İyimserlik, Özgecilik ve Medeni Durumun Psikolojik Dayanıklılık Üzerindeki Etkileri

Year 2020, Volume: 48, 285 - 302, 07.01.2020

İzzet Parmaksız

https://doi.org/10.9779/pauefd.576186

Cited By: 9

Abstract

Bu
çalışmada iyimserlik ve özgeciliğin psikolojik dayanıklılığı yordamadaki gücünü
saptamak amaçlanmıştır. Örneklem
Orta Anadolu’da yaşayan 389 (Kadın:198, Erkek:191) yetişkin katılımcıdan
oluşmaktadır. Bu araştırmada İyimserlik Ölçeği, Özgecilik Ölçeği, Psikolojik
Dayanıklılık Ölçeği ve araştırmacı tarafından geliştirilen kişisel bilgi formu
kullanılmıştır. Veri analizinde hiyerarşik regresyon analizi, t-testi ve ANOVA
ve pearson korelasyonu kullanılmıştır. Medeni durum dummy değişken olarak
regresyon analizine dahil edilmiştir. Regresyon analizine dahil edilen nicel değişkenler
arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Yapılan analizlerde
medeni durumun psikolojik dayanıklılık puanlarını anlamlı farklılaştırdığı saptanmıştır.
Buna karşın cinsiyet, yaşanan yer, eğitim düzeyi ve ekonomik durum psikolojik
dayanıklılık puanları üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturmamıştır.  Yapılan regresyon analizinde katılımcıların
iyimserliklerinin, özgeci davranışlarının ve medeni durumlarının psikolojik
dayanıklılığı yordadığı saptanmıştır. Koruyucu ve önleyici ruh sağlığı hizmeti
veren bireylerin yapacakları teorik ve uygulamalı eğitimlere iyimserlik,
özgecilik kavramlarını tanıtıcı ve kazandırıcı etkinlikler eklemelerinin
faydalı sonuçlar vereceği düşünülmektedir. Ayrıca bireyi ruh sağlığı anlamında
güçlendiren ve yalnızlıktan uzaklaştırmak için birinci derece öneme sahip
sosyal destek mekanizmalarının önemi konusunda bireyleri bilinçlendirmek için
faaliyetler yürütülebilir.

Keywords

Psikolojik dayanıklılık, İyimserlik, Özgecilik, Medeni Durum

The Effects of Optimism, Altruism and Marital Status on the Psychological Resilience

Abstract

The aim of this study was to determine the strength of optimism and altruism in predicting psychological resilience. The sample consists of 389 (Female: 198, Male: 191) adult participants living in Central Anatolia. In this study, Optimism Scale, Altruism Scale, Psychological Resilience Scale and personal information form developed by the researcher were used. Hierarchical regression analysis, t-test, and ANOVA and Pearson correlation were used to analyze the data. Marital status was included as a dummy variable in regression analysis. A positive significant relationship was found between the quantitative variables included in the regression analysis. In the analyzes, it was found that marital status significantly differentiated psychological resilience scores. On the other hand, gender, place of living, education level and economic status did not differ significantly. In the regression analysis, it was found that the optimism, altruistic behavior and marital status of the participants predicted their psychological resilience. It is thought that adding optimistic and altruistic activities to the theoretical and practical training of protective and preventive mental health service individuals will give beneficial results. Social support strengthens the individual in terms of mental health and removes it from loneliness. Activities can be carried out to raise awareness of individuals.

Keywords

psychological resilience, optimism, altruism, marital status

References

• Abraham, W. T. (2007). Dispositional optimism and pessimism: stability, change, and adaptative recovery following life event experience. Doktora Tezi. Iowa State University, Iowa.
• Agaibi, C. E. ve Wilson, J.P. (2005). Trauma, PTSD and resilience a review of the literature. Trauma, Violence and Abuse, 6(3), 195-216.
• Arnett, J. J. (2007). Emerging adulthood: What is it, and what is it good for?. Child Development Perspectives, 1(2), 68-73.
• Atarbay, S. (2017). Farklı bölümlerde öğrenim gören üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı düzeylerinin psikolojik dayanıklılıklarına etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Aydın, E. (2018). Çocukluk çağı travmatik yaşantılarının psikolojik sağlamlık ve depresyon belirtileri üzerine etkisi. Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, İstanbul.
• Baird, B. M., Lucas, R. E., & Donnellan, M. B. (2010). Life satisfaction across the lifespan: Findings from two nationally representative panel studies. Social indicators research, 99(2), 183-203.
• Balcı, S. ve Yılmaz, M. (2002). İyimserlik Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 14, 54-60.
• Basim, H. N., & Cetin, F. (2011). The reliability and validity of the Resilience Scale for Adults-Turkish Version. Turk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104.
• Batson C. D. (2003). Altruism and prosocial behavior, “Weiner IB (ed): Handbook of Social Psychology, 5. baskı kitabında” s. 463–485, John Wiley & Sons, Inc., Newyork.
• Baum, N.L. (2008). Building resilience. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 10(1-2), 487-498.
• Bektaş, M. (2018). Evli bireylerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin yordanması. Doktora Tezi Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü İzmir.
• Beltman, S., Mansfield, C. & Price, C. (2011) Thriving not just surviving: A review of research on teacher resilience. Educational Research Review, 6, 185–207.
• Benson, H.P. (2007). Children’s dispositional optimism and pessimism: social and emotional outcomes. Doktora Tezi, Seattle Pacific University, Seattle.
• Boehm, JK, Chen Y, Williams, DR, Ryff, C, Kubzansky, LD. (2015) Unequally distributed psychological assets: are there social disparities in optimism, life satisfaction, and positive affect. PLoS One. ;10(2): e0118066. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0118066.
• Boell, J. E. W., Silva, D. M. G. V. ve Hegadoren, K. M. (2016). Sociodemographic factors and health conditions associated with the resilience of people with chronic diseases: A cross sectional study. Revista Latino-Americana Enfermagem. 24, e2786 doi: 10.1590/1518-83451205.2786.
• Bonanno, G. A. (2004). Loss, trauma, and human resilience: Have we underestimated the human capacity to thrive after extremely aversive events? American Psychologist, 59(1) , 20–28.
• Bonanno, G., Galea, S., Bucciarelli, A. ve Vlahov, D. (2007). What predicts psychological resilience after disaster? the role of demographics, resources, and life stress. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 75(5), 671-82. doi:10.1037/0022–006X.75.5.671.
• Bozgeyikli, H., ve Şat, A. (2014). Öğretmenlerde psikolojik dayanıklılık ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi: Özel okul örneği. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5), 172-191.
• Budak, S. (2009). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. ve Köklü, N. (2010). Sosyal bilimler için istatistik (6. baskı). Ankara: Pegem A Yayınevi.
• Campbell-Sills, L., Forde D. R. ve Stein, M. B. (2009). Demographic and Childhood Environmental Predictors of Resilience in a Community Sample. Journal of Psychiatr Research. 43(12), 1007-1012.
• Carver, C. S., & Scheier, M. F. (2014). Dispositional optimism. Trends in Cognitive Sciences, 18, 293–299. doi:10.1016/j.tics.2014.02.003
• Castro-Schilo, L., Ferrer, E., Taylor, Z. E., Robins, R. W., Conger, R. D., & Widaman, K. F. (2013). Parents' optimism, positive parenting, and child peer competence in Mexicanorigin families. Parenting: Science and Practice, 12, 95-112.
• Cheak S. (2013). Integration and Impact of Stress Management and Resiliency Training (Smart) in a Nurse Residency Program: A Feasibility Study. Theses and Dissertations.
• Chopik, W. J., Kim, E. S., & Smith, J. (2015). Changes in optimism are associated with changes in health over time among older adults. Social Psychological and Personality Science, 6, 814-822. doi: http://dx.doi.org/10.1177/1948550615590199
• Çam M. O, Öztürk-Turgut E, ve Büyükbayram A. (2014), “Ruh sağlığı ve hastalıkları hemşireliğinde dayanıklılık ve yaratıcılık”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, Volume 5(3), s.160-163.
• Çam, O., ve Büyükbayram, A. (2017). Hemşirelerde Psikolojik Dayanıklılık ve Etkileyen Faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 8(2), 118-126.
• Doğan, T. ve Sapmaz, F. (2015). Özgeciliğin değerlendirilmesi ve öznel iyi oluşla ilişkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Çalışma.Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı, Sakarya Üniversitesi.
• Eisenberg, N. Fabes RA, Spinrad T. L. (2006). Prosocial development, “Damon W, Lerner RM (eds): Handbook of Child Psychology, 6. baskı kitabında” s. 646–719, John Wiley & Sons, Newyork.
• Ergün, B., (2012). Düşük gelirli ailelerden gelen üniversite öğrencilerinin öz duyarlılık, sosyal bağlılık ve iyimserlik ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkiler. Doktora Tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Ergün-Başak, B., & Can, G. (2018). The Relationships Between Self-Compassion, Social-Connectedness, Optimism and Psychological Resilience Among Low-Income University Students. Ilkogretim Online, 17(2).
• Eryılmaz, S. (2012). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlığı yordamada yaşam doyumu, benlik saygısı, iyimserlik ve kontrol odağının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Muğla.
• Folkman, S. ve Lazarus, R. S. (1990). Coping and emotion. N. L. Stein, B. Leventhal ve T. Trabasso (Ed.), Psychological and biological approaches to emotion içinde. NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Gillham J. ve Reivich, K. (2004). Cultivating Optimism in Childhood and Adolescence. Annals of the American Academy of Political and Social Science, (591), 146-163.Goel, A. D., Akarte, S. V., Agrawal, S. P., & Yadav, V. (2016). Longitudinal assessment of depression, stress, and burnout in medical students. Journal of neurosciences in rural practice, 7(4), 493-498.
• Gökmen, B. (2014). Özel eğitim okulu yöneticilerinin psikolojik dayanıklılık ve iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi (İstanbul Örneği), Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Yönetimi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Güngörmüş, K., Okanlı, A., & Kocabeyoğlu, T. (2015). Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 6(1), 9-14.
• Herrman, H., Stewart, D. E., Diaz-Granados, N., Berger, E. L., Jackson, B. ve Yuen, T. (2011). What is resilience?. Canadian Journal of Psychiatry. Revue Canadienne De Psychiatrie, 56(5), 258-265.
• Huck, S.W. (2008). Reading statistics and research, 5th Edition. Pearson Educational Inc., Allyn and Bacon: Boston - New York.Jacelon CS (1997) The Trait and Process of Resilience. J Adv Nurs, 25:123–129
• Karabulut, N. ve Balcı, A. (2017). Okul Yöneticilerinin yılmazlık düzeyi ve denetim odağı ile ilişkisi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 7(1), 196-214.
• Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of Personal Qualities Contributing to Psyhological Resilience Among Earthquake Survivors: A Model Testing Study. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Karataş, R. (2016). Özel Eğitim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri ve Başa Çıkma Stratejilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kesken J. ve Ayyıldız N. A. (2008). “Liderlik Yaklaşımlarında Yeni Perspektifler: Pozitif ve Otantik Liderlik”, Ege Akademik Bakış, 8 (2): 729-754.
• Kırımoğlu, H., Çokluk, G. F. ve Yıldırım, Y. (2012). Türk Antrenörlerin Yılmazlık Düzeylerinin Ġncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (39), 115- 127.
• Kobau, R., Seligman, M. E. P., Peterson, C., Diener, E. D., Zack, M. M., Chapman, D. ve Thompson, W. (2011). Mental health promotion in public health: Perspectives and strategies from positive psychology. American Journal of Public Health, 101(8). doi: 10.2105/AJPH.2010.300083
• Kumpfer, K. L. (1999). Factors and processes contributing to resilience: The resilience framework. In M. D. Glantz, & J. L. Johnson, (Eds), Resilience and development: Positive life adaptations (pp. 179-224). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
• Küçüktatlıdil, S. (2016). Sigorta sektöründe çalışan kişilerin psikolojik dayanıklılık ve stresle başetme stratejilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Nişantaşı Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lee L, Piliavin JA, Call RAV. (1999) “Giving time, mone, and blood: similarities and differences. Social Psychology Quarterly. 62(3):276-290.
• Luthar, S. S. (1999). Measurement issues in the empirical study of resilience: An overview. In M. Glanz, & J. L. Johnson (Eds.), Resilience and development: Positive life adaptations (pp. 129-160). New York: Plenum.
• Maddi, S. R. (1998). Dispositional hardiness in health and effectiveness. In H. S. Friedman (Ed.). Encyclopedia of Mental Health. San Diego, CA: Academic Press.
• Magno, C., Parinas, N. & Mamauag, M. (2008). The influence of self-mastery and communal-mastery on building a model of resiliency. Philippine Journal of Counseling Psychology, 10(1), 1-23.
• Maslow, A. (2001). İnsan olmanın psikolojisi. (Çev. O. Gündüz), İstanbul: Kuraldışı Yayınları.
• Masten, A. S. (2014). Ordinary magic-resilience in development. New York: The Guilford Press.
• McAllister M. (2013). Resilience: a personal attribute, social process and key professional resource for the enhancement of the nursing role. Prof Inferm, 66:55–62.
• Mens, M. G., Scheier, C. S., & Carver, C. S. (2016). Optimism. In C. R. Snyder, S. J. Lopez, L. M. Edwards, & S. C. Marques (Eds.), Handbook of positive psychology (3rd ed.). New York, NY: Oxford University Press. Advanced online publication.
• Orth, U., & Robins, R. W. (2014). The development of self-esteem. Current Directions in Psychological Science, 23, 381-387.
• Önder A, Gülay H. (2008). İlköğretim 8.sınıf öğrencilerinin psikolojik sağlamlığının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi;23:192–7.
• Özdemir, E. (2017). Sporcuların ve sedanterlerin psikolojik sağlamlık, benlik saygısı, iyimserlik ve kontrol odağı düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Muğla.
• Parmaksız İ., Avşaroğlu S. (2012). Öğretmen Adaylarının Benlik Saygısı Düzeylerine Göre İyimserlik Ve Stresle Başaçıkma Stillerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 11 (2), 543-555.
• Peterson, C. (2000). The future of optimism. American psychologist, 55(1), 44.
• Potter P, Deshields T, Berger JA, Clarke M, et al. (2013), “Evaluation of a compassion fatigue resiliency program for oncology nurses”, Oncol Nurs Forum, vol. 40, s.180-187.
• Ruthig, J. C., Haynes, T. L., Stupnisky, R. H., & Perry, R. P. (2009). Perceived academic control: Mediating the effects of optimism and social support on college students’ psychological health. Social psychology of education, 12(2), 233-249. DOI 10.1007/s11218-008-9079-6
• Scheier, M. F. & Carver, C. S. (1992). Effects of optimism on psychological and physical well-being: Theoretical overview and empirical update. Cognitive Therapy and Research, 16, 201 – 228.
• Schwartz, C. E., Keyl, P. M., Marcum, J. P., & Bode, R. (2009). Helping others shows differential benefits on health and well-being for male and female teens. Journal Happiness Studies, 10, 431–448.
• Segerstrom, C., Taylor, S. E., Kemeny, M. E. & Fahey, J. L. (1998). Optimism associated with mood, coping, and ımmune change in response to stress. Journal of Personality and Social Psychology, 74(6), 1646 – 1655.
• Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek mutluluk. (Çev: S. Kunt Akbaş), Ankara: HYB Basım Yayın.Seligman, M., Mather, P. (2002). Authentic happiness: using the nev positive psychology to realize your potantial for lasting fulfilment. New York: Free Pre
• Seligman, M.E.P. (1998). Positive Social Science. APA Monitor. 29,2,5.
• ezer, Ö., ve Genç, H. (2018). The Relatıon Between Altruısm And Posıtıve Perceptıon And Socıal Comparıson In Preservıce Teachers. The Journal of International Social Research, 11(58).
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 20(2), 489-502.
• Soyer, F., Gülle, M., Mızrak, O., Zengin, S. ve Kaya, E. (2013). Spor Yapan Bedensel Engelli Bireylerin ÇeĢitli Değişkenlere Göre Yılmaz Düzeylerinin İncelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 7(2), 126-136.
• Sönmezer B. (2015). Öğretmenlerin tükenmişlik ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kayseri.
• Şahin, Y. (2015). Üniversite öğrencilerinin mutluluk, iyimserlik ve özgecilik düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisan Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
• Taylor, S. E., Peplau, L. A., & Sears, D. O. (2010). Sosyal psikoloji. (Çev. A. Dönmez), İstanbul: İmge Kitabevi Yayınları.
• Taylor, Z. E., Widaman, K. F., Robins, R. W., Jochem, R., Early, D. R., & Conger, R. D. (2012). Dispositional optimism: A psychological resource for Mexican-origin mothers experiencing economic stress. Journal of Family Psychology, 26, 133-139. doi: http://dx.doi.org/10.1037/a0026755
• Terzi, Ş. (2008). Üniversite öğrencilerinde kendini toparlama gücünün içsel koruyucu faktörlerle ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 297–306.
• Ümmet, D. (2012). Üniversite öğrencilerinde özgecilik davranışının transaksiyonel analiz ego durumları ve yaşam doyumu bağlamında incelenmesi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Vaillant, G. E. (2012). Triumphs of experience: The men of the Harvard grant study. Cambridge, Mass: Belknap Press of Harvard University Press.
• Vanderbilt-Adriance E. (2006). Protective factors and the development of resilience among boys from low-ıncome families. Unpublished master’s thesis, McGill University.
• Wang, J. L. ve Zhang, D. J. (2015). Resilience theory and its implications for chinese adolescents. Psychological Reports: Disability & Trauma, 117(2), 354-375.