2024 Parion Underwater Research: An Evaluation in the Light of New Findings

Year 2025, Volume: 3 Issue: 5, 145 - 161, 27.03.2025

Ahmet Bilir , Selman Tamyürek , Sadık Tuğrul

https://doi.org/10.56170/propontica.1648254

Abstract

Parion is located on the Anatolian coast of the Çanakkale Strait, within the
boundaries of Kemer Village in the Biga District, extending towards the Sea of
Marmara. The settlement pattern of the city, shaped by the unique topography and
natural coves of Bodrum Cape, represents a significant example of port infrastructure
among the coastal cities of Antiquity. This research aims to document and
evaluate the current state of the region’s cultural heritage by examining the harbor
areas of Parion and associated coastal structures using RTK- and GIS-supported
positioning systems, 3D modeling, and systematic intensive underwater surveys.
Due to its strategic location between the Hellespontos (Çanakkale Strait) and Propontis
(Sea of Marmara), Parion’s critical role in trade, economy, and cultural interactions
throughout Antiquity is extensively examined. The study evaluates the
remains of port-related structures, such as breakwaters, quays, seawalls and shipsheds,
alongside the impact of fluvial sediments transported by the Kemer Stream
on the morphological changes in the harbor area, which affected the functionality
of the port. Through these findings, the research provides original contributions to
underwater archaeological literature concerning the maritime activities and port
infrastructure of Parion during Antiquity. Fieldwork involved systematic intensive
surveys conducted with scuba equipment in three designated areas using the gridded
survey method. The data obtained with RTK satellite-based positioning systems
and Geographic Information Systems (GIS) provided verifiable information
regarding the location of port structures, construction techniques, and patterns of
usage continuity. Consequently, the archaeological potential of the Parion harbor
area has been revealed in detail, and significant data have been acquired for the
preservation of underwater cultural heritage. This study highlights Parion’s crucial
role in maritime trade and fishing activities within the Propontis and Hellespontos
trade networks, offering new perspectives for comparative analyses with ancient
port cities in the Mediterranean basin.

Keywords

Parion, Harbor, Propontis, Hellespontos, Underwater Research

Ethical Statement

Regarding the requirement for Ethics Committee approval, the authors and reviewers have confirmed that no such approval is necessary for this study.

Thanks

We also extend our gratitude to the Republic of Turkey Ministry of Culture and Tourism (T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı) for their support. Additionally, we express our appreciation to Prof. Dr. Vedat Keleş, the Director of the Parion Excavation, for granting permission for the publication of the Parion underwater research. Furthermore, we acknowledge İdil Malgil for her contributions to the architectural drawings and the dedicated Parion excavation team for their invaluable efforts.

2024 Yılı Parion Sualtı Araştırmaları: Yeni Verilerin Işığında Bir Değerlendirme

Abstract

Parion, günümüzde Çanakkale Boğazı’nın Anadolu yakasında, Marmara Denizi’ne
uzanan Biga ilçesi Kemer Köyü sınırlarında yer almaktadır. Kentin, doğu-batı
yönünde uzanan Bodrum Burnu’nun özgün topoğrafik yapısı ve doğal koyları,
antik dönemin kıyı kentleri arasında liman altyapısı açısından önemli bir örnek
teşkil etmektedir. Bu araştırma, Parion’un liman sahaları ve ilişkili kıyı yapılarını,
RTK, GIS destekli konumlandırma sistemleri, 3B modelleme ve yoğunlaştırılmış
sualtı taramaları aracılığıyla inceleyerek, bölgedeki kültürel mirasın mevcut durumunu
belgelemeyi ve değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Hellespontos (Çanakkale
Boğazı) ile Propontis (Marmara Denizi) arasındaki stratejik konumu nedeniyle
Parion’un, Antik Çağ boyunca ticaret, ekonomi ve kültürel etkileşimlerdeki kritik
rolü irdelenmiştir. Araştırmada, mendirek, rıhtım, dalgakıran ve tersane gibi liman
yapılarının kalıntıları ile Kemer Çayı’nın taşıdığı alüvyonların liman alanında
yarattığı morfolojik değişimlerin liman işlevselliğine etkileri değerlendirilmiş; bu
bulgular aracılığıyla Parion’un denizcilik faaliyetleri ve liman altyapısının Antik
Çağ’daki kullanımına ilişkin arkeolojik sualtı literatürüne özgün katkılar sunulmuştur.
Saha araştırmalarında, alan kapama yöntemi kullanılarak belirlenen üç
bölgede scuba ekipmanı ile yoğunlaştırılmış taramalar gerçekleştirilmiştir. RTK
uydu tabanlı konumlandırma sistemleri ve coğrafi bilgi sistemleri (GIS) desteğiyle
elde edilen veriler, liman yapılarının konumu, inşa teknikleri ve dönemsel kullanım
sürekliliği hakkında doğrulanabilir bilgiler sağlamıştır. Araştırma sonucunda,
Parion liman bölgesinin arkeolojik potansiyeli detaylı biçimde ortaya konmuş ve
sualtı kültürel mirasının korunması için önemli veriler elde edilmiştir. Bu çalışma,
Parion’un Propontis ve Hellespontos ticaret ağlarındaki deniz ticareti ve balıkçılık
faaliyetlerindeki önemli rolünü, arkeolojik sualtı bulguları ışığında ortaya
koymakta ve Akdeniz havzasındaki antik liman kentleriyle karşılaştırmalı analizler
için yeni perspektifler sunmaktadır.

Keywords

Parion, Liman, Propontis, Hellespontos, Sualtı Araştırmaları

References

• Aslan 2019, Aslan, E., “An Assemblage of Knidian Amphorae from the Lighthouse Breakwater at Knidos”, Herom, VIII, 341-356.
• Avram 2004, Avram, A., “The Propontic Coast of Asia Minor”, An Inventory of Archaic and Classical Poleis, (eds. M. H. Hansen - T. H. Nielsen), Oxford University Press, New York, 974-999.
• Başaran 1999, Başaran, C., “Parion 1997 Araştırmaları”, Araştırma Sonuçları Toplantısı, 16(1), 349-364.
• Başaran – Tavukçu 2007, Başaran, C. - Tavukçu, A.Y., “Parion kazısı 2005”, Kazı Sonuçları Toplantısı , 28(1), 609-628.
• Başaran 2008, Başaran, C., “Parion’dan Persia’ya Yol Gider”, Euergetes, Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı Cilt I, (eds. İ. Delemen - S. Çokay-Kepçe - A. Özdizbay - Ö. Turak), AKMED, İstanbul, 133-137.
• Benjamin et al. 2019, Benjamin, J. - McCarthy, J. K. - Wiseman, C. - Bevin, S. - Kowlessar, J. - Astrup, P. M. - Naumann, J. - Hacker, J., “Integrating Aerial and Underwater Data for Archaeology: Digital Maritime Landscapes in 3D”, 3D Recording and Interpretation for Maritime Archaeology, 211–231.
• Blackman 1973, Blackman, D. J., “The Harbours of Phaselis”, International Journal of Nautical Archaeology, 2, 355-364. https://doi.org/10.1111/j.1095-9270.1973.tb00522.x
• Boardman – Hammond 1982, Boardman, J. - Hammond, N. G. L., The expansion of the Greek world eighth to sixthcenturies B.C., The Cambridge Ancient History Vol. III, Part 3. Cambridge University Press, United Kingdom.
• Breman 2003, Breman, J., “Marine Archaeology Goes Underwater with GIS”, Journal of GIS in Archaeology, 1, 25-32.
• Cottier et al. 2008, Cottier, M. - Crawford, M. H. - Crowther, C. V. - Corbier, M. - Mitchell, S. - Nijf, O. V., The Customs Law of Asia, (Oxford Studies in Ancient Documents), Oxford University Press-British Academy.
• Çelikbaş 2021, Çelikbaş, E., “A Preliminary Assessment on a Possible Parion Murex Workshop”, Paros V: Paros Through the Ages: From Prehistoric Times to the 16th Century AD - Proceedings of the Fifth International Conference on the Archaeology of Paros and the Cyclades, Paroikia, (ed. D. Katsonopoulou), Paros, 21-24 June 2019, Athens, 409-420.
• De Graauw 2022, De Graauw, A., “Ancient Port Structures: Parallels Between the Ancient and the Modern”, Méditerranée, 128, [Online]. https://doi.org/10.4000/mediterranee.12715
• Doğancı 2018, Doğancı, K., “Eskiçağ’da Troas Bölgesi›ni Etkileyen Tsunami Felaketleri (MÖ 1380-MS 600)”, Journal of History School, 11(37), 379–404. https://doi.org/10.14225/Joh1428
• Doğancı 2019, Doğancı, K., “Hellespontos ve Çevresini Etkileyen Depremler (MÖ 3000-MS 6. YY)”, History Studies, 11(2), 535-555. https://doi.org/10.9737/hist.2019.729
• Dumankaya 2015, Dumankaya, O., “Salih Adası (Karyanda Antik Kenti?) Liman Araştırmaları”, 2. Turgut Reis Türk Denizcilik Tarihi Sempozyumu, 1-4 Kasım 2013, Muğla/Bodrum, C. Yemişçi - T.E. Çakır - M. Gürbüz-Beydiz - C. Çoban (eds.), 42-69.
• Durdağı 2004, Durdağı S., Güney Marmara (Propontis) Limanları: Parion ve Priapos, (Unpublished Master’s Thesis), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Erginala et al. 2013, Erginal, A.E. - Öztura, E. - Öztürk, M.Z. - Kırcı Elmas, E. - Avcıoğlu, M. - Bozcu, M., “Parion Antik Kenti (Çanakkale, KB Anadolu) Kıyısında Yalıtaşı Oluşumu”, 66. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Ankara, 174-175.
• Ergürer - Genç 2013, Ergürer H. E. - Genç S., “Sur Duvarları, Kuleler, Kapılar ve Limanlar”, Antik Troas’ın Parlayan Kenti Parion, 1997-2009 Yılları Yüzey Araştırmaları, Kazı ve Restorasyon Çalışmaları, (ed. Cevat Başaran), İstanbul, 43-56.
• Frisch 1983, Frisch, P., Die Inschriften von Parium, Inschriften Griechischer Städte aus Kleinasien, Band 25, Bonn.
• Gündüz 2021, Gündüz, S., “Antik Kaynaklara Göre Marmara Denizi’nin Güney Kıyılarındaki Coğrafi Oluşumlar”, Çağlar Boyunca Nehirler, Göller ve Denizler: Prehistoryadan Bizans Dönemi’ne, İstanbul, Doruk Yayımcılık, 680-716.
• Gündüz 2021, Gündüz, S., “Sualtı Arkeolojisi ve Marmara Denizi”, Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(40), 633-662. https://doi.org/10.21550/sosbilder.791422
• Hammond – Scullard 1970, Hammond, N.G.L. - Scullard, H.H., The Oxford Classical Dictionary. Oxford University Press, London.
• Jones 1971, Jones, A. H. M., The Cities of the Eastern Roman Provinces. Clarendon Press, London.
• Keleş 2011, Keleş, V., “Parion History from Coins”, Proceedings of the XIV. International Numismatic Congress Vol. I, (ed. N. Holmes), London: Spink-Son, 237-245.
• Keleş et al. 2021, Keleş, V. - Alkaç, E. - Akkaş, İ., Parion’dan Amphora ve Lagynos Mühürleri, Graffito ve Dipinto Yazıtları, İstanbul, Ege Press.
• Keleş - Yılmaz 2022, Keleş, V., - Yılmaz, M.D., “Fishing and the Processing of Seafood in Parion”, Sessions 2–3, Single Contributions, (eds. M. Heinzelmann - M. Bentz), Propylaeum, 535-552. https://doi.org/10.11588/ propylaeum.999.c13384
• Landeschi 2019, Landeschi, G., “Rethinking GIS, Three-Dimensionality and Space Perception in Archaeology”, World Archaeology, 51(1), 17–32. https://doi.org/10.1080/00438243.2018.1551541
• Leaf 1923, Leaf, W., Strabo on the Troad. London.
• Magie 1950, Magie, D., Roman Rule in Asia Minor: To The End of The Third Century After Christ. Vol. I: Text, New Jersey.
• Malgil - Yılmaz 2024, Malgil İ. - Yılmaz A., “Intensive 3D Topographic Documentation of the City of Parion: Preliminary Analysis”, Parion Kazıları 20. Yıl Armağanı, (eds. V. Keleş – C. Başaran – A. Yılmaz – H. Kasapoğlu – K. Oyarçin), İstanbul, Ege Yayınları, 211-228.
• Palaz-Erdemir 2004, Palaz Erdemir, H., “Roma’nın Anadolu’da İdarî Bir Meselesi: Bağımsız Şehirler”, Adalya, VII, 171-184.
• Perinçek – Kozanlı 2022, Perinçek, D., - Kozanlı, C., “Parion Antik Kenti Nasıl Yıkıldı?”, Çanakkale Doğa ve Çevre Dergisi, Çanakkale Çevre ve Doğa Dernekleri Federasyonu Başkanlığı, 17.
• Purcell 1995, Purcell, N., “Eating Fish: The Paradoxes of Seafood” Food in Antiquity, J. Wilkins, D. Harvey, and M. Dobson (eds.), Exeter, Liverpool University Press.
• Prêteux 2009, Prêteux, F., “Parion et son territoire à l’époque hellénistique: un exemple d’organisation de la chora sur le rivage de la Propontide”, L’Asie Mineure dans l’Antiquité: échanges, populations et territoires, 335-351.
• Ramsay 1960, Ramsay, W.M., Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası. İstanbul.
• Robert 1950, Robert, L., Hellenica. Recueil d’Epigraphie de Numismatique et d’Antiquités Grecques, Vol. IX, Paris, 78-97.
• Schliemann 1881, Schliemann, H. Ilios, The City and Country of The Trojans, Harper-Brothers, New York.
• Smith 1854, Smith, W., Dictionary of Greek and Roman Geography, Vol. II, Walton-Maberly, London.
• Tuğcu 2017, Tuğcu, O., “Liman Tepe/Klazomenai Antik Limanı Doğu Mendireği Çalışmaları”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 85-101.
• Tuğrul 2024, Tuğrul S., Hellenistik Ve Roma Dönemlerinde Parion’da Nekro-Sosyal Süreklilik ve Değişim: Güney (Tavşandere) Nekropolü, (Unpublished PhD Thesis), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Yıldırım 2021, Yıldırım, Ş., “Tieion’un (Filyos) Roma İmparatorluk Dönemi Limanı Hakkında İlk Gözlemler”, Byzas 26, Veröffentlichungen des Deutschen Archäologischen Instituts Istanbul.
• Yılmaz - Yılmaz 2023, Yılmaz A. - Yılmaz Z., “The Roman Bath at Parion: Historical Development and The dating By 14c of Its Reused Phase”, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Mediterranean Archaeology and Archaeometry, Vol 23, No.1, 77-92.
• Aeneas Tacticus, Asclepiodotus and Onasander, Illinois Greek Club (trans.), The Loeb Classical Library, 1923.
• Appianus, Mithridateios, Appian’s Roman History, (trans. H. White ), The Loeb Classical Library, 1912-1913.
• Pausanias, Description of Greece, Vol. IV, Kitap 8. 22-10: Arcadia, Boeotia, Phocis, Ozolian Locri, (ed. Jones, W. H. S.), Loeb Classical Library, No. 297, London, 1918.
• Pliny, Natural History, Volume VIII: Books 28-32, (trans. W.H.S. Jones), Loeb Classical Library 418, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1963.
• Strabo, Geography, Volume VI: Books 13-14, (trans. H. L. Jones), Loeb Classical Library 223, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1929.
• Xenophon, Hellenica (Vol. I), (trans. C. L. Brownson ), Cambridge: Harvard University Press, 1918.