Badem Üretiminin Bölgesel Analizi: Ege Bölgesi’nde Mevcut Durum ve Gelecek Potansiyeli

Year 2024, Volume: 14 Issue: 2, 213 - 228, 31.12.2024

Levent Kırca

https://doi.org/10.54370/ordubtd.1499044

Abstract

Araştırmada, Türkiye’nin badem üretiminde önemli bir yere sahip olan Ege Bölgesi'nin potansiyelini detaylı bir şekilde incelenmiştir. Türkiye’deki toplam badem üretiminin %16.8’ini karşılayan bölge, özellikle Muğla, Manisa ve Afyonkarahisar illeriyle öne çıkmaktadır. 2020-2023 yılları arasında meyve veren ve vermeyen ağaç sayılarında, ayrıca toplu meyvelik alanlarında artış gözlemlenmiştir. Bu artış, bölgede badem yetiştiriciliğine olan ilginin arttığını ve gelecekteki üretim potansiyelinin yükseleceğini göstermektedir. 2020-2023 yılları arasında meyve veren ağaç sayısında en büyük artış %304.35 ile Uşak Merkez ilçesinde gerçekleşirken, en az artış %0.65 azalma ile Muğla’da gözlemlenmiştir. Meyve vermeyen ağaç sayısında ise en büyük artış %5540 ile Aydın Koçarlı ilçesinde, en büyük azalış ise %92.38 ile Aydın ilinin Didim ilçesinde gerçekleşmiştir. Toplu meyvelik alanları açısından en fazla artış Aydın Yenipazar (%1500) ve İzmir Çeşme (%174.19) ilçesinde, en az artış ise %60 azalma ile Afyonkarahisar Şuhut ilçesinde kaydedilmiştir. Bu veriler, Ege Bölgesi’nin badem üretiminde önemli bir potansiyele sahip olduğunu ve doğru stratejilerle bu potansiyelin daha da geliştirilebileceğini göstermektedir. İlkbahar geç donları, su kaynaklarının yetersizliği, düzensiz bahçe yapısı, anaç seçimi ve pazarlama sorunları gibi zorluklar da bulunmaktadır. Bu sorunların çözümü için geç çiçeklenen badem çeşitlerinin kullanılması, modern sulama sistemlerinin kurulması, kooperatifleşmenin teşvik edilmesi ve üreticilere eğitim verilmesi önerilmektedir. Sonuç olarak, doğru stratejiler ve uygulamalarla Ege Bölgesi’nin badem üretim potansiyeli daha da geliştirilebilir ve bölge, Türkiye’nin badem üretiminde lider konuma yükselebilir.

Keywords

Ege Bölgesi, badem potansiyeli, sert kabuklu meyveler

Ethical Statement

Bu makalenin yayınlanmasıyla ilgili herhangi bir etik sorun bulunmamaktadır.

Regional Analysis of Almond Production: Current Situation and Future Potential in the Aegean Region

Abstract

This research analyses almond production's current status and future potential in the Aegean Region of Turkey. The region accounts for 16.8% of Turkey’s total almond production, with a 39.49% increase in the number of fruiting trees, 18.15% increase in the number of non-fruiting trees and 21.93% increase in collective fruiting areas between 2020-2023. Muğla is the highest province in terms of production area, especially Datça district, which attracts attention with its early harvest advantage and meets 30.6% (9,785 tonnes) of the region's total production. On the other hand, Kütahya has the lowest production area and accounts for only 1.4% (433 tonnes) of the total production. The province with the highest number of non-fruiting trees is Manisa, where the number of non-fruiting trees increased by 7.21% to 1,073,792, indicating that Manisa may play a more important role in almond production in the future. Demirci district is particularly noteworthy, with an 80.17% increase in non-fruiting trees. These data show that the Aegean Region has significant potential in almond production. This potential can be further developed through strategies such as modern irrigation systems, the use of late flowering almond varieties and the promotion of co-operatives.

Keywords

Aegean Region, almond potential, nuts

References

• Alaz, M. ve Bayazit, S. (2022). Bazı badem çeşitlerinin Gaziantep ili ekolojisindeki fenolojik ve morfolojik özellikleri. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 11(2), 36-44. https://dergipark.org.tr/en/pub/gbad/issue/73117/1098071
• Anonim (2024). Ege bölgesi iklim ve bitki örtüsü. https://www.cografya.gen.tr/egitim/bolgeler/ege.htm adresinden 10 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Asad, M. ve Malik, A. (2024). Almond varieties: nutritional and chemical composition and health benefits and culinary application. Marc, R. A., Mureșan, C. C., Postolache, A. N. (Edt.), Nut Consumption and Its Usefulness in the Modern World. https://doi.org/10.5772/intechopen.1005139
• Atlı, H. S., Karadağ, S., Sarpkaya, K., Konukoğlu, F., ve Bozkurt, H. (2011). Badem Yetiştiriciliği El Kitabı. Antepfıstığı Araştırma Enstitüsü, (s 21).
• Barreca, D., Nabavi, S. M., Sureda, A., Rasekhian, M., Raciti, R., Silva, A. S., Annunziata, G., Arnone, A., Tenore, G. C., Süntar, İ. ve Mandalari, G. (2020). Almonds (Prunus Dulcis Mill. D. A. Webb): A source of nutrients and health-promoting compounds. Nutrients, 12(3), 672. https://doi.org/10.3390/nu12030672
• Bayazit, S. ve Alaz, M. (2022). Bazı yabancı badem çeşitlerinin Gaziantep ekolojisindeki verim ve meyve özellikleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 27(2), 374-383. https://doi.org/10.37908/mkutbd.1098934
• Dawson, A. (2013). The cultivation and use of almonds in antiquity: An ethnographic approach. In Roman Food Prints (pp. 201-212). Oxbow Books.
• Dreher, M. L. (2021). A comprehensive review of almond clinical trials on weight measures, metabolic health biomarkers and outcomes, and the gut microbiota. Nutrients, 13(6), 1968. https://doi.org/10.3390/nu13061968
• FAO (2024). Food and agriculture organization of the United Nations. https://www.fao.org/faostat/en/#data/QCL adresinden 11 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Grundy, M. M., Lapsley, K. G. ve Ellis, P. R. (2016). A review of the impact of processing on nutrient bioaccessibility and digestion of almonds. International Journal of Food Science & Technology, 51(9), 1937-1946. https://doi.org/10.1111/ijfs.13192
• Kalita, S., Khandelwal, S., Madan, J., Pandya, H., Sesikeran, B. ve Krishnaswamy, K. (2018). Almonds and cardiovascular health: A review. Nutrients, 10(4), 468. https://doi.org/10.3390/nu10040468
• Karadeniz, T., Çatmadım, G. ve Şahinler Öylek, H. (2019). Türkiye’de yerli ve yabancı badem çeşitleri ile yapılan adaptasyon çalışmaları üzerine araştırmalar. UAZİMDER Uluslararası Anadolu Ziraat Mühendisliği Bilimleri Dergisi, 1(5), 45-51. https://dergipark.org.tr/tr/pub/uazimder/issue/51011/665639
• Küden, A.B., Küden, A., Bayazit, S., Çömlekçioğlu, S., İmrak, B. ve Rehber Dikkaya, Y. (2000). Badem yetiştiriciliği. TÜBİTAK-TARP Yayınları. https://azkurs.org/pars_docs/refs/22/21779/21779.pdf
• Ouzir, M., Bernoussi, S. E., Tabyaoui, M. ve Taghzouti, K. (2021). Almond oil: A comprehensive review of chemical composition, extraction methods, preservation conditions, potential health benefits, and safety. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, 20(4), 3344-3387. https://doi.org/10.1111/1541-4337.12752
• Özbek, S. (1978). Özel meyvecilik (Kışın yaprağını döken meyve türleri). Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları.
• Özçağıran, R., Ünal, A., Özeker, E., İsfendiyaroğlu, M. (2014). Ilıman iklim meyve türleri Sert Kabuklu Meyveler Cilt 3. Ege Üniversitesi Yayınları.
• Singar, S., Kadyan, S., Patoine, C., Park, G., Arjmandi, B. ve Nagpal, R. (2024). The effects of almond consumption on cardiovascular health and gut microbiome: a comprehensive review. Nutrients, 16(12), 1964. https://doi.org/10.3390/nu16121964
• Singar, S., Kadyan, S., Patoine, C., Park, G., Arjmandi, B. ve Nagpal, R. (2024). The Effects of Almond Consumption on Cardiovascular Health and Gut Microbiome: A Comprehensive Review. Nutrients, 16(12), 1964. https://doi.org/10.3390/nu16121964
• Soylu, A. (2003). Ilıman İklim Meyveleri II. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları. Yayın no: 72, Bursa.
• Şimşek, M. ve Gülsoy, E. (2017). Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Badem (Prunus amygdalus L.) Potansiyeline Genel Bir Bakış. Journal of the Institute of Science and Technology, 7(3), 19-29. https://dergipark.org.tr/en/pub/jist/issue/34626/389815
• Şimşek, M. ve Yıldırım, H. (2010). Dicle İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Badem Tiplerinin Seleksiyonu Üzerinde Bir Araştırma. Selcuk Tarim ve Gida Bilimleri Dergisi, 24(4). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3115052
• Tamimi, J. Z. A. (2016). Effects of almond milk on body measurements and blood pressure. Food and Nutrition Sciences, 07(06), 466-471. https://doi.org/10.4236/fns.2016.76048
• TÜİK (2024). Türkiye Istatistik Kurumu (TÜİK). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr adresinden 13 Mayıs 2024 tarihinde alınmıştır.
• Zhu, Y., Wilkinson, K. L. ve Wirthensohn, M. (2015). Lipophilic antioxidant content of almonds (Prunus dulcis): a regional and varietal study. Journal of Food Composition and Analysis, 39, 120-127. https://doi.org/10.1016/j.jfca.2014.12.003
• Zohary, D. ve Hopf, M. (2000). Domestication of plants in the Old World: The origin and spread of cultivated plants in West Asia, Europe and the Nile Valley. No. Ed.3, xi + 316 pp. Oxford University Press.