İşlevsel Görme Aktivite Programı ile Az Gören Çocuğun İzleme Becerilerinin Geliştirilmesi

Year 2016, Volume: 17 Issue: 01, 59 - 77, 01.04.2016

Cem Aslan , Salih Çakmak

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönemdeki az gören bir çocuğun işlevsel görme becerilerinden izleme becerilerinin gelişiminde İşlevsel Görme Aktivite Programı’nın etkililiğini belirlemektir. Araştırmada, İşlevsel Görme Aktivite Programı katılımcı çocuğa uygulanarak programın etkililiği değerlendirilirken “örnek olay çalışması” kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcısını, 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Ankara ilinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı bir Görme Engelliler İlkokulu’na devam eden az gören tanısı almış 5 yaşındaki bir kız çocuğu oluşturmaktadır. Araştırmada, az gören çocuğun yakın görme alanı içerisinde yer alan işlevsel görme becerilerinden izleme becerilerini sergilemedeki performans düzeyini geliştirmek amacıyla İşlevsel Görme Aktivite Programı hazırlanmış ve uygulanmıştır. Programın uygulama süreci, uygulama ve değerlendirme oturumlarını kapsayan toplam 20 oturumda tamamlanmıştır. Bu oturumların 14’ü uygulama ve 6’sı değerlendirme oturumu olarak yapılmış ve kodlanmıştır. Kodlanan veriler, İşlevsel Görme Aktivite Programı Değerlendirme Aracı üzerinden analiz edilerek araştırmanın veri analizleri tamamlanmış ve araştırma bulguları elde edilmiştir. İşlevsel Görme Aktivite Programı'nın uygulaması sonucu, çocuğun işlevsel görme becerilerinden izleme becerilerini sergilemedeki performas düzeyinde olumlu gelişmeler tespit edilmiştir. Son olarak, araştırmanın bulguları tartışılmış ve önerilere yer verilmiştir

Keywords

İzleme becerisi, az gören çocuklar, işlevsel görme, görme becerilerinin geliştirilmesi

References

• Akı, E., & Kayıhan, H. (2004). Az gören çocuklarda görsel algılama eğitiminin yazma, okuma ve günlük yaşam aktivitelerine etkisi. Fizyoterapi ve Rehabilitasyon, 14(3), 95-100.
• Akı, E., & Uysal, S. (2010). Çocuklarda görsel algılama ve az görenlerde rehabilitasyon. Türkiye Klinikleri Oftalmoloji Özel Dergisi, 3(3), 65-69.
• Alimovic, S., Juric, N., & Bosnjak, V. M. (2014). Functional vision in children with perinatal brain damage. TheJournal of Maternal-Fetal & Neonatal Medicine, 27(14), 1491-1494.
• American Foundation of the Blind [AFB]. (2014). Functional Vision Assessment (FVA). 10 Ocak 2015 tarihinde http://www.afb.org/default.aspx adresinden elde edilmiştir.
• Barraga, N. (1964). Increased visual behavior in low vision children. New York: AFB. (Research Series, Number: 13).
• Bishop, V. E., & Barraga, N. C. (2004). Teaching visually impaired children. Springfield: Charles C Thomas.
• Carrasco, M. (2011). Visual attention: The past 25 years. Vision Research, 51(13), 1484-1525.
• Chacon-Lopez, H., Pelayo, F. J., Lopez-Justicia, M. D., Morillas, C. A., Urena, R., & Chacon-Medina, A., et al.(2013). Visual training and emotional state of people with retinitis pigmentosa. Journal of Rehabilitation Research & Development (JRRD), 50(8), 1157-1168.
• Coetzee, D., & Pienaar, A. E. (2013). The effect of visual therapy on the ocular motor control of seven- to eightyear-old children with developmental coordination disorder (DCD). Research in Developmental Disabilities, 34(11), 4073-4084.
• Corn, A. L., & Erin, J. N. (Eds.). (2010). Foundations of low vision: Clinical and functional persprectives. New York: AFB.
• Çakmak, S. (2011). Görme engeli olan çocuklara özbakım becerilerini kazandırmada video ile model olunaraksunulan aile eğitim programının etkililiği (Yayınlanmamış doktora tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Çakmak, S., Karakoç, T., Şafak, P., & Kan, A. (2013, July). Awareness of students with low vision on theirpresent level of visual acuities. Paper presented at the meeting of the 8th ICEVI European Conferenceon the Education and Rehabilitation of People with Visual Impairment, ICEVI Europe, İstanbul.
• Erin, J. N., & Paul, B. (2010). Functional vision assessment and instruction of children and youths in academicprograms. In Anne L. Corn & Alan J. Koenig (Eds.), Foundations of low vision: Clinical and functional persprectives (pp. 185-220). New York: AFB.
• Ganesh, S., Sethi, S., Srivastav, S., Chaudhary, A., & Arora, P. (2013). Impact of low vision rehabilitation on functional vision performance of children with visual impairment. Oman Journal of Ophthalmology, 6(3), 170-174.
• Goetz, L., & Gee, K. (1987). Teaching visual attention in functional contexts: Acquisition and generalization of complex visual motor skills. Journal of Visual Impairment & Blindness, 81(3), 115-117.
• Gothwal, V. K., Lovie-Kitchin, J. E., & Nutheti, R. (2003). The development of the LV Prasad-FunctionalVision Questionnaire: A measure of functional vision performance of visually impaired children. Investigative Ophtalmology & Visual Science, 44(9), 4131-4139.
• Hall, A., & Bailey, I. L. (1989). A model for training vision functioning. Journal of Visual Impairment &Blindness, 83(8), 390-396.
• Karakoç, T., Aydın, P., Çakmak, S., & Kan, A. (2012, Ekim). Az gören öğrencilerin okuma, yazma ve bağımsızhareket alanlarında görme gücünü kullanmaları hakkında kendi beyanları ile yapılan doğrudan gözlemlerin karşılaştırılması. 22. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Karakoç, T., Çakmak, S., Şafak, P., & Kan, A. (2013, July). Creation of performance activities for the studies on validity and reliability of Gazi Functional Vision Assessment Tool. Paper presented at the meeting of the 8th ICEVI European Conference on the Education and Rehabilitation of People with Visual Impairment, ICEVI Europe, İstanbul.
• Karakoç, T., Şafak, P., Çakmak, S., & Kan, A. (2012a, Ekim). Az gören öğrencilerin görme becerilerinden görme alanlarına ilişkin görsel performanslarının ölçümlenmesi. 22. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Karakoç, T., Şafak, P., Çakmak, S., & Kan, A. (2012b, Ekim). İşlevsel Görme Değerlendirme Aracı ile az gören öğrencilerin görme becerilerinden uzak görme becerilerine ilişkin görsel performanslarının ölçümlenmesi. 22. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Keeffe, J. (1995). Assessment of low vision in developing countries, Book 2, Assessment of functional vision. World tarihindehttp://apps.who.int/iris/handle/10665/58719 adresinden elde edilmiştir. Organization
• (WHO/PBL/95.48). 18 Ekim 2014
• Küçük, L. (1997). Aydınlıkevler Göreneller Anaokulu, İlkokulu ve Sanat ortaokulu’ndaki az gören öğrencileringörme gücünü kullanma düzeylerinin değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Leguire, L. E., Fellows, R. R., Rogers, G. L., Bremer, D. L., & Fillman, R. D. (1992). The CCH vision stimulation program for infants with low vision: Preliminary results. Journal of Visual Impairment & Blindness, 86(1), 33-37.
• Lueck, A. H. (1997). The role of education and rehabilitation specialists in the comprehensive low vision careprocess. Journal of Visual Impairment & Blindness, 91(5), 422-434.
• Lueck, A. H. (2004). Functional vision: A practitioner’s guide to evaluation and intervention. New York: AFB.
• Lueck, A. H., Dornbusch, H., & Hart, J. (1999). The effects of training on a young child with cortical visualimpairment: An exploratory study. Journal of Visual Impairment & Blindness, 93(12), 778-793.
• McCabe, P., Nason, F., Demers, P., Friedman, D., & Seddon, J. M. (2000). Evaluating the effectiveness of avision rehabilitation intervention using an objective and subjective measure of functional performance. Ophthalmic Epidemology, 7(4), 259-270.
• Merdoğan, A. İ. (2011). Az gören çocuklarda görsel rehabilitasyon. Türkiye Klinikleri Oftalmoloji Özel Dergisi,4(2), 73-78.
• Newcomb, S. (2010). The reliability of the CVI Range: A functional vision assessment for children with corticalvisual impairment. Journal of Visual Impairment & Blindness, 104(10), 637-647.
• Özhamam, E. (2007). Az gören öğrencilerin eğitiminde bilgisayar destekli eğitim programının görsel algıbecerilerinin gelişimine etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özyürek, M. (1995). Görme yetersizliği olan çocuğu bağımsızlığa hazırlamak için ana baba rehberi. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları.
• Özyürek, M. (1998). Görme engelliler. S. Eripek (Ed.), Özel eğitim içinde (ss. 126-152). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Palmer, C. (1997). Enhancing low vision. Australian Journal of Learning Disabilities, 2(1), 10-16.
• Poland, D. J., & Doebler, L. K. (1980). Effects of a blacklight visual field on eye-contact training of spasticcerebral palsied children. Perceptual and Motor Skills, 51(1), 335-338.
• Powers, M. K., Grisham, J. D., Wurm, J. K., & Wurm, W. C. (2009). Improving visual skills: II– Remoteassessment via internet. Optometry, 80(2), 61-69.
• Recep, Ö. F., Erdoğan, S., & Hasıripi, H. (2008). Az gören hastalarda görsel rehabilitasyonun değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri Oftalmoloji Özel Dergisi, 17(2), 80-83.
• Shah, M., Khan, M., Khan, M. T., Khan, M. Y., & Saeed, N. (2011). Causes of visual impairment in childrenwith low vision. Journal of the College of Physicians and Surgeons Pakistan, 21(2), 88-92.
• Sonksen, P. M., Petrie, A., & Drew, K. J. (1991). Promotion of visual development of severely visually impairedbabies: Evaluation of a developmentally based programme. Developmental Medicine and Child Neurology, 33(4), 320-335.
• Şafak, P. (2013). Ağır ve çoklu yetersizliği olan çocukların eğitimi. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Şafak, P., Çakmak, S., Karakoç, T., & Kan, A. (2012, Ekim). Az gören öğrencilerin İşlevsel Görme Değerlendirme Aracı ile görme becerilerinden yakın görme becerilerinin değerlendirilmesi. 22. Ulusal Özel Eğitim Kongresi’nde sunulan sözlü bildiri, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Tekin-İftar, E., & Kırcaali-İftar, G. (2006). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Tsai, L. T., Meng, L. F., Wu, W. C., Jang, Y., & Su, Y. C. (2013). Effects of visual rehabilitation on a child with severe visual impairment. American Journal of Occupational Therapy, 67(4), 437-447.
• Tuncer, T. (2005). Görme yetersizliği olan çocuklar. A. Ataman (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitime giriş içinde (ss. 291-309). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
• Tuncer, T. (2013). Görme yetersizliği olan çocuklar. S. Vuran (Ed.), Özel eğitim içinde (ss. 289-321). Ankara: Maya Akademi Yayıncılık.
• Varol, N. (1996). Erken çocukluk dönemindeki görme yetersizliği olan çocukların eğitimi. Ankara: Karatepe Yayınları.
• Vervloed, M. P. J., Janssen, N., & Knoors, H. (2006). Visual rehabilitation of children with visual impairments. Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 27(6), 493- 506.
• Webster, A., & Roe, J. (2003). Children with visual impairments: Social interaction, language and learning. London and New York: Routledge.
• Werth, R., & Moehrenschlager, M. (1999). The development of visual functions in cerebrally blind children during a systematic visual field training. Restorative Neurology and Neuroscience, 15(2), 229-241.
• Werth, R., & Seelos, K. (2005). Restitution of visual functions in cerebrally blind children. Neuropsychologia, 43(14), 2011-2023. RESEARCH RESEARCH