Çeviri çocuk edebiyatı eserlerinde kültürel unsurlar

Year 2022, Issue: 30, 1416 - 1437, 21.10.2022

Çare Tufaner

https://doi.org/10.29000/rumelide.1192532

Cited By: 1

Abstract

Geçmişte insanlar göç, savaş, ticaret gibi yollarla kültürel etkileşim kurarken çeviri faaliyetleri ile bu etkileşim edebi eserler üzerinden de gerçekleşmeye başlamıştır. Başlangıcından günümüze dek kültürel etkileşime ve çok kültürlü toplum anlayışına katkı sunan çeviri eserler modern Türk çocuk edebiyatının da temel taşlarından birisidir. Bu noktadan yola çıkarak çeviri çocuk edebiyatı eserlerindeki kültürel unsurları tespit etmek amacıyla araştırma yürütülmüştür. Araştırma nitel bir çalışma olup tarama modeli kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu 2010-2022 yılları arasında Hans Christian Andersen Ödülü’nü kazanan/ödüle aday olan yazarların Türkçeye çevrilmiş 9-12 yaşa uygun kitaplardan oluşmaktadır. Bu ölçütlere uygun olarak araştırmada beş farklı kültüre ait çeviri çocuk edebiyatı eseri üzerinde çalışma yürütülmüştür. Araştırmada incelenen eserlerde dil, günlük yaşam, çevresel alan, eğitim, eğlence, değerler ve inançlar gibi kodlarda birçok kültürel öge tespit edilmiştir. Bu ögeler, eserlerin ait olduğu kültürü yansıtması noktasında çocuklarda deneyim oluşturabilecek niteliktedir. Eserlerde yer alan milli kültüre ait ögelerin; özendirici, dikte edici, farklı bir kültürü rencide edici bir ifadeyle kullanılmadığı tespit edilmiştir.

Keywords

Çocuk edebiyatı, çeviri eser, kültürel aktarım, çok kültürlülük

Cultural elements in translated children's literature texts

Abstract

In the past, while people had cultural interaction through migration, war, and trade, this interaction started to take place through literary works with translation activities. The translation texts, which have contributed to the cultural interaction and understanding of multicultural societies from the beginning to the present, form the basis of modern Turkish children's literature. Starting from this point, this research was carried out in order to determine the cultural elements in translated children's literature texts. The research is a basic qualitative study and was conducted using the scanning model. The study group of the research consists of books suitable for ages 9–12, translated into Turkish by the authors who won or were nominated for the Hans Christian Andersen Award between the years 2010–2022. In accordance with these criteria, a study was carried out on translated children's literature from five different cultures. In the texts examined in the research, many cultural elements have been identified in codes such as language, daily life, environmental space, education, entertainment, values, and beliefs. These elements are capable of creating an experience for children in terms of reflecting the culture to which the texts belong. Elements of national culture in the texts: It has been determined that it does not take place with an encouraging, dictating, or insulting expression of a different culture.

Keywords

Children, translated text, cultural transfer, multiculturalism

References

• Albayrak, F. ve Serin, N. (2012). Gazi üniversitesi TÖMER yabancılar için Türkçe 1-2 ders kitaplarındaki okuma metinlerinin kültür aktarımı açısından incelenmesi. 5. Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı 05-06 Temmuz 2012, Mersin.
• Almond, D. (2021). Piranalarla Yüzen Çocuk. Mine Kazmaoğlu (Çev.). İstanbul: Günışığı Kitaplığı.
• Andruetto, M. T. (2016). Pazarları Beni Çok Öp Anne. Zekine Türkeri (Çev.). İstanbul: Vapur Çocuk.
• Asutay, H. (2012). Dil Kültür ve Eğitim. Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
• Bulut, M. (2013). Türkçe Eğitimi Ve Öğretiminde Dil Ve Kültür Aktarımı Aracı Olarak Atasözleri Ve Deyimlerin Önemi. Electronic Turkish Studies, 8(13).
• Cırık, İ. (2008). Çok kültürlü eğitim ve yansımaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(34), 27-40.
• Çıkla, S. (2005). Tanzimattan günümüze çocuk edebiyatı ve bazı öneriler. Hece Dergisi Çocuk Edebiyatı Özel Sayısı, 104(105), 89-107.
• Demirkan, D. (2020). Yabancı dil Fransızca öğretimi ders kitabı “Le Nouveau Taxi 1” de A 1 düzeyi kültürel ögelerin sunumu. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (Ö7), 541-556.
• Eruz, S. (2010). Çokkültürlülük ve çeviri: Osmanlı Devleti'nde çeviri etkinliği ve çevirmenler. İstanbul: Multilingual yayınevi.
• Göçer, A. (2012). Dil-kültür ilişkisi ve etkileşimi üzerine. Türk Dili Dergisi, 729(1), 50-57.
• Gökalp, Z. (2019). Türkçülüğün Esasları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Karakuş, N. (2016). Maysa ve bulut isimli animasyon çizgi filmin kültürel ögeler açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(34).
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kermani, H. M. (2021). Reçel Kavanozu. Nezahat Başçı (Çev.). İstanbul: Kelime Yayınları
• Keskin, F. (2010). Yetişkinlere yönelik yabancı dil olarak Türkçe derslerinde yazınsal metinlerle kültür aktarımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mert, O., Albayrak, F., & Serin, N. (2013). Çeviri çocuk kitaplarının kültür aktarımı açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 58-73.
• Murail, M. A. (2009). Kahrolsun Ev Ödevi. Üzeyir Gündüz(Çev.). Ankara: Küçük Ev Yayınları.
• Neydim, N., (2022). Çeviri çocuk edebiyatı. İstanbul: Bilgiyolu Kültür Yayınları.
• Neydim, N., (2020). Çocuk edebiyatı. İstanbul: Bilgiyolu Kültür Yayınları.
• Rossi, I. & Buchler, I. R., (1980). People in Culture: A Survey of Cultural Anthropology. New York: Praeger.
• Sever, S. (2019). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Tudem.
• Şahbaz, M. B. (2016). Çeviri Çocuk Edebiyatı Ürünlerindeki Kültürel Ögeler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Şimşek, T. (2014). Çocuk Edebiyatı Tarihine Ön Söz. Türk Dili Dergisi, 7(756), 15-58.
• Şimşek, T. & Yakar, Y. M. (2020). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı. Tacettin Şimşek (Ed.). Çocuk ve edebiyat (s.13-42). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Şirin, M.R. (2007). Çocuk Edebiyatına Eleştirel Bir Bakış-Çocuk Edebiyatı Nedir Ne Değildir?. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Şirin, M. R. (2019). Çocuk, Çocukluk ve Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Uçan At Yayınları.
• Türkmen, N. (2013). Çizgi filmlerin kültür aktarımındaki rolü ve Pepee. Cumhuriyet Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 36(2), 139-158.
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2017). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
• Wenxuan C. (2018). Tunç ve Ayçiçeği. Nimet Melis Çağlar (Çev.). İstanbul: Fom Kitap.