Denizli havzası traverten
çökeliminin yaygın olarak görüldüğü dünyaca ünlü havzalardan birisidir.
Traverten, çökelim koşullarına bağlı olarak gözeneklilik, tabakalanma, sertlik
gibi değişken yapısal özellikler sunmaktadır. Bu durum travertenin çok geniş
bir aralıkta değişen fiziksel ve mekanik özelliklere sahip olmasına neden
olmaktadır. Bu çalışmada Denizli traverteninin temel fiziksel özellikler ve TSD
değerlerinin Vp ve Vs değerlerinden tahmini
amaçlanmıştır. Doğal yapı taşı olarak Denizli travertenleri, Dünya’nın çeşitli
bölgelerine ihraç edilmekte ve gerek yurt içi gerekse de yurtdışında önemli bir
pazara sahiptir. Bu çalışmada, Kaklık bölgesinden temin edilen traverten
bloklarından alınmış 56 karot örneğinin kuru ve doygun birim hacim ağırlık (gk,
gd)
görünür porozite (na) ve tek eksenli sıkışma dayanımı (TSD)
değerleri belirlenmiş ve bu özelliklerin boyuna (Vp) ve enine (Vs)
ultrasonik dalga hızları ile karşılaştırılması yapılmıştır. Denizli
travertenlerinde gk,
gd
değerlerinin artışıyla ölçülen Vp ve Vs dalga hızı
değerlerinin de doğrusal olarak arttığı, bunun tersine örneklerin na
değerlerinin artışına bağlı olarak da Vp ve Vs dalga
hızarında doğrusal bir düşüm gözlenmiştir. TSD değerlerinin gk
değerlerinin artışıyla üstel olarak arttığı, na değerlerinin
artışıyla ise üstel olarak azaldığı görülmüştür. Vp ve Vs
dalga hızlarının artışıyla TSD değerlerinin üstel olarak arttığı ortaya
konmuştur. Denizli travertenleri için elastik parametrelerden olan kayma
modülü, poisson oranı ve elastisite modülü değerleri Vs ve Vp
değerlerinden ampirik olarak hesaplanmış ve sunulmuştur.
Denizli traverteni boyuna ses dalgası hızı enine ses dalgası hızı tek eksenli sıkışma dayanımı elastik özellikler
The Denizli basin is one of the most familiar basins
in the world where large travertine deposits are existed. The travertine
exhibits various structural properties such as porosity, layer, hardness
depending on sedimentation conditions. This causes the travertine to have
physical and mechanical properties varying in wide range. As a natural building
stone, Denizli travertines are exported to various regions of the world and
became an important market both in Turkey and abroad. In this study, the
apparent porosity (na), dry and saturated unit volume weight (gk, gd) and
uniaxial compressive strength (UCS) values of 56 cores taken from the
travertine blocks obtained from the Kaklık region were determined and these
results were compared to longitudinal compressional wave velocity (Vp)
and shear wave velocity (Vs) values. Measured Vp and Vs
wave velocity values were increased with increasing gk, gd values whereas Vp and Vs wave velocities were
linearly decreased with increasing na values. UCS values increased
exponentially with increasing gk values and decreased exponentially with the increase of na
values. Vp and Vs wave velocities exponentially increased
with increasing UCS values. Shear modulus, poisson ratio and modulus of
elasticity values were also calculated empirically by measured Vp
and Vs values.
Denizli travertine longitudinal wave velocity shear wave velocity uniaxial compressive strength elastic properties
Primary Language | Turkish |
---|---|
Subjects | Engineering |
Journal Section | Research Article |
Authors | |
Publication Date | June 1, 2019 |
Submission Date | January 5, 2018 |
Published in Issue | Year 2019 Volume: 22 Issue: 2 |
This work is licensed under Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International.