VERGİ UYUMUNA TEORİK YAKLAŞIM

Year 2023, , 44 - 49, 01.02.2023

Tulin Akdogan Ibrahim Akdogan

https://doi.org/10.17261/Pressacademia.2023.1663

Abstract

Amaç- Bu çalışmanın amacı vergi uyumunda etkinliğin önemine vurgu yaparak, vergi uyumunda artış sağlayan faktörlerin açığa çıkarılmasını sağlamaktır.
Yöntem- Vergi uyumunda etkili olan faktörler yerli ve yabancı litaratür çerçevesinde açıklanmıştır.
Bulgular- Yüksek ekonomik özgürlük, önemli sermaye piyasası, etkin rekabet yasaları ve düşük ciddi suç oranı ile karakterize edilen ülkelerde vergi uyumu yüksektir. Bireyler önemli sermaye piyasası ve etkin rekabet yasaları açısından ekonomik haklarını kullanabildikleri yaşam kalitelerini artıran güvenli bir ortamda, vergi uyumuna daha az yük olarak ve daha fazla vatandaşlık olarak bakmaya yatkındırlar. Vergi moralinin yüksek olduğu yerlerde vergi uyumu yüksektir. Yetkililere duyulan güven yüksek olduğunda, vergi mükellefleri vergilerini gönüllü olarak ödeyeceklerdir. Vergi ödeme vatandaşlık görevi, vergi kaçırma ise ahlaksızlıktır. Bireyler vergi yükümlülüğünü vicdanında hissederse, vergi ödeme gerektiği duygusuna sahip olunursa, eğitim ve kültür seviyesi yüksekse, devletin hizmetleri şeffaf ise ve devlet vergi ödemeyenlere yaptırım uygularsa vergi bilinci artar. Vergi oranı yüksekliği ile adaletsiz vergi sistemi, düşük uyum ile ilişkilidir.
Sonuç- Bu çalışmadaki sonuçlar, vergi uyumunu etkileyen faktörler hakkında araştırmacılar için fikir vermektedir.

Keywords

Vergi uyumu, vergi, devlet, mükellef, vergi daireleri.

THEORETICAL APPROACH TO TAX COMPLIANCE

Abstract

Purpose- The aim of this study is to emphasize the importance of efficiency in tax compliance and to reveal the factors that increase tax compliance.
Methodology- The factors that are effective in tax compliance are explained within the framework of domestic and foreign literature.
Findings- Tax compliance is high in countries characterized by high economic freedom, significant capital markets, effective competition laws and low rates of serious crime. In a secure environment that improves their quality of life, where individuals can exercise their economic rights in terms of significant capital markets and effective competition laws, they tend to view tax compliance as less of a burden and more of a civic duty. Tax compliance is high where tax morale is high. When trust in authorities is high, taxpayers will pay their taxes voluntarily. Paying taxes is a civic duty, while tax evasion is immoral. Tax awareness increases if individuals feel the tax obligation in their conscience, if they have a sense of the need to pay taxes, if the level of education and culture is high, if government services are transparent and if the government imposes sanctions on those who do not pay taxes. High tax rates and an unfair tax system are associated with low compliance.
Conclusion- The results of this study provide insights for researchers on the factors affecting tax compliance.

Keywords

Tax compliance, tax, government, taxpayer, tax authorities., Vergi uyumu, vergi, devlet, mükellef, vergi daireleri.

References

• Akkara, Ö., Gencel, U. (2016). Yükseköğretim öğrencilerinin vergiye yönelik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 28-48.
• Alm, J., Mckee, M., ve Beck, W. (1990). Amazing grace: Tax amnesties and compliance. National Tax Journal, 43(1), 23-37.
• Alm, J., Sanchez, I., Juan A. D. (1995). Economic and noneconomic factors in tax compliance. Kyklos, 48, 1-18. https://doi.org/10.1111/j.1467-6435.1995.tb02312.x
• Bayraklı, H. H., Saruç, N. T. ve Sağbaş, İ. (2004). Vergi kaçırmayı etkileyen faktörlerin belirlenmesi ve vergi kaçaklarının önlenmesi: Anket çalışmasının bulguları. 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya.
• Becker, W., Büchner, H.J. and Sleeking, S. (1987). The ımpact of public transfer expenditures on tax evasion: an experimental approach. Journal of Public Economics, 34, 243-252. https://doi.org/10.1016/0047-2727(87)90022-3
• Brezeanu, P., Dumiter, F., Ghiur,R., ve Todor, S.(2018). Tax compliance at national level. Studia Universitatis, “Vasile Goldis” Arad – Economics Series, 28 (2), 1-17. https://doi.org/10.2478/sues-2018-0006
• Cansız, H. (2006). Vergi mükelleflerinin vergiyi algılama hakkındaki görüşleri:Afyonkarahisar ili örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi , 8(2), 115-138.
• Çoban, H., Sezgin, S. (2004). Vergi mükelleflerinin davranışları üzerine ampirik bir inceleme: Denizli örneği. 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Antalya.
• Demir, İ. C. (2018). Mükellef perspektifinden vergi tarifeleri: Türkiye örneği. Sosyoekonomi, 26, 11-26.
• Feld, L. P. Frey, B. S. (2006). Tax compliance as the result of a psychological tax contract: The role of ıncentives and responsive regulation. CREMA Working Paper, No. 2006-10, Center for Research in Economics, Management and the Arts (CREMA), Basel.
• Frey, B. S., Torgler, B. (2007). Tax morale and conditional cooperation. Journal of Comparative Economics, 35(1), 136-159.
• Helhel, Y., Ahmed, Y. (2014). Factors affecting tax attitudes and tax compliance: a survey study in Yemen. European Journal of Business and Management, 6(22), 48-58.
• İpek, S., Kaynar, İ. (2009). Demografik faktörlerin vergi uyumuna etkisi: Bir anket çalışmasının sonuçları. Maliye Dergisi, 157(3), 116-130.
• Kirchler, E., Hoelzl, E., Wahl, I. (2008). Enforced versus voluntary tax compliance: The “slippery slope” framework. Journal of Economic Psychology, 29(2), 210-225.
• Ömür, Ö. M., Bellikli, U. (2019). Vergiye gönüllü uyumu etkileyen sosyal faktörlerin vergi tahsilat oranları ile ilişkisi: Doğu Karadeniz bölgesindeki seçilmiş illerde bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 241-266.
• Özgün, Z., Yüksel, C. (2017). Mersin’de vergi mükelleflerinin vergi algısı, vergi bilinci ve vergi ahlakı düzeyinin ölçülmesi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 33-48.
• Riahi-Belkaoui, A., (2004). Relationship between tax compliance internationally and selected determinants of tax morale. Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 13, 135-143.
• Sağlam, M. (2013). Vergi algısı ve vergi bilinci üzerine bir araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencilerinde vergi algısı ve bilinci. Sosyoekonomi , 19(1), 315-334.
• Song, Y. D. ve Yarbrough, T.E. (1978). Tax ethics and taxpayer attitude: a survey. Public Administration Review, 442-452.
• Şentürk, S. H. (2014). Vergiye gönüllü uyum sağlanmasında fayda ilkesinin rolü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 9(3), 129-143.
• Temiz, D. (2008). Türkiye’de Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1960- 2006 Dönemi. Dokuz Eylül Üniversitesi 2. Ulusal İktisat Kongresi, İzmir.
• The Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD). (2004). Compliance risk management: Managing and improving tax compliance. In Forum on Tax Administration, Centre for Tax Policy and Administration.