BALKAN SAVAŞI’NDA HAMİDİYE KRUVAZÖRÜNÜN YUNAN DONANMASINA KARŞI EGE DENİZİ, ADRİYATİK DENİZİ VE DOĞU AKDENİZ’DEKİ FAALİYETLERİ

Yıl 2021, Sayı: 49, 125 - 138, 13.08.2021

Ozan Tuna

Öz

Özet

    Balkan Savaşı’nda deniz gücü savaşın gidişatını belirlemede önemli bir etki meydana getirmiş olup Yunan donanmasının özellikle Averof zırhlı kruvazörü sayesinde Ege Denizi’ni kontrol ederek Çanakkale Boğazı’nı abluka altına alması, Osmanlı donanmasının Ege Denizi’nde etkisiz kalmasına sebep olmuştur. Yunan donanmasının nicelik ve nitelik yönünden Osmanlı donanmasından üstün olmasının yanında Ege adalarını ele geçirmesi ve askeri sevkiyatını deniz üzerinden sorunsuz bir şekilde yerine getirmesi Osmanlı Devleti’ni yeni bir savaş planlaması yapmaya sevk etmiş olup bu bağlamda da Hamidiye kruvazörünün Ege Denizi’ne çıkarak Yunan deniz üsleri ile nakliye konvoylarına saldırması ve Averof zırhlı kruvazörünü Çanakkale Boğazı’ndan uzaklaştırması kararlaştırılmıştır. Averof zırhlı kruvazörü olmadan Yunan donanmasına ait diğer savaş gemilerinin Osmanlı donanması tarafından rahatlıkla yenilgiye uğratılabileceği düşüncesine sahip olan Osmanlı savaş planlamacıları, bu sayede Balkan Savaşı’nda Osmanlı donanmasının gerçekleştirdiği en başarılı harekatlardan birisine imza atmışlardır. Çalışmamızda Hamidiye kruvazörünün yaklaşık dokuz ay sürecek olan Ege Denizi, Adriyatik Denizi ve Doğu Akdeniz’deki faaliyetleri bu geminin seyir ve liman defterleri haricinde Osmanlı arşiv belgeleri ile referans eserler üzerinden incelenmiş olup Hamidiye kruvazörünün Siros deniz üssü ve Şingin limanına gerçekleştirdiği saldırılar ise çalışmamızın temel noktalarını oluşturmuştur.

Abstract

    Naval forces had significant effects on the progress of the Balkan War and the Greek Navy blockaded the Dardanelles by taking the Aegean Sea under control, thanks to the armored cruiser, Averof, in particular. This resulted in an ineffective Ottoman Navy in the Aegean Sea. In addition to the quantitative and qualitative supremacy of the Greek Navy over the Ottoman Navy, the Greek Navy captured the Aegean Islands and dispatched troops seamlessly. These developments urged the Ottoman Empire to search for a new war plan. Consequently, Hamidiye Battlecruiser was ordered to set off to the Aegean Sea and attack Greek naval bases and transport convoys. The ultimate aim of this move was to draw Averof away from the Dardanelles. The Ottoman war planners predicting that, without Averof, the Greek Navy could be defeated by the Ottoman Navy easily, achieved one of the most successful operations of the Ottoman Navy during the Balkan War. In this study, the operations of the Hamidiye Battlecruiser, which lasted nine months, in the Aegean Sea, Adriatic Sea and the East Mediterranean were examined in the light of log and port books of Hamidiye, Ottoman archival materials and reference books. The attacks of Hamidiye on Syros naval base and Shengjin port constitute the focal points of this study.

Anahtar Kelimeler

Averof Zırhlı Kruvazörü, Siros Deniz Üssü, Şingin Limanı, Çanakkale Boğazı

Kaynakça

• Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Arşivi (ATASE)
• Erkan-ı Harbiye-yi Bahriye Jurnali Kalemi: Hamidiye Kruvazörü Seyir Defteri (1911-1913), Defter No: 3906
• Erkan-ı Harbiye-yi Bahriye Jurnali Kalemi: Hamidiye Kruvazörü Liman Defteri (1912-1914), Defter No: 3528
• Erkan-ı Harbiye-yi Bahriye Jurnali Kalemi: Mecidiye Kruvazörü Seyir Defteri (1904-1914), Defter No: 4055
• Defterler Bölümü: Şura-yı Bahriye Müsvedde Defteri (1913)
• Österreichisches Staatsarchiv, Kriegsarchiv, Bildersammlung I. Weltkrieg (1914-1918), Albanien: Hafen von San Giovanni di Medua, 1916-1918
• Balkan Harbi Tarihi, Osmanlı Deniz Harekatı (1912-1913), Cilt: 7, Kara Kuvvetleri Komutanlığı Askeri Basımevi, İstanbul 1965
• Büyüktuğrul, Afif; “Balkan Savaşı Deniz Harekatı Üzerine Gerçekler (1912-1913)”, Belleten, XLIV/ 176, Ekim 1980, ss. 717-752
• Çavdar, Kazım; Hamidiye Kahramanı Rauf Bey, İzmir 1999
• Emir, Ali Haydar; Balkan Harbinde Türk Filosu, Deniz Matbaası, İstanbul 1932
• Işın, Mithat; 1912-1913 Balkan Harbi Deniz Cephesi, Deniz Basımevi, İstanbul 1946
• İnci, Tevfik; “Balkanlar Harbinde Hamidiye Kruvazörünün Akın Hareketi”, Donanma Dergisinin Eki, 399, İstanbul 1952, ss. 1-75
• Korkmaz, Mehmet; XX. Yüzyıl Başlarında Kızıldeniz’de Osmanlı Denizcilik Faaliyetleri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2012
• Küçükoğlu, Ahmet; “Balkanlar Harbinde Donanma Kahramanı Hamidiye Kruvazörü”, Dokuzuncu Askeri Tarih Semineri Bildirileri, (22-24 Ekim 2003-İstanbul), Genelkurmay Basımevi, Ankara 2005, ss. 561-589
• Küçükoğlu, Ahmet; Türk Donanmasında Hamidiye Zırhlısı, Atatürk İlkeleri ve İnkilap Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2003
• Mütercimler, Erol; İmparatorluğun Çöküşüne Denizden Bakış: Çöküşün Son On Yılı 1912-1922, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul 2006
• Saraçoğlu, Cemalettin; Gazi Hamidiye’nin Şanlı Maceraları, Gün Yayınları, İstanbul 1960
• Teofanidis, Y. -Ramis, O. ; Türk-Yunan Deniz Harbi Hatıratı ve 1909-1913 Yunan Bahri Tarihi, Çev. Binbaşı Lütfi, Deniz Matbaası, İstanbul 1930
• Das Interessante Blatt, “Der Raid des Hamidiye”, (20 Mart 1913), s. 8
• Die Neue Zeitung, “Der Türkische Panzerkreuzer Hamidiye von der Insel Malta”, (26 Şubat 1913), s. 3
• Illustrierte Kronen Zeitung, “Die Zerstörung des Hilfskreuzers Makedonia und Bombardement von Syra”, (18 Ocak 1913), s. 1
• Tanin, “Hamidiye Hakkında”, (23 Mart 1913), s. 1
• Tanin, “Hamidiye Yunan Gemilerini Nasıl Batırdı?”, (21 Mart 1913), s. 3
• Tanin, “Hamidiye’nin Vaziyet-i Siyasisi”, (18 Şubat 1913), s. 2
• Tasvir, “Çatalca Muharebatı”, (26 Nisan 1914), s. 3
• Tasvir, “Hamidiye Kruvazörü”, (16 Ocak 1913), s. 2
• Tercüman-ı Hakikat, “Hamidi Draç!ı Bombardıman Ediyor”, (13 Mart 1913), s. 1
• Tercüman-ı Hakikat, “Hamidiye Korkusu ile”, (27 Şubat 1913), s. 2
• Tercüman-ı Hakikat, “Yunan Donanması”, (1 Haziran 1913), s. 2
• The Times, “A Türkisch Naval Success: Greek Naval Auxilary Cruser Sunk”, (16 Ocak 1913), s. 5
• The Times, “Hamidieh at Malta”, (18 Şubat 1913), s. 5