TÜRKİYE’DEKİ TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ ÜZERİNE TEKNO-EKONOMİK ARAŞTIRMALAR: MAKALE VE TEZLER ÜZERİNE BİR İÇERİK ANALİZİ

Year 2022, Issue: 49, 341 - 362, 02.03.2022

Onur Bilgin , Hacı Bayram Işık

https://doi.org/10.30794/pausbed.981473

Cited By: 1

Abstract

Teknoloji geliştirme bölgesi (TGB) kurma düşüncesi, ilk olarak 1950’lerde ABD’de uygulanma imkânı bulmuştur. Bu bölgelerin başarılı sonuçlar vermesiyle birlikte, birçok ülkede TGB’ler kurulmaya başlanmıştır. Kurulan TGB’lerin bazı ülkelerde ekonomiye önemli katkıları olurken, bazı ülkelerde ise arzu edilen sonuçları veremediği görülmektedir. Bu nedenle, TGB’lerin firma performansı, bölge ve ülke ekonomisi üzerine etkileri hakkında literatürde tartışmalı sonuçlar bulunmaktadır. Türkiye’de de son 20 yılda birçok yeni TGB kurulmuştur. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’deki TGB’lerin tekno-ekonomik etkilerini inceleyen çalışmaların içerik, kapsam, yöntem ve ulaştıkları sonuçlar itibarıyla ayrıntılı bir değerlendirmesini sunmaktır. Bu anlamda çalışmada 2004 – 2019 yılları arasında yayımlanmış 55 akademik yayının içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar, çalışmaların büyük çoğunluğunun TGB’lerin hem yerleşik firmaları hem de bölgesel kalkınmayı pozitif yönde etkiledikleri sonucuna ulaştıklarını göstermiştir. Bölgesel etki mekanizması olarak en çok bölgesel yenilik sisteminin kurulması ve geliştirilmesi görülürken, firma performansı üzerindeki etkilerinin başında ağ etkisi ve TGB’ler tarafından sunulan kaynakların geldiği belirlenmiştir.

Keywords

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri, Teknoparklar, Bölgesel Kalkınma, İçerik Analizi

TECHNO-ECONOMIC RESEARCH ON TECHNOLOGY DEVELOPMENT ZONES IN TURKEY: A CONTENT ANALYSIS ON ARTICLES AND THESIS

Abstract

The idea of establishing science and technology parks (STP) in the regions affiliated with universities, first launched forth in the USA in the 1950s. With the successful results of these regions, STPs have started to be established in many countries. While STPs have important contributions to the economy in some countries, it is observed that they do not have significant effects in some countries. Therefore, there are controversial results in the literature regarding the effects of STPs on firm performance, region, and national economy. Many new STPs have been established in Turkey in the last 20 years. The purpose of this study is to present a detailed evaluation of the studies examining the techno-economic effects of STPs in Turkey in terms of content, scope, method, and results. In this sense, content analysis of 55 articles and theses/dissertations published between 2004-2019 was conducted. The results obtained showed that most of the studies have reached the conclusion that TGBs positively affect both established companies and regional development. It was determined that the main effect mechanism for the regional development was the establishment of the regional innovation system while the network effect and the resources offered by STPs were the main effects on the firm performance.

Keywords

Science and Technology Parks, Regional Development, Content Analysis

References

• Akaydın, A. (2015). İnovasyon Ekosisteminde Teknoparkların Rolü ve Geliştirilmesine Yönelik Bir Model Önerisi: Teknoloji Transfer ve Geliştirme Merkezi. Dicle Üniversitesi.
• Alkibay, S., Orhaner, E., Korkmaz, S., & Sertoğlu, A. (2012). Üniversite sanayi işbirliği çerçevesinde teknoparklar, yönetimsel sorunları ve çözüm önerileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 65-90.
• Annerstedt, J. (2006). Science Parks and High-Tech clustering. In International Handbook on Industrial Policy. içinde Edward Elgar Publishing.
• Atalay, F. E. (2017). The Influence of Technology Transfer Collaborations on Organizational Innovation: A Study on YTU Technopark. Yeditepe Üniversitesi.
• Ateş, G. (2020). İnovasyonun ihracat performansına etkisi: Üniversitelere bağlı teknokentlerde bir uygulama. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Bülbül, Y., & Özbay, D. (2011). Teknoparklar - Teknolojik Bilginin Ticarileşmesi. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Başalp, A. (2014). Teknoparklarda KOBİ'ler İçin Destek Mekanizmaları ve Arge Faaliyetlerinin Finansmanı. Trakya Üniversitesi.
• Bakouros, Y. L., Mardas, D. C., & Varsakelis, N. C. (2002). Science park, a high tech fantasy?: an analysis of the science parks of Greece. Technovation, 22(2), 123-128.
• Basile, A. (2011). Networking System and Innovation Outputs: The Role of Science and Technology Parks. International Journal of Business and Management, 6(5), 3-14.
• Baykul, A. (2015). Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yönetici Şirketlerinin Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Bayzin, S. (2019). Üniversite Sanayi İşbirliğinde Teknoparkların Ekonomik Etkinliği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Bayzin, S., & Şengür, M. (2019). Üniversite Sanayi İşbirliğinde Teknoparkların Rolü. International Journal of Economic & Social Research., 15(3), 299-313.
• Bil, E. (2018). İşletmelerin Yenilik ve Pazarlama Performasları Üzerinde Teknolojik Yenilik Yeteneklerinin Etkisi: Türkiye'de teknopark İşletmeleri Üzerinde Bir Araştırma. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Bilgili, A. (2008). Üniversite-Sanayi İşbirili'nde Teknoparklar: Bursa Ulutek Teknoloji Geliştirme Bölgesi Örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Biltekin, P. (2019). Ankara'daki Teknopark Girişimlerinin Başarısını Etkileyen Yönetimsel Faktörler. Bahçeşehir Üniversitesi.
• Cansız, M. (2017). 2023'e Doğru Türkiye Teknoparkları. Ankara: Kalkınma Bakanlığı.
• Castells, M., & Hall, P. (1994). Technopoles of the World - The making of 21st Century Industrial Complexes. Routledge.
• Colombo, M. G., & Delmastro, M. (2002). How effective are technology incubators? Evidence from Italy. Research Policy, 31, 1103-1122.
• Çabukoğlu, M. (2015). Üniversite-Sanayi işbirliği Kapsamında Düzce Teknopark AŞ Girişimi: Durum, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Çakın, E., & Özdemir, A. (2019). Veri Zarflama Analizi Temelli Yapay Sinir Ağları ve Lojistik Regresyon Analizi İle Teknoloji Geliştirme Bölgelerinin Etkinliklerinin Tahminlenmesi. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37(2), 271-293.
• Çakır, S. (2009). Teknoloji Politikası Aracı Olarak Teknoparklar ve Ekonomik Etkileri: Türkiye Örneği ve ODTÜ Teknokent Deneyimi. Marmara Üniversitesi.
• Çapanoğlu, M. F. (2013). Üniversite sanayi işbirliği çerçevesinde teknokentlerin işleyişi ve Hacettepe Teknokent uygulaması. Hacettepe Üniversitesi.
• Çağıl, T. M. (2007). Türkiye'de Ulusal Teknoloji Politikaları ve Teknoparkların Bölgesel Gelişmeye Etkileri. İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Çelik, F. (2019). erel Kalkınmada Teknopark Modeli: Emilia-Romagna (İtalya) ve Shannon (İrlanda) Bölgeleri Örnekleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1112-1129.
• Denizhan, B., & Yalçıner, A. (2018). Kabiliyet odaklı sanayi kümelenmesi: Sakarya Üniversitesi teknokent örneği. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22(2), 719-727.
• DPT. (1984, 7 13). Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 1985-1989. 159. Ankara: DPT.
• Durmaz, Ö. (2010). Teknoparkların Bir Kentin Ekonomik ve Sosyal Dönüşümü Üzerindeki Olası Etkileri: Mersin Örneği. Mersin Üniversitesi.
• Erün, T. (2012). Ankara'daki Teknopark Firmalarının Teknopark İçerisindeki İşbirliği Uygulmalarının Teknoloji Transfer Performansı Üzerine Etkisi. Kara Harp Okulu.
• Erün, T., Kılıç, A., & Eren, H. (2015). Teknoparklarda Sürdürülen İşbirliklerinin Yerleşimci Firmaların Teknoloji Transfer Performansına Etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 109-134.
• Eren, M. (2011). Türkiye'nin Teknolojik Gelişmesinde Teknoparklar ve Ar-Ge Desteği. Marmara Üniversitesi. Fidanboy, C. Ö. (2016). Ulusal Ar-Ge politikaları bağlamında temel yetenek tabanlı Ar-Ge yönetimi yaklaşımı: Teknokentler örneği. Başkent Üniversitesi.
• Fikirkoca, A., & Sarıtaş, O. (2012). Foresight for science parks: the case of Ankara University. Technology Analysis & Strategic Management, 24(10), 1071-1085.
• Görkemli, H. N. (2011). Bölgesel Kalkınmada Teknoparkların Önemi ve Konya Teknopark Örneği. Selçuk Üniversitesi.
• Henriques, C., Sobreiro, V., & Kimura, H. (2018). Science and technology park: Future challenges. Technology in Society, 53(9), 144-160.
• Hocaoğlu, A., & Altuğ, S. (2018). Teknoparkların İnovasyon Ekosistemindeki yeri ve İnovasyon başarısına katkısı: Teknopark İzmir Özelinde Bilişim Sektöründe Bir Şirket Örneği. Izmir Democracy University Social Sciences Journal, 1(1), 70-76.
• Horata, A. M. (2019). Fiziksel Ortamın Önemi: Teknoparkta Sosyal Sermaye Gelişiminin İnovasyon Üzerindeki Etkisi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• IASP. (2021, 05 11). Science park. International Association of Science Parks and Areas of Innovation: https://www.iasp.ws/our-industry/definitions/science-park adresinden alındı
• İlter, B., & Kandemir, T. (2019). Girişimcilik Faaliyetlerinde Teknoparkların Önemi: Afyon-Uşak Zafer Teknoloji Geliştirme Bölgesi Örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(4), 1216-1229. Küçük, N. (2010). Yerel Ekonomik Kalkınmada Yeni Bir Açılım: Teknoparklar (Gaziantep Örneği). Niğde Üniversitesi.
• Kılıç, A., & Ayvaz, Ü. (2011). Üniversite-Sanayi-Devlet İşbirliğinin Sağlayıcısı Olarak Teknoparklar ve Teknoloji Transferi İşbirliklerinde Mevcut Durum. Savunma Bilimleri Dergisi, 10(2), 58-79. Kılıç, G. (2004). Üniversite sanayi işbirliği (Sakarya örneği). Sakarya Üniversitesi.
• Kara, S. (2004). Küçük ve orta boy işletmelere rekabet avantajı sağlamada teknoparkların rolü. Balıkesir Üniversitesi.
• Karagöz, M. (2019). Teknoparklar Odağında Açık İnovasyon Etkisi: Dokuz Eylül Teknoloji Geliştirme Bölgesi İncelemesi. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Keleş, M. K. (2007). Türkiye'de teknokentler: Bir ampirik inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi. Keskin, F. F. (2018). Türkiye'deki Teknopark Firmalarının Sosyal Sermaye, Bilgi Paylaşımı, Örgütsel Çiftyönlülük ve Firma Performansı Arasındaki İlişki. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Lage Junior, M., & Filho, M. G. (2010). Variations of the kanban system: Literature review and classification. International Journal of Production Economics, 125(1), 13-21.
• Lenger, A. (2006). Bölgesel Yenilik Sistemleri ve Devletin Rolü; Türkiye'deki Kurumsal Yapı ve Devlet Üniversiteleri.
• ODTÜ. (2021, 05 11). Rakamlarla Dünyadaki Teknokentler. ODTÜ Teknokent: http://odtuteknokent.com.tr/tr/hakkinda/rakamlarla-dunyadaki-teknokentler#:~:text=Bug%C3%BCn%20d%C3%BCnyada%201000%27e%20yak%C4%B1n,merkezleriyle%20birlikte%204000%27e%20ula%C5%9Fmaktad%C4%B1r. adresinden alındı
• Pekol, Ö., & ERbaş, B. Ç. (2011). Patent Sisteminde Türkiye'deki Teknoparkların Yeri. Ege Akademik Bakış, 11(1), 39-58.
• Sakarya, F. (2012). Teknopark İçerisindeki, Teknoloji Transferini Artırmaya Dönük İşbirlikleri ve Teknopark Destek Faaliyetlerinin, Firmaların Özümseme Kapasitesi Üzerine Etkileri. Kara Harp Okulu.
• Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2021, 05 07). Teknoloji Geliştirme Bölgeleri İstatistikleri. T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı: https://www.sanayi.gov.tr/istatistikler/istatistiki-bilgiler adresinden alındı
• Şimşek, K., & Yıldırım, N. (2016). Constraints to open innovation in science and technology parks. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 719-728.
• Taşdemir, B. N. (2018). İnovasyon ekonomisinde teknokentlerin yeri ve önemi: Türkiye örneği. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
• Tepe, S. (2017). Teknopark Etkinlik Analizi için Bulanık AHP Tabanlı Bir Model Önerisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi.
• Tepe, S., & Zaim, A. H. (2016). Türkiye ve dünyada teknopark uygulamaları: Teknopark İstanbul örneği. 15(29), 19-43.
• Toprak, Y. V. (2018). Türkiye'nin Gelişme Sürecinde Teknoloji Politikaları: Teknoparklar. Hacettepe Üniversitesi.
• Totuk, M. (2016). Üniversite-Sanayi İşbirliği ve Teknoloji Geliştirme Bölgelerindeki Firmaların İnovasyon Yapma Eğilimleri: Ankara Üniversitesi Örneği. Ankara Üniversitesi.
• Ömürbek, N., & Halıcı, Y. (2012). Üniversite sanayi işbirliği çerçevesinde Antalya teknokenti ile Göller Bölgesi teknokenti üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 249-268.
• Özdemir, M. (2017). Teknoloji Transfer Ofislerinin Dünya'da ve Türkiye'deki Gelişimi & Gaziantep Teknopark Örneği. Gaziantep Üniversitesi.
• Özdemir, Y. (2018). Teknoparklar Üzerine Bir Değerlendirme: ODTÜ Teknokent Firmalarının Etkinlik Analizi. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 9(35), 133-158.
• Uzun, H. (2011). Yeni bir toplumsal dönüşüm sürecinin üretim birimi olarak: teknoparklar. Fırat Üniversitesi. Vásquez-Urriago, Á. R., Barge-Gil, A., & Modrego Rico, A. (2016). Science and Technology Parks and cooperation for innovation: Empirical evidence from Spain. Research Policy, 45(1), 137-147.
• Vučić, I. (2009). Teknoloji Yoğun Organizasyonlar Arasındaki İşbirlikleri ve Kümelenme Stratejileri: Teknoparklardaki Firmalar Arasındaki İlişkilerin Güçlendirilmesi. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Yıldız, T. (2015). Teknokentlerde kümelenmenin yenilik üzerine etkisi: Türkiye'deki teknokentler üzerine bir uygulama. Atatürk Üniversitesi.
• Yılmaz, İ. (2016). The role and importance of the R&D companies at the technopolice: İTÜ Arı a research at the Technopolice. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Yalçıntaş, M. (2014). Üniversite-sanayi-devlet işbirliğinin ülke ekonomilerine etkileri: Teknopark İstanbul örneği. Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi.
• Yenidoğan, T., & Yavuz, S. (2019). Mekâna ve Firmaya Özgü Yetkinliklerin İnovasyon Performansı Üzerine Etkileri: Antalya Teknokent Örneği. Girişimcilik ve İnovasyon Yönetimi Dergisi, 8(1), 49-72.
• Zuhal, M. (2014). Ulusal Yenilik Sistemlerinde Teknoloji Politikası Aracı Olarak Teknoparklar: Türkiye Deneyimi. Marmara Üniversitesi.