ENTELEKTÜEL SERMAYE VE BİLEŞENLERİ FİNANSAL PERFORMANS ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR?

Year 2024, Issue: 2024, 247 - 258

Nida Abdioğlu , Merve Gürsoy , Sinan Aytekin

https://doi.org/10.30794/pausbed.1541674

Abstract

Firmaların finansal performansını etkileyen faktörler ve bu faktörlerin firmaların finansal performansını nasıl etkilediği, uzun yıllardır finans alanında devam eden araştırmaların odak noktalarından biridir. Bu bağlamda, firmaların değer yaratmak için entelektüel sermayelerini artırma çabaları ve artan entelektüel sermayelerinin finansal performanslarına etkisini inceleyen çalışmalar dikkat çekmektedir. Buradan hareketle çalışmada 2018:Q4-2024:Q1 dönemi arasında BIST Sürdürülebilirlik Endeksi firmalarının entelektüel sermayesi ve bileşenlerinin finansal performanslarına etkisini araştırmak amaçlanmıştır. Çalışmada entelektüel sermaye göstergeleri olarak Entelektüel Katma Değer Katsayısı (VAIC) ve bileşenleri olan Beşeri Sermaye Etkinliği (HCE), Yapısal Sermaye Etkinliği (SCE) ve Kullanılan Sermaye Etkinliği (CEE) kullanılmıştır. Finansal performans göstergesi olarak ise Aktif Karlılığı (ROA) ve Kullanılan Sermayenin Getirisi (ROCE) kullanılmıştır. Her bir modele kontrol değişkeni olarak Piyasa/Defter Değeri (MV/BV), toplam varlıkların logaritması (SIZE) ve Varlık Devir Hızı (ATR) dahil edilmiştir. Sabit etkiler regresyon sonuçlarına göre BIST Sürdürülebilirlik Endeksi'ndeki firmaların entelektüel sermayesini artırmasının finansal performanslarını olumlu yönde etkilediği bulgusuna ulaşılmıştır.

Keywords

Entelektüel Sermaye, Entelektüel Katma Değer Katsayısı, Finansal Performans, BİST Sürdürülebilirlik Endeksi

ARE INTELLECTUAL CAPITAL AND ITS COMPONENTS AFFECTIVE ON FINANCIAL PERFORMANCE?

Abstract

The factors that affect intellectual capital creation at firms and how these factors influence the financial performance of firms have been core questions of extant work in the channels of finance for many years. In this period, therefore, the efforts that firms make to increase their intellectual capital to create value and studies that examine the impact of the increased intellectual capital on the firm’s financial performance are notable. Thus, this study aims to explore the influence of intellectual capital and its components on the financial performance of the BIST Sustainability Index companies for the period between 2018:Q4-2024:Q1. A set of Intellectual Value Added Coefficient (VAIC) and its components Human Capital Efficiency (HCE), Structural Capital Efficiency (SCE), and Capital Employed Efficiency (CEE) are employed as indicators of intellectual capital. The financial performance is measured through Return on Assets (ROA) and Return on Capital Employed (ROCE). Control variables included in each model are Market to Book Value (MV/BV), Logarithm of Total Assets (SIZE), and Asset Turnover (ATR). The fixed effects regression results show that an increase in the intellectual capital of the companies listed in the BIST Sustainability Index has a positive effect on their financial performance.

Keywords

Intellectual Capital, Value Added Intellectual Coefficient, Financial Performance, BIST Sustainability Index

References

• Abeysekera, I. (2010). “The Influence of Board Size on Intellectual Capital Disclosure by Kenyan Listed Firms”, Journal of Intellectual Capital, 11(4), 504-518.
• Aktaş, Z. and Atalay, M. Ö. (2020). “Yönetim Kurulu Yapısı Çeşitliliğinin Entelektüel Sermaye Üzerindeki Etkisi: BIST Sürdürülebilirlik Endeksi Firmaları Üzerine bir Araştırma”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22(2), 823-854.
• Ali, S., Murtaza, G., Hedvicakova, M., Jiang, J. and Naeem, M. (2022). “Intellectual Capital and Financial Performance: A Comparative Study”, Frontiers in Psychology, 13, 1-12.
• Atan, R., Alam, M. M., Said, J. and Zamri, M. (2018). “The Impacts of Environmental, Social, and Governance Factors on Firm Performance: Panel Study of Malaysian Companies”, Management of Environmental Quality, 29(2), 182-194.
• Aytekin, S. and Erol, A. F. (2018). “Finansal Performans Kurumsal Sürdürülebilirlik Performansının Temel Belirleyicisi midir? BIST Sürdürülebilirlik Endeksinde ARAS Yöntemi ile Bir Uygulama”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 17, 869-886.
• Babai, F., Niazy, R., Talebi, M. and Mohamade, J. (2016). “Intellectual Capital Measuring and Reporting”, Bulletin de la Société Royale des Sciences de Liège, 85, 1063-1069.
• Bansal, D. and Singh, S. (2020). “Impact of Intellectual Capital on Financial Performance on the Indian Software Firms”, Asia-Pacific Management Accounting Journal, 15 (1), 67-95.
• Barak, M. and Sharma, R. K. (2024). “Analyzing the Impact of Intellectual Capital on the Financial Performance: A Comparative Study of Indian Public and Private Sector Banks”, Journal of the Knowledge Economy, 1-29.
• Bontis, N. (1998). “Intellectual Capital: An Exploratory Study that Develops Measures and Models”, Management Decision, 36(2), 63-76.
• Borsa İstanbul. (n.d.). Sustainability indices. (29.08.2024) https://www.borsaistanbul.com/tr/sayfa/165/bist-surdurulebilirlik-endeksleri
• Bubik, J. and Susak, T. (2015). “The Impact of Intangible Assets on Financial Performance of Croatian Companies”, Economic and Social Development 9th International Scientific Conference, Book of Proceedings, Istanbul, 9-10 April.
• Buyuran, B. and Şit, A. (2021). “Entelektüel Sermayenin Firma Performansına Etkileri: BIST’te Faaliyet Gösteren Ulaştırma, Depolama ve Haberleşme Sektörü Firmaları Üzerine Etkisi”, Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(3), 296-308.
• Çalışkan, T. (2015). “Bilgi Ekonomisinde Entelektüel Sermaye: Borsa İstanbul’da Bankacılık Sektörü Uygulaması”, Journal of Management and Economics Research, 13(3), 121-137.
• Crespi, F. and Migliavacca, M. (2020). “The Determinants of ESG Rating in the Financial Industry: The Same Old Story or a Different Tale?”, Sustainability, 12(16), 6398.
• Dönmez, A. and Erol, İ. (2016). “Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi: VAIC(TM) Yöntemi Yardımıyla BIST-Sürdürülebilirlik Endeksi İsletmeleri Üzerine bir Uygulama”, Mali Çözüm Dergisi, 26, 27-56.
• Driscoll, J. C. and Kraay, A. C. (1998). “Consistent Covariance Matrix Estimation with Spatially Dependent Panel Data”, Review of Economics and Statistics, 80(4), 549-560.
• Dženopoljac, V., Janoševic, S. and Bontis, N. (2016). “Intellectual Capital and Financial Performance in the Serbian ICT Industry”, Journal of Intellectual Capital, 17(2), 373-396.
• Edvinsson, L. (1997). “Developing Intellectual Capital at Skandia”, Lon¬g Range Planning, 30(2), 366-373.
• Finnet (2024, 1 June). Database. https://finnet.com.tr
• İşseveroğlu, G. and Ercan, C. (2019). “Entelektüel Sermaye Bileşenlerinin Teknoloji Şirketleri Üzerine Etkisi: BIST’de Ampirik bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 83, 111-130.
• Joshi, M., Cahill, D., Sidhu, J. and Kansal, M. (2013). “Intellectual Capital and Financial Performance: An Evaluation of the Australian Financial Sector”, Journal of Intellectual Capital, 14(2), 264-285.
• Kandil Göker, İ. E. (2017). “Bilişim Sektöründe Entelektüel Sermaye ile Finansal Performans İlişkisinin Belirlenmesine Yönelik bir Araştırma”, Journal of Academic Value Studies, 3(14), 78-86.
• Kaya, U. and Atasel, O. Y. (2022). “Entegre Raporlama Çerçevesinde Tanımlanan Sermaye Öğelerinin Değer Yaratma Süreci ile İlişkisi: BIST Sürdürülebilirlik Endeksi’nde bir Araştırma”, Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 8(2), 249-276.
• Khalique, M., Nassir Shaari, J. A. and Isa, A. H. B. M. (2011). “Intellectual Capital and Its Major Components”, International Journal of Current Research, 3(6), 343-347.
• Komnenić, B. and Njegić, J. (2019). “Measurement of Intellectual Capital: Theoretical and Empirical Framework”, Scholl of Business, 2, 130-159.
• Lopez-de-Silanes, F., McCahery, J. A. and Pudschedl, P. C. (2020). “ESG Performance and Disclosure: A Cross-Country Analysis”, Singapore Journal of Legal Studies, March, 217-241.
• Mubarik, M. S., Chandran, V. G. R. and Devadason, E. S. (2018). “Measuring Human Capital in Small and Medium Manufacturing Enterprises: What Matters?”, Social Indicators Research: An International and Interdisciplinary Journal for Quality-of-Life Measurement, 137(2), 605-623.
• Naeem, M., Ullah, H., Shahid, J. and Kakakhel, S. J. (2022). “The Impact of ESG Practices on Firm Performance: Evidence From Emerging Countries”, Indian Journal of Economics and Business, 20(1), 731-750.
• Njuguna, J. I. (2009). “Strategic Positioning for Sustainable Competitive Advantage: An Organizational Learning Approach”, KCA Journal of Business Management, 2(1), 32-43.
• Özer, A. and Özer, N. (2014). “Kaynak Temelli Yaklaşım ve Paydaş Yaklaşımı Açısından Entelektüel Sermayenin BIST'deki Çokuluslu İşletmelerin Finansal Performansına Etkisi”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 8(2), 119-149.
• Öztemiz, D. and Karasioğlu, F. (2023). “Kurumsal Yönetimin Entelektüel Sermayeye Etkisi: BIST Kurumsal Yönetimdeki Holding ve Yatırım Şirketleri Üzerine bir Uygulama”, Uluslararası Muhasebe ve Finans Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-15.
• Öztürk, S. and Cihangir, Ç. K. (2021). “Türk Bankacılık Sektöründe Entelektüel Sermaye Unsurlarının Açıklanması: Entegre Raporlar ve Sürdürülebilirlik Raporları Üzerinden Ampirik bir Uygulama”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(32), 1127-1148.
• Parikh, A., Kumari, D., Johann, M. and Mladenović, D. (2023). “The Impact of Environmental, Social and Governance Score on Shareholder Wealth: A New Dimension in Investment Philosophy”, Cleaner and Responsible Consumption, 8, 100101, 1-11.
• Pulic, A. (1998). “Measuring the Performance of Intellectual Potential in Knowledge Economy”, 2nd World Congress on Measuring and Managing Intellectual Capital, McMaster University, Canada.
• Pulic, A. (2004). “Intellectual Capital–Does It Create or Destroy Value?”, Measuring Business Excellence, 8(1), 62-68.
• Puspitasari, E., Sudiyatno, B. S., Masdjojo, G. and Meiranto, W. (2023). “Profiling Intellectual Capital Performance and Return on Invested Capital: Evidence from Industrial Indonesian Banking”, International Journal of Economics, Business and Accounting Research, 7(2), 810-820.
• Qureshi, M. J. and Siddiqui, D. A. (2020). “The Effect of Intangible Assets on Financial Performance, Financial Policies, and Market Value of Technology Firms: A Global Comparative Analysis”, Asian Journal of Finance and Accounting, 12(1), 26-57.
• Roos, J., Roos, G., Edvinsson, L. and Dragonetti, N. C. (1997). Intellectual Capital: Navigating the New Business Landscape, Macmillan Business, London.
• Sakur, R. and Güngör, B. (2023). “Entelektüel Sermaye Firma Finansal Performans İlişkisi: BIST Sinai Endeksi Firmaları Üzerine bir Ekonometrik Analiz”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25(1), 70-97.
• Sardo, F. and Serrasqueiro, Z. (2017). “A European Empirical Study of the Relationship between Firms’ Intellectual Capital, Financial Performance and Market Value”, Journal of Intellectual Capital, 18(4), 771-788.
• Sarışın, E. and Özkan, N. (2022). “Entelektüel Sermayenin Hayat Dışı Sigorta Şirketlerinin Finansal Performansına Etkisi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 14(26), 209-228.
• Stewart, T. A. (1991). “Brainpower: How Intellectual Capital is Becoming America’s Most Valuable Assets”, Fortune, 3, 44-60.
• Sullivan, P. H. (1999). “Profiting from Intellectual Capital”, Journal of Knowledge Management, 3(2), 132-142.
• Topaloğlu, E. E. and Bayrakdaroğlu, A. (2024). “Entelektüel Sermaye ve Finansal Performans: Bankacılık Sektörü Üzerine bir Araştırma”, Bulletin of Economic Theory and Analysis, 9(1), 297-327.
• Vergauwen, P., Bollen, L. and Oirbans, E. (2007). “Intellectual Capital Disclosure and Intangible Value Drivers: An Empirical Study”, Management Decision, 45(7), 1163-1180.
• Wu, W. Y., Tsai, H. J., Cheng, K. Y. and Lai, M. (2006). “Assessment of Intellectual Capital Management in Taiwanese IC Design Companies: Using DEA and the Malmquist Productivity Index”, R&D Management, 36(5), 531-545.
• Yiğit, F. (2021). “Entelektüel Sermaye Firma Performansını Nasıl Etkiler? Gelişmekte Olan Ülkelerden Güncel Kanıtlar”, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), 679-696.
• Yıldırım, G., Kocamış, T. U. and Tokur, Ö. T. (2018). “Sürdürülebilirlik ve Firma Performansı: BIST Sürdürülebilirlik Endeksi Şirketleri Üzerine bir Uygulama”, Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 90-96.
• Zhang, X. B., Duc, T. P., Burgos Mutuc, E. and Tsai, F. S. (2021). “Intellectual Capital and Financial Performance: Comparison with Financial and Pharmaceutical Industries in Vietnam”, Frontiers in Psychology, 12, 595615.
• Zhao, C., Yu, G., Jiahai, Y., Mengya, W., Daiyu, L., Yiou, Z. and Jiangang, K. (2018). “ESG and Corporate Financial Performance: Empirical Evidence from China’s Listed Power Generation Companies”, Sustainability, 10(8), 2607.
• Zor, İ. and Cengiz, S. (2013). “Entelektüel Sermaye ile Firma Değeri Arasındaki İlişki: Borsa İstanbul’da bir Araştırma”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 37-56.