adjustment. Journal of Counseling Psychology, 47(2), 229-237.
• Skowron, E. A. & Schmitt, T. A. (2003). Assessing interpersonal fusion: reliability and validity of a new DSI fusion with others subscale. Journal of Family and Marital Therapy, 29(2), 209-222.
• Skowron, E. A. (2005). Parent differentiation of self and child competence in low-income urban families. Journal of Counseling Psychology, 52(3), 337-346.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2007). Using multivariate statistics. Boston: Pearson/Allyn and Bacon.
• Triandis, H. C. (1989). The self and social behavior in differing cultural contexts. Psychological Review, 96, 506-520.
• Triandis, H. C. (1995). Individualism and collectivism. Boulder: Westview.