Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarında Yeni Bir Yön Olarak Reshoring

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 440 - 471, 25.12.2023

Suat Aksoy

https://doi.org/10.30586/pek.1324551

Öz

Bu çalışma son yıllarda bir firma stratejisi olarak giderek önem kazandığı ve yaygınlaştığı görülen reshoring (üretim yerinin yeniden konumlandırılması) konusuna odaklanır. Bu doğrultuda çalışmanın temel amacı dünya ölçeğinde reshoring meselesini analiz etmek ve böylece sermayenin yeni dönemde yatırım yeri tercihine dair taleplerinin daha iyi anlaşılmasını sağlamaktır. Çalışma iki bölümden oluşur. Birinci bölümde reshoring olgusu kavramsal düzeyde ele alınmış ve doğrudan yabancı sermaye yatırım teorileri içindeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, reshoring’in teorik altyapısının oluşturulmasında Dunning’in eklektik paradigma yaklaşımı mevcut teoriler arasında en uygun ve kapsamlı bir yol gösterici niteliğe sahip olduğu görülmüştür. İkinci bölüm ise dünyadaki reshoring olaylarına ait bulguların toplanması ve analizinden oluşur. Reshoring faaliyetlerinin kaydedildiği bir veri tabanı olmadığı için farklı ülkelerde konuyla ilgili yapılan farklı ampirik çalışmalar incelenmiş ve firmaların reshoring yapma motivasyonları ortaya konulmuştur. Reshoring yapan firmaların beyanlarına göre reshoring kararına götüren motivasyonlar içsel (veya çekici) ve dışsal (veya itici) faktörler olarak ikiye ayrılabilir. Çekici faktörler (pull factors) ana ülkede (veya yakın coğrafyada) görülen olumlu koşullardan oluşurken, dışsal faktörler (push factors) ise zaman içinde offshoring ülkesinde yaşanılan olumsuzlardan oluşur. Otomasyon/robotizasyon, nitelikli işgücünün varlığı, gelişmiş altyapı, yüksek verimlilik, üretim yeri (made in) etkisi gibi faktörler firmalar için ana ülkedeki çekici faktörlerdir. Bununla beraber kalite ile ilgili yaşanan sorunlar, nakliye, teslimat, envanter gibi mesafe ile ilgili konular, imaj kaygısı, yükselen ücretler, fikri mülkiyet riski, politik istikrarsızlık, kur riski gibi offshoring ülkesine özgü konular olumsuz faktörler sıralamasında önemli olarak belirtilmiştir. Dolayısıyla elde edilen ampirik kanıtlara dayanarak çok çeşitli reshoring motivasyonlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Reshoring, Offshoring, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Eklektik Paradigma

Reshoring As A New Direction In Foreign Direct Investments

Öz

This study focuses on reshoring (relocation of the production site), which has become increasingly important and widespread as a company strategy in recent years. In this direction, the main purpose of the study is to analyze the reshoring issue on a world scale and thus to provide a better understanding of the demands of the capital regarding the investment location preference in the new period. This study consists of two parts. In the first part, the phenomenon of reshoring is discussed at the conceptual level and its place in foreign direct investment theories has been tried to be determined. In this context, Dunning's eclectic paradigm approach has been seen to be the most appropriate and comprehensive guiding feature among existing theories in establishing the theoretical infrastructure of reshoring. The second part consists of the collection and analysis of the findings of reshoring events in the world. Since there is no database where the reshoring activities are recorded, different empirical studies on the subject in different countries have been examined and the motivations of the companies for reshoring have been revealed. According to the statements of the reshoring companies, the motivations leading to the reshoring decision can be divided into internal (or pull) and extrinsic (or push) factors. Pull factors consist of positive conditions in the home country (or nearby geography), while external factors consist of negative experiences in the offshoring country over time. Factors such as automation/robotization, availability of qualified workforce, developed infrastructure, high productivity, made in effect are attractive factors for companies in the home country. In addition, issues related to quality, distance-related issues such as transportation, delivery, inventory; brand/image anxiety, rising wages, intellectual property risk, political instability, currency risk, etc., are important in the list of negative factors. Therefore, based on the empirical evidence obtained, a wide variety of reshoring motivations have been reached.

Anahtar Kelimeler

Reshoring, Offshoring, Foreign Direct Investments, Eclectic Paradigm

Kaynakça

• Agarwal, J.P. (1980). Determinants of foreign direct investment: A survey, Weltwirtschaftliches Archiv., 116(4), 739-773.
• Aksoy, S. (2022). Endüstri 4.0’ın doğrudan yabancı sermaye yatırımları üzerindeki etkileri: Ampirik çalışma ve Türkiye ekonomisi için çıkarımlar. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, SBE.
• Aktepe, C. (2004). Türkiye’de gerçekleşmiş doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının eklektik paradigma çerçevesinde değerlendirilmesi. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, SBE.
• Ancarani, A.; Di Mauro C.; Mascali, F. (2019). Backshoring strategy and the adoption of Industry 4.0: Evidence from Europe. Journal of World Business, Elsevier, 54(4), 360-371.
• Backer, K.D.; Menon, C.; Desnoyers-James, I.; Moussiegt, L. (2016). Reshoring: Myth or Reality?. OECD Science, Technology and Industry Policy Papers, No. 27, OECD Publishing: Paris.
• Bahçekapılı, C. (2000). Türkiye’nin sektörel karşılaştırmalı üstünlüklerine göre dolaysız yabancı sermaye yatırım türleri. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, SBE.
• Boston Consulting Group (BCG). (2011). Made in America, Again: Why Manufacturing Will Return to the U.S. https://www.bcg.com/publications/2012/manufacturing-supply-chain-management-made-in-america-again (Erişim tarihi: 17.05.2017)
• Dachs, B.; Kinkel, S.; Jöger, A.; Palcic, I. (2019-a). Backshoring of production activities in European manufacturing. Journal of Purchasing and Supply Management, 25(3). DOI: 10.1016/j.pursup.2019.02.003
• Dachs, B.; Kinkel, S.; Jöger, A. (2019-b). Bringing it all back home? Backshoring of manufacturing activities and the adoption of Industry 4.0 technologies. Journal of World Business, 54(6).
• Dunning, J. H. (2008). Multinational Enterprises and the Global Economy, Second Edition.; Edward Elgar Publishing Limited:UK
• Elteto, A. (2019). Effects of Industry 4.0 on reshoring investments – Hungarian experiences. Centre for Economic and Regional Studies HAS Institute of World Economics, Working Paper 251(2019) 1– 51. April 2019
• Eurofound (2019). The future of manufacturing in Europe. Araştırma Raporu, AB Yayın Bürosu: Luxemburg
• European Reshoring Monitor (2018). Data of Reshoring Cases. https://reshoring.eurofound.europa.eu/reshoring-cases
• Fratocchi, L.; Di Mauro, C.; Barbieri, P.; Nassimbeni, G.; Zanoni, A. (2014). When Manufacturing Moves Back: Concepts and Questions. Journal of Purchasing & Supply Management, 20, 54-59
• Gray, J.V.; Skowronski, K.; Esenduran, G.; Rungtusanatham, M.J. (2013). The Reshoring Phenomenon: What Supply Chain Academics Ought to know and Should Do. J Supply Chain Manag, 49, 27-33.
• Hansson, A.; Hedin, K. (2007). Motives for internationalization:Small companies in Swedish incubators and science parks. Master thesis, Uppsala University, Department of business studies.
• Heikkilä, J. vd. (2017). Relocation of Nordic Manufacturing, Finlandiya. Tampere University of Technology, ISBN 978-952-15-3939-8
• IMF (2004). Definition of foreign direct investment (FDI) terms. Issue Paper (DITEG) #20. https://www.imf.org/External/NP/sta/bop/pdf/diteg20.pdf (Erişim Tarihi: 12.09.2021)
• İlci, R. (2019). Dış kaynak mı, iç kaynak mı?. http://www.responsedga.com/dis-kaynak-mi-ic-kaynak-mi/ (Erişim Tarihi: 14.09.2019)
• Kadıoğlu, Ö. (2019). Doğrudan Yabancı Yatırım Nedir?. haber.tobb.org.tr/ekonomikforum/2019/301/114-115.pdf (Erişim Tarihi: 28.09.2021).
• Kagermann, H., Wahlster, W. and Helbig, J. (2013.) Securing the Future of German Manufacturing Industry: Recommendations for Implementing the Strategic Initiative Industrie 4.0. Final Report of the Industrie 4.0 Working Group, Acatech— National Academy of Science and Engineering.
• Kaivo-Oja, J.; Knudsen, M.S.; Lauraeus, T. (2018). Reimagining Finland as a manufacturing base: the nearshoring potential of Finland in an industry 4.0 perspective. Business, Management and Education, 16(1).
• Kara, M.A. (2019). Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların İş Gücü Piyasasına Etkileri: Mikro Veri Analizi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, SBE.
• Keskin,Ş. (2020). Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Belirleyicileri: Türk Finans Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, SBE.
• Khondoker, A.; Kalirajan, K. (2010). Determinants of Foreign Direct Investment in Developing Countries: A Comparative Analysis. Margin The Journal of Applied Economic Research, 4(4). DOI:10.1177/097380101000400401
• Korostelina, K.V. (2017). Trump Effect. Routledge:NY Miyata, Y. (2014). Eclectic Paradigm: OLI-Framework or Model, Presentation by China Strategy Office, Çevrimiçi Erişim: https://www.slideshare.net/youichimiyata5/eclectic-paradigm-dunning –. (Erişim Tarihi:01.09.2021)
• Mucuk, M. (2011). Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları; Teori ve Türkiye Uygulaması. Çizgi Kitabevi: Konya.
• OECD (2008). Benchmark Definiton of Foreign Direct Investment. Fourth Edition. https://www.oecd.org/investment/fdibenchmarkdefinition.htm (Erişim tarihi: 21.09.2020).
• Oğuz, Ş. (2006). Sermayenin Uluslararasılaşması Sürecinde Mekânsal Farklılaşmalar ve Devletin Dönüşümü. Kapitalizmi Anlamak içinde. Ed., Yılmaz vd., Dipnot: Ankara, 147-212.
• Palloix, C. (1977). The Self Expansion of Capital on a World Scale. Review of Radical Political Economics, 9(2).
• Reshoring Initiative (2018). Reshoring 2018 Data Report. http://reshorenow.org/blog/reshoring-initiative-2018-data-report/ (Erişim tarihi 05.12.2019).
• Reshoring Initiative (2023). 2022 Data Report. https://reshorenow.org/content/pdf/2022_Data_Report.pdf (Erişim tarihi:25.06.2023).
• Roland Berger (2014). Industry 4.0: The New Industrial Revolution How Europe Will Succeed, Thick Act-Beyond Mainstream. March 2014 report, Germany, https://www.rolandberger.com/en/Think-Act-Magazine.html (Erişim Tarihi: 01.12.2020)
• Rüßmann, M. vd. (2015). Industry 4.0: The Future of Productivity and Growth in Manufacturing Industries. https://www.bcg.com/publications/2015/engineered_products_project_business_industry_4_future_productivity_growth_manufac turing_industries (Erişim tarihi: 18.05.2017)
• Schober, K. S. (2017). Industry 4.0 – Challenge for the F&B industry in Turkey, advantage or competitive disadvantage?, Siemens Digitalization in Food & Beverage Presentation. https://docplayer.net/47856074-Industry-4-0-challenge-for-the-f-b-industry-in- turkey-advantage- or-competitive-disadvantage.html (Erişim Tarihi: 05.06.2021)
• Schumpeter, J. A. (1966). Kapitalizm, sosyalizm ve demokrasi. Varlık Yayınları: İstanbul.
• TCMB (2021). Terimler Sözlüğü. www.tcmb.gov.tr.
• The Economist (2013). Coming Home: Reshoring Manufacturing. Special report, 17.01.2013.
• Tutar A.E.; İnanç, H.; Güner, Ü. (2006). Dış Kaynak Kullanımının (Outsourcing) Makro Ekonomik Etkileri. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2).
• TÜSİAD (2016). Türkiye’nin Küresel Rekabetçiliği İçin Bir Gereklilik Olarak Sanayi 4.0: Gelişmekte Olan Ekonomi Perspektifi. Yayın No: TÜSİAD-T/2016-03/576.
• UNCTAD (2016). Robots and Industrialization in Developing Countries. Policiy brief, No.50. https://unctad.org/system/files/official- document/presspb2016d6_en.pdf (Erişim tarihi: 12.08.2019).
• UNCTAD (2020). World Investment Report 2020: International Production Beyond the Pandemic. https://unctad.org/publication/world-investment-report-2020 (Erişim tarihi: 05.05.2021).
• Vernon, R. (1966). International Investment and International Trade in the Product Cycle. The Quarterly Journal of Economics, 80(2), 190-207.
• WB (2021). Databank Sözlük. databank.worldbank.org/metadataglossary/jobs/series/BX.KLT.DINV.WD.GD.ZS (Erişim tarihi: 19.07.2021).
• WMG Supply Chain Research Group (2017). Realities of Reshoring: A UK Perspective. Warwick Ü niversitesi WMG International Manufacturing Center. https://warwick.ac.uk/newsandevents/pressreleases/research_finds_that_uk_companies_that_consi der_both_direct_and_indirect_reshoring_of_manufacturing_gain_best_performance_boosts3/ (Erişim tarihi: 02.03.2019).
• Zhai, W.; Sun, S.; Zhang, G. (2016). Reshoring of American manufacturing companies from China. Operations Management Research, 9(3-4), 62-74.