Explanation of the Consumption Preferences of Supermarket Consumers Making Online Shopping with Technology Acceptance Model

Year 2021, Volume: 18 Issue: Yönetim ve Organizasyon Özel Sayısı, 1538 - 1572, 10.07.2021

Perihan Işık , Murat Öz

https://doi.org/10.26466/opus.837561

Cited By: 4

Abstract

Today, the developments in the internet are increasing day by day. Internet phenomenon has become an indispensable element in our lives owing to the developments in information and communication technology. Internet, which has become an important part of our lives, has led many consumers to online shopping. Thanks to online shopping, consumers have the opportunity to meet their wants and needs from where they sit, without going to a physical store. The purpose of this study is to explain the consumer preferences of the supermarket consumers who shop online with the technology acceptance model (TAM). The relationships between the main variables (perceived utility, perceived ease of use, attitude and intention) and the variables that affect online shopping behavior (trust, privacy and shopping pleasure) were examined. Consumers that apply at least once online shopping from the supermarket constitute the population of the study. The data were collected with a questionnare. Collected data were analyzed with SPSS 21 package program. Factor analysis was applied to determine the validity and reliability of the scale and a total of seven factors were determined. Correlation coefficient analysis and simple linear regression analysis methods were applied and the results indicate that trust, privacy and shopping pleasure have effects on perceived utility, perceived ease of use, attitude and intention (p =, 000 <0.05).

Keywords

Online shopping, technology acceptance model, purchasing behavior.

Online Alışveriş Yapan Süpermarket Tüketicilerinin TüketimTercihlerinin Teknoloji Kabul Modeliyle Açıklanması

Abstract

Günümüzde internette yaşanan gelişmeler her geçen gün artmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojisinde yaşanan gelişmeler, internet olgusunun hayatımızda vazgeçilmez bir unsur olmasına neden olmuştur. Hayatımızın en önemli parçalarından biri haline gelen internet, birçok tüketiciyi online alışverişe yönlendirmiştir. Online alışveriş sayesinde insanlar fiziksel bir alışveriş mağazasına gitmeden, oturdukları yerden istek ve ihtiyaçlarını karşılama imkânına sahiptirler. Bu çalışmanın amacı online (çevrimiçi) alışveriş yapan süpermarket tüketicilerinin, tüketim tercihlerini etkileyen faktörleri, teknoloji kabul modeli (TKM) ile açıklamaktır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada TKM’nin ana değişkenleri (algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, tutum ve niyet) ile online alışveriş davranışını etkileyen (güven, gizlilik ve alışveriş keyfi) değişkenler arasındaki ilişkiler irdelenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın ana kütlesini Türkiye’de yaşayan, süpermarketlerden en az bir kez online alışveriş yaptığı tespit edilen süpermarket tüketicileri oluşturmaktadır. Veriler anket formu ile toplanmıştır. Toplanan veriler SPSS 21 paket programı ile analiz edilmiştir. Ölçeğin geçerliliği ve güvenirliliğini tespit etmek amacıyla faktör analizi uygulanmış ve analiz sonucunda toplamda yedi faktör belirlenmiştir. Araştırma verilerinin çözümlenmesinde korelasyon katsayısı analizi ve basit doğrusal regresyon analizi yöntemleri kullanılmıştır. Analiz sonucunda güven, gizlilik ve alışveriş keyfi değişkenlerinin TKM’nin ana değişkenlerini oluşturan algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, tutum ve niyet üzerinde etkisi olduğu sonucuna ulaşılmıştır (p=,000<0,05).

Keywords

Online alışveriş, teknoloji kabul modeli, satın alma davranışı

References

• Agcadağ, İ. (2014). Sanal alışveriş. Mediterranean Journal of Humanities, 4(1), 21-33.
• Akbaba, A.İ. (2018). Dördüncü endüstri devrimine geçiş sürecinde üç boyutlu yazıcı kullanımının teknoloji kabul modeliyle ölçümlenmesi: Otomotiv endüstrisinde bir araştırma. Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Akça, Y. ve Özer, G. (2012). Teknoloji Kabul Modeli’nin kurumsal kaynak planlaması uygulamalarında kullanılması. Business and Economics Research Journal, 3(2), 79-96.
• Paçan Özcan, H, Sabah Çelik, Ş, ve Özer, A. (2019). Bireysel müşterilerin mobil bankacılık kullanım niyetini etkileyen faktörler. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(2), 475-506.
• Akıncı, S. ve Kıymalıoğlu, A. (2014). Pazarlama teorileri. Mehmet İsmail Yağcı, Serap Cabuk (editör) Gerekçeli Eylem Teorisi (297-310). İstanbul.
• Dağtaş, E. ve Yıldırım, O. (2015). İnternet ve sosyal ağlar dolayımlı gündelik yaşam pratikleri: Anadolu Üniversitesi Öğrencileri üzerine mikro alan araştırması. folklor/edebiyat, 21(83), 149-180.
• Akman, E. ve Işık, M. (2018). Kamu Çalışanlarında internetsiz kalma korkusu (Netlessfobi): Isparta ilinde bir araştırma. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(14), 20- 37.
• Aksoy, R. ve Sever, H. (2012). Elektronik pazarlarlarda güven problemi ve kriminal faaliyetler. Electronic Journal of Vocational Colleges, 2(1), 154-164.
• Aktaş, S. (2007). Teknoloji kabul modeli ile muhasebecilerin bilgi teknolojisi kullanımına yönelik bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Aslanyürek, M. (2016). İnternet ve sosyal medya kullanıcılarının internet güvenliği ve çevrimiçi gizlilik ile ilgili kanaatleri ve farkındalıkları. İletişim Fakültesi Dergisi, 3(1), 80-106.
• Atik, E. (2015). Turizmde akıllı telefon kullanımının Teknoloji Kabul Modeli kapsamında değerlendirilmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Bağlıbel, M. Samancıoğlu M. ve Summak M. S. (2010). Okul yöneticileri tarafından E-Okul uygulamasının genişletilmiş teknoloji kabul modeline göre değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 331-348.
• Başgöze, P. (2010). Teknoloji kabul modelinin teknolojik yatkınlık ve marka kredibilitesi değişkenleri eklenerek genişletilmesi: Satın alma eğilimine uyarlanma. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Ankara.
• Çakır, C.B. (2009). İnternet üzerinden satın alma davranışının incelenmesi ve bir uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çelik, H. ve İpçioğlu, İ. (2006). Gönüllü teknoloji kabulü: İnternet kullanımını benimseme davranışı üzerine bir araştırma. H.Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24(1), 111-139.
• Çelik, C.H., ve Bindak, R. (2005). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin bilgisayara yönelik tutumlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(10), 27-38.
• Çetinsöz, B.C. (2015). Yerli turistlerin e-satın alma eğilimlerinin Teknoloji Kabul Modelinde analizi (TKM). Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 242-258.
• Davis, F. D., Bagozzi, R. P. and Warshaw, P. R. (1989). User Acceptance of computertechnology: A comparison of two theoretical models. Management Science, 35(8), 982-1003.
• Demir, K. (2006). Rogers’ ın Yeniliğin Yayılması Teorisi ve internetten ders kaydı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 47, 367-392.
• Dikkaya, M. ve Aytekin, İ. (2019). Bilgi iletişim teknolojileri ve dijital ekonomi: Avrupa Birliği ve Türkiye arasında bir karşılaştırma. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 54(3), 1279-1299.
• Durmuş, B., Yurtkoru, S. E. ve Çinko, M. (2013). Sosyal bilimlerde SPSS’le veri analizi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Dursun, F. (2004). Üniversite öğrencilerinin interneti kullanma amaçları. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Eastlick, M. A., Lotz, S. L. and Warrington, P. (2006). Understanding Online B-toCRelationships: An integrated Model of privacy concerns, trust, and commitment. Journal of Business Research, 59(8), 877–886.
• El-Hassan, M. (2016). Hizmet sektöründe online alışveriş davranışını etkileyen faktörler: Seyahat sektörü (Türkiye ve Slovenya karşılaştırması). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Enginkaya, E. (2006). Elektronik perakendecilik ve elektronik alışveriş. Ege Akademik Bakış Dergisi, 6(1), 10-16.
• Erkmen, Y. (2009). Bankacılık Sektöründe teknolojik hizmetlerin müşteriler tarafından benimsenmesinde etkili faktörler. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Ersoy, E. (2016). Tüketicilerin değişen alışveriş alışkanlıkları (Onlıne alışveriş). İletişim Çalışmaları Dergisi, 3(4), 87-129.
• Gül, H. ve Boz, M. (2012). İnternet Ortamında pazarlama, online rezervasyon; Şehirlerarası otobüs firmaları üzerine bir araştırma. BAP Proje No: 2011/88, 1- 30.
• Gümüşsoy, Ç.A. (2009). Elektronik-Açık eksiltme teknolojisinin kullanımını etkileyen faktörlerin genişletilmiş teknoloji kabul modeli ile açıklanması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Hong, S., and Tam, K.Y., 2006. Understanding the adoption of multipurpose information appliances: The case of mobile data services. Information Systems Research, 17(2), 162-179.
• İzci, B.B. ve Şahin, İ. (2013). Elektronik perakende sektörü ve internet alışverişi tüketici davranışı: Türkiye örneği. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 9-27.
• Kahya, V. (2015). İnsan kaynakları bilgi sistemlerinin kullanımında etkili olan faktörlerin genişletilmiş teknoloji kabul modeli ile incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kütahya.
• Kalyoncuoğlu, S. (2018). Tüketicilerin online alışverişlerindeki sanal kart kullanımlarının teknoloji kabul modeli ile incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(2), 193-213.
• Kaş, E. (2015). Otel rezervasyon siteleri üzerinden yapılan online alışverişin teknoloji kabul modeliyle incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Kırcova İ. (2012). İnternette pazarlama. İstanbul: Beta Yayınları.
• Nakip, M. ve Yaraş, E. (2017). SPSS uygulamalı pazarlamada araştırma teknikleri (5. Basım). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Naserınıa, M. (2019). Farklı kültürlerdeki üniversite öğrencilerinin internet üzerinden ürün alışlarının teknoloji kabul modeli ile incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Nazir, S., Tayyab, A., Sajid, A., Rashid, H. and Javed, I. (2012). How online shopping is affecting consumers buying behavior in Pakistan. International Journal of Computer Science, 9(3), 486–495.
• Özer, G., Özcan, M., ve Aktaş, S. (2010). Muhasebecilerin bilgi teknolojisi kullanımının Teknoloji Kabul Modeli (TKM) ile incelenmesi. Journal Of Yaşar University, 5(19),3278 – 3293.
• Özgüven, N. (2011). Tüketicilerin online alışverişe karşı tutumları ile demografik özellikleri arasındaki ilişkinin analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 13 (21), 47-54.
• Pazvant, E. (2017). Nesnelerin interneti teknolojisine sahip ürünlerin kullanım niyetinin teknoloji kabul modeli kapsamında değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Pourmousa, H. (2017). E-Devlet sisteminin kullanımında etkili olan faktörlerin teknoloji kabul modeli ile incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Atatük Üniversitesi, Erzurum.
• Sünnetçioğlu, S. ve Yıldırım, H.M. (2019). Sokak yiyeceklerinin tüketiminde satıcıya olan güven, algılanan risk, algılanan fayda, tutum ve satın alma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2799-2818.
• Tarı Cömert I. ve Kayıran S.M. (2010). Çocuk ve ergenlerde internet kullanımı. Çocuk Dergisi, 10(4), 166-170.
• Tekeli, S., ve Şahin, A. (2018). Tüketicilerin akıllı telefon uygulamalarını kullanma niyetini etkileyen faktörlerin kullanım tutumuna ve niyetine etkisi. Toros Üniversitesi İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(8), 178-197.
• Tepe, M.E. (2018). Tesettür moda reklamlarında ikna bilgi modelinin kullanımı: Y kuşağına yönelik bir uygulama. (Doktora Tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Karaman.
• Turan, A.H. (2008). İnternet alışverişi tüketici davranışını belirleyen etmenler: Geliştirilmiş teknoloji kabul modeli (E-TAM) ile bir model önerisi. Akademik Bilişim Konferansı, (30 Ocak - 01 Şubat), 723-731.
• Turan, A.H. (2011). İnternet Alışverişi tüketici davranışını belirleyen etmenler: Planlı Davranış Teorisi (TPB) ile ampirik bir test. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(1), 128-143
• Turan, A.H. ve Özgen, F. B. (2009). Türkiye’de E-Beyanname sisteminin benimsenmesi: Geliştirilmiş Teknoloji Kabul Modeli ile ampirik bir çalışma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 10(1), 134-147.
• Turan, B. (2011). Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının teknoloji kabul modeli ile incelenmesi ve sınıf öğretmenleri üzerinde bir uygulama. Bilecik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
• Turan, H. (2017). Tüketici yenilikçiliği ve internetten alışveriş: Kayseri’de bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nuh Naci Yazgan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Türker, A.ve Türker, G.O. (2013). Turistik ürün satın alma davranışının teknoloji kabul modeli ile incelenmesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(2), 281-312.
• Uslu, H. (2018) Muhafazakâr kadınların online alışveriş yapma davranışları üzerine bir alan araştırması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Uygun, M, Özçifçi, V. ve Divanoğlu, S. (2011). Tüketicilerin online alışveriş davranışını etkileyen faktörler. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 373-385.
• Uzel, E., ve Aydoğdu, F.C. (2010). Çalışanların elektronik alışverişe bakış açıları hakkında kalitatif calışma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 19-25.
• Vijayasarathy, L. R. (2004). Predicting consumer intentions to use on-line shopping: The Case for an augmented technology acceptance model. Information & Management, 41(6), 747–762.
• Yağcı, M.İ., El- Hassan, M. ve Doğrul, U. (2017). Tüketicilerin online alışverişe karşı tutumlarını ve online alışveriş yapma niyetlerini etkileyen faktörler: Türkiye– Slovenya karşılaştırması. Siyaset, Ekonomi Ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(5), 111-123.
• Yıldırım, L. (2017). Online alışveriş sitelerinde uygulanan canlı destek sistemlerinin tüketicilerde oluşturduğu güvene etkisi: Bir araştırma. (Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Yılmaz, C. (2010). Online alışverişte algılanan değer, memnuniyet, güven ve sadakat arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
• Yılmaz, Ö. (2018). Tüketicilerin online alışveriş niyetlerinin teknoloji kabul modeli bağlamında incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(3), 331-346.
• Yılmaz, V., Arı, E. ve Doğan, R. (2016). Online alışverişte müşteri şikâyet niyetleri ve davranışlarının yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Journal of Yasar University, 11(42), 102-112.
• Erdem, H. K. (2011). Kurumsal kaynak planlama sistemlerinin kullanımında etkili olan faktörlerin genişletilmiş teknoloji kabul modeli ile incelenmesi. (Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zeren, D. (2014). Pazarlama teorileri. Mehmet İsmail Yağcı, Serap Çabuk (editör) Gerekçeli Eylem Teorisi (297-310). İstanbul.