İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerde Meslek Analizi

Year 2021, Volume: 17 Issue: 34, 1047 - 1062, 28.02.2021

Bahar Aydın

https://doi.org/10.26466/opus.688008

Abstract

Çocukların eğitiminde önemli yere sahip olan kitaplar onların hayata hazırlanmasına da yardımcı olur. İlk öğrenim seviyesindeki kitaplarda yer alan kahramanların özellikleri ve bu kahramanların yaptıkları meslekler çocukların ileride mesleklere karşı tutumlarını belirlemede etkili olmaktadır. Öğrenmelerin temellendiği ve desteklendiği dönemlerde çocuklarla buluşan kitaplar, onların örnek alabileceği modeller yaratarak toplumsallaşma sürecine katkı sağlamaktadır. Bu yüzden kahramanların üstlendikleri meslekler ve bu mesleklerin cinsiyetlere göre nasıl dağıldığı son derece önemlidir. Araştırmanın amacı ilkokul Türkçe ders kitaplarındaki metinlerde yer verilen meslekler ve cinsiyete göre meslek dağılımının nasıl olduğunu incelemektir. Bu araştırma nitel bir çalışmadır. Çalışmanın örneklemini 2018-2019 eğitim öğretim yılı için Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından önerilen MEB Yayınları ve özel yayınevlerinden oluşan 1-4. Sınıf düzeyindeki toplam 4 Türkçe ders kitabı oluşturmaktadır. Ders kitaplarındaki tema metinleri ve bunlara ait görseller incelenmiştir. İçerik analizi ile ortaya çıkarılacak bulgular söylem analizi yöntemiyle değerlendirilmiştir. Metinlerde yer alan resimlerden de bulguları elde etmede yararlanılmıştır.

Keywords

Türkçe ders kitapları, meslek adları, toplumsal cinsiyet, çocuk edebiyatı

The Occupational Analyses in Turkish Course Books

Abstract

Books have an important place in the education of children. Books prepare children for life. Especially the characteristics and occupations of the heroes in the books at primary level are effective in determining the attitudes of children towards the professions in the future. For this reason, the occupations undertaken by the heroes and how these occupations are divided by gender are extremely important.
The aim of the study is to examine the distribution of occupations according to the professions and gender in the textbooks of primary school Turkish course books. This research is a qualitative study. The sample of the study consists of four course books taught in primary school in the 2018-2019 academic year. In research texts in the textbooks and pictures of these texts will be examined.

Keywords

Turkish Course book, profession name, social gender, children's literature

References

• Aydilek Çiftçi, M. (2011). Öğretmenlerin ve farklı sosyoekonomik düzeye sahip anne-babaların cinsiyet rolleri algısının 60-72 ay arası çocukların oyuncak tercihleri ve akran etkileşimleri ile ilişkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Batur, Z. (2010). Son çeyrek yüzyılda kadının değişen sosyal statüsü ve imajı: İlköğretim ikinci kademe anadili ders kitaplarında metin ve görsel ögelerin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(13), 33-43.
• Çelik, Ö. (2008). Ataerkil sistem bağlamında toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, Ö. (2010). Sosyal bilgiler ders kitaplarında cinsiyet ayrımcılığı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ana Bilim Dalı Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Programı, İzmir.
• Dökmen, Y. Z. (2004). Toplumsal cinsiyet sosyal psikolojik açıklamalar. Ankara: Sistem Yayıncılık.
• Esen Severge, Y. (1998). Ders kitaplarında cinsiyetçilik: İlköğretim ders kitapları üzerinde yapılmış bir içerik çözümlemesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Gümüşoğlu, F. (2008). Ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(4), 39-50.
• Güney, N. (2016). 6. sınıf Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet incelemesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(3), 229-1248.
• Gürşimşek,I. ve Günay, V.D. (2005). Çocuk kitaplarında cinsiyet rollerinin işlenişinde kullanılan dilsel ve dildışı göstergelerin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 53-63
• Helvacıoğlu, F. (1996). 1928’den 1994’e ders kitaplarında cinsiyetçilik. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kırbaşıoğlu Kılıç, L. ve Eyüp, B. (2011). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında ortaya çıkan toplumsal cinsiyet roller üzerine bir inceleme. ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(3), 129-148.
• Kitiş Çınar, E (2013). Ortaokul Türkçe ders kitaplarında toplumsal cinsiyet. Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi. T.C. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• Köseler, F. (2009). Okul öncesi öykü ve masal kitaplarında toplumsal cinsiyet olgusu. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Özkan, R. (2013). İlköğretim ders kitaplarında kadın figürü. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 617-631.
• Yavuzer, H. (2016). Resimleriyle çocuk, resimleriyle çocuğu tanıma. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yorgancı, F. (2008). İlköğretim ders kitaplarında toplumsal cinsiyet rollerinin inşası. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.