Otomobil Seçim Problemi İçin Bir Karar Destek Sistemi Geliştirilmesi

Year 2025, EARLY VIEW, 1 - 1

Bedirhan Sarımehmet , Mustafa Hamurcu , Tamer Eren

https://doi.org/10.2339/politeknik.1010236

Abstract

Pandemiden etkilenen piyasalardan biri de otomobil piyasası olmuştur. Üretim aksaklıkları ve talebin beklenenden fazla artışı otomobillerin piyasa değerini artırmıştır. Dolayısıyla otomobil seçim problemi daha zor ve önemli bir karar problemi haline gelmiştir. Bu sebeple böyle bir çalışmaya ihtiyaç duyulmuştur. Çalışmada kişiye özel otomobil seçim problemi ele alınmıştır. Bu karar problemi; fiyat, performans, yakıt tüketimi, değişen - boyalı parça sayısı gibi kriterler ve kaynak kısıtları dahilinde, kişiye en uygun alternatif aracın belirlenmesi açısından önem taşımaktadır. İstenilen sayıda otomobili, kişiye özel kriter ağırlıklarına göre puanlayan ve kişiye en uygun olanı bulan web tabanlı bir karar destek sistemi geliştirilmiştir. Programın algoritmik yapısında TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemi tercih edilmiş olup, yazılım kısmında Python, HTML, CSS kullanılmıştır. Geliştirilen karar destek sistemi sayesinde kullanıcılar, kaynaklarını en verimli şekilde kullanıp kendilerine en uygun aracı bulabileceklerdir. Geliştirilen karar destek sistemi, tercih kriterleri doğrultusunda alternatifleri arasından en uygun aracı belirlemeleri konusunda kullanıcılara yardımcı olmaktadır.

Keywords

Otomobil Seçimi, Çok Kriterli Karar Verme, TOPSIS, Karar Destek Sistemi Geliştirilmesi, Python

Developing a Decision Support System for the Automobile Selection Problem

Abstract

One of the markets affected by the pandemic has been the automobile market. Production disruptions and higher than expected demand increased the price of automobiles. Therefore, the automobile selection problem has become a more difficult and important decision problem. For this reason, such a study was needed. In the study, the problem of choosing a personal automobile is discussed. This decision problem; It is important in terms of determining the most suitable alternative vehicle for the person within the criteria such as price, performance, fuel consumption, number of changed - painted parts and resource constraints. A web-based decision support system has been developed that scores the desired number of automobiles according to their individual criteria weights and finds the most suitable one. TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) method was used in the algorithmic structure of the program, and Python, HTML, CSS were used in the software part. This decision support system assists to users in their automobile purchasing decisions.

Keywords

Automobile Selection, Multi-Criteria Decision Making, TOPSIS, Developing Decision Support System, Python

References

• [1] Özdurak C., “Covid-19 ve ÖTV Artışlarının Otomotiv Hisse Getirilerine Etkisi”, Bankacılık ve Sermaye Piyasası Araştırmaları Dergisi, 4: 19-28, (2020).
• [2] OSD Özet Değerlendirme Raporu – Ekim, 2019/2020
• [3] İkinci El Online Sektör Raporu, http://www.odd.org.tr/web_2837_1/neuralnetwork.aspx?type=90, (2021)
• [4] www.tuik.gov.tr (Erişim tarihi: 20.01.2021).
• [5] Akçı Y., “İkinci El Otomobil: Tüketici Bakışıyla”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22: 329-362, (2016).
• [6] Asılkan Ö. ve Irmak S., “İkinci El Otomobillerin Gelecekteki Fiyatlarının Yapay Sinir Ağları İle Tahmin Edilmesi”, Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 14: 375-391, (2009).
• [7] Yayar R. ve Yılmaz E., “İkinci El Otomobil Talep Fiyatının Regresyon Analizi: TR83 Bölgesi Örneği”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13: 39-52, (2017).
• [8] Hwang C.L. and Yoon K., “Multiple criteria decision making”, Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems, 186: 58-191, (1981).
• [9] Sarımehmet B., Hamurcu M. ve Eren T., “Çok kriterli karar verme: Kırıkkale YHT istasyonu - şehir bağlantısının sağlanması”. Demiryolu Mühendisliği, 11: 26-40, (2020).
• [10] Özdagoglu A., “Üretim yapan işletmeler için hidrolik giyotin alternatiflerinin TOPSIS yöntemi ile incelenmesi”, Ege Akademik Bakis, 12: 549-562, (2012).
• [11] Koyuncu O. ve Özcan M., “Personel seçim sürecinde analitik hiyerarşi süreci ve TOPSIS yöntemlerinin karşılaştırılması: Otomotiv sektöründe bir uygulama”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32: 195-218, (2014).
• [12] Çalışkan H., Kurşuncu B., Kurbanoğlu C. ve Güven Ş.Y., “TOPSIS metodu kullanılarak kesici takım malzemesi seçimi”, Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 9: 35-42, (2012).
• [13] Özcan E.C. ve Özyörük B., “Elektrikli Isıtıcı Elemanları Üretiminde Hedef Programlama Yaklaşımı ile Tedarikçi Seçimi”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, 10: 273-280 (2017).
• [14] Tunca M.Z., Aksoy E., Bülbül H. ve Ömürbek N., “AHP Temelli TOPSIS ve ELECTRE Yöntemiyle Muhasebe Paket Programı Seçimi”, Academic Review of Economics & Administrative Sciences, 8: 53-71. (2015).
• [15] Hamurcu, M., ve Eren, T., “Strategic Planning Based on Sustainability for Urban Transportation: An Application to Decision-making”, Sustainability, 12(9), 3589, (2020).
• [16] Taş M., Özlemiş Ş.N., Hamurcu M. ve Eren T., “Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Hedef Programlama Karma Modeli Kullanılarak Monoray Projelerinin Seçimi”, Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 2: 24-34, (2017).
• [17] Gençer Y.G. ve Selçuk G., “AHP ve TOPSİS Yöntemleri ile Otomotiv Plazasının En Uygun Tesis Yeri Seçimi Kararının Verilmesi”, Journal of Politics Economy and Management, 2: 45-53, (2016).
• [18] Ali Y., Mehmood B., Huzaifa M., Yasir U. and Khan A.U., “Development of a new hybrid multi criteria decision-making method for a car selection scenario”, Facta Universitatis, Series: Mechanical Engineering, 18: 357-373, (2020).
• [19] Tüzüntürk S., “Uyum analizi kullanarak y kuşağı akıllı telefon kullanıcılarının tüketici davranışlarının anlaşılması: Bursa örneği”, Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 39: 257-280, (2017).
• [20] Ildırar M. ve Kıral E., “Piyasa Yapısı ve Yoğunlaşma: Türk Otomotiv Sektörü Üzerine Bir Analiz”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,18: 93-117, (2018).
• [21] Jain V., Sangaiah A. K., Sakhuja S., Thoduka N. and Aggarwal R., “Supplier selection using fuzzy AHP and TOPSIS: a case study in the Indian automotive industry”. Neural Computing and Applications, 29: 555-564, (2018).
• [22] Bozdemir Y., ve Yılmaz İ. T., “Kural Tabanlı Karar Verme Mekanizmasına Sahip Sistematik Araç Seçim Modeli Geliştirilmesi”, Makine Teknolojileri Elektronik Dergisi, 6: 19-27, (2009).
• [23] Canbazoğlu E., Ercan U., ve Çetin E. İ., “Ticari Taksi Araç Yenilemelerinde Ahs ve Moora Yöntemlerine Dayalı Karar Destek Mobil Uygulaması”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 18: 117-134, (2018).
• [24] Doğan E. M., Miraç E., ve Çelik K., “Lojistik sektöründe ağır ticari araç seçimi problemine yönelik COPRAS-G yöntemi ile karar verme”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19: 153-178, (2017).
• [25] Hamurcu M. ve Eren T., “Electric bus selection with multicriteria decision analysis for green transportation”, Sustainability, 12: 2777, (2020).
• [26] Süt N., Hamurcu M. ve Eren T., “Kampüste yeşil ulaşım uygulaması: Ring araçlarının seçimi için bir karar verme süreci”, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 5: 9-21, (2019).
• [27] Şengül Ü., Miraç, E., ve Shıraz S. E., “Bulanık Ahp ile Belediyelerin Toplu Taşıma Araç Seçimi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40: 143-165, (2012).
• [28] Eren T., Hamurcu M. ve Dinç S., “Kentsel ulaşım için alternatif tramvay araçlarının çok kriterli seçimi”, Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4: 124-135, (2018).
• [29] Hamurcu M. ve Eren T., “Selection of monorail technology by using multicriteria decision making”, Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 8: 303-314, (2017).
• [30] Tzeng G. H., Lin C. W. and Opricovic S., “Multi-criteria analysis of alternative-fuel buses for public transportation”, Energy policy, 33: 1373-1383, (2005).
• [31] Hsiao H., Chan Y. C., Chiang C. H. and Tzeng G. H., “Fuzzy AHP and TOPSIS for selecting low pollutant emission bus systems”, Proceedings of the 28th IAEE International Conference, Taipei, Taiwan, 3-6. (2005).
• [32] Akad M., ve Gedizlioğlu E., “Toplu taşıma türü seçiminde simülasyon destekli analitik hiyerarşi yaklaşımı”, İTÜDERGİSİ/d, 6: 88-98, (2011).
• [33] Soltani A., Marandi E. Z. and Ivaki Y. E., “Bus route evaluation using a two-stage hybrid model of Fuzzy AHP and TOPSIS”, Journal of Transport Literature, 7: 34-58, (2013).
• [34] Yedla S. and Shrestha R. M., “Multi-criteria approach for the selection of alternative options for environmentally sustainable transport system in Delhi”, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 37: 717-729, (2003).
• [35] Çoşkun, I.T., “Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Elektrikli Otomobil Seçimi: SDMULTIMOORA Yaklaşımı”, Third Sector Social Economic Review, 57(1), 68-82, (2022).
• [36] Babacan, A., “Türkiye’de Orta Gelir Grubuna Yönelik Otomobil Seçimi”, Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi Olarak Vikor Yöntemi”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 293-307, (2020).
• [37] Ergül, S.G., ve Çokyaşar, A., “Otomobil Seçimi İçin TOPSIS Temelli Bir Karar Verme Yaklaşımı”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (31), 713-724, (2021).
• [38] Akdeniz, E., “Bireysel Otomobil Satın Alma Problemi İçin AHP Yöntemi İle Karar Verme: Bir Otomobil Firması Bazında İnceleme”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(64), 1551-1574, (2021).
• [39] Gavcar, E., ve Kara, N., “Elektrikli otomobil seçiminde ENTROPI ve TOPSIS yöntemlerinin uygulanması”, İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 351-359, (2020).
• [40] Özdağoğlu, A., Keleş, M. K., ve Genç, V., “FUCOM ve PROMETHEE yöntemleri ile ticari araç seçimi: peyzaj firmasında bir uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(Özel Sayı), 231-253, (2021).
• [41] Oflaz, Y., ve Bircan, H., “Tüketicilerin Otomobil Satın Alma Tercihlerinin Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Değerlendirilmesi”, Atlas Journal, 8(46), 2421-2437, (2022).
• [42] Güler, A., “Türkiye’de Satışa Sunulan Elektrikli Araçların BWM ve LOPCOW Yöntemleriyle Ağırlıklandırılması ve Kriterlerin Sıralanması”, Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 14(1), 106-120, (2024).
• [43] Hamurcu, M., ve Eren, T., “Multicriteria decision making and goal programming for determination of electric automobile aimed at sustainable green environment: a case study”. Environment systems and decisions, 43(2), 211-231, (2023).
• [44] Yadav, V., Karmakar, S., Kalbar, P. P., and Dikshit, A. K., “PyTOPS: A Python based tool for TOPSIS”, SoftwareX, 9, 217-222, (2019).
• [45] Yazıcı E, Özcan E, Alakaş HM, Eren T., “Hidroelektrik santrallarda bakım strateji optimizasyonu için hiyerarşik bir karar modeli önerisi”, Politeknik Dergisi, 25(3):933-45, (2022).
• [46] Akıncı BN, Danışan T, ve Eren T., “Obezite hastaları için giyilebilir teknolojilerin çkkv yöntemleri ile seçimi”, Politeknik Dergisi, 25(3):947-5, (2022).
• [47] Kara M. ve Eren T., “Hasar tespit çalışmalarında görevlendirilebilecek dronların bulanık karar verme yöntemleri ile değerlendirilmesi”, Politeknik Dergisi, 27(5):2029-41, (2024).