İlaç Harcamaları ve Yaşam Beklentisi Arasındaki İlişkiler: Türkiye ve OECD Ülkeleri İçin Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 183 - 187, 28.09.2020

Nermin Bölükbaşı , Hayriye Işık , Sait Söyler

Öz

Giriş ve amaç: Bir ülkenin sağlık durumunun ölçülmesinde çeşitli değişkenler göz önünde bulundurulmaktadır. Bu göstergelerin başında sağlık harcamaları gelmektedir. Sağlık harcamaları içerisinde ilaç harcamaları oransal olarak büyük bir yer kaplamaktadır. AB ve OECD ülkelerine bakıldığında bu oran yüzde yirmi civarındayken, gelişmekte olan ülkelerde yüzde otuzlar civarındadır. Bu nedenle ilaç harcamaları önemli bir göstergedir. Diğer taraftan en temel sağlık göstergelerinden bir tanesi doğumda beklenen yaşam süresi göstergesidir. Bu gösterge aynı zamanda ülkenin gelişmişlik düzeyi ile ilgili ipuçları da vermektedir. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı OECD ülkelerinde GSMH içerisinde ilaç harcamalarının payı ve kişi başı ilaç harcamaları (dolar) değişkenleri ile doğumda beklenen yaşam süresi değişkeni arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Gereç ve yöntem: Araştırmada ikincil veriler kullanılmış, veriler temel olarak OECD veri tabanından elde edilmiştir. Veri analizinde SPSS 21.0 paket programı kullanılmıştır. Veriler korelasyon analizine tabi tutulmuştur. Bulgular: Gerçekleştirilen korelasyon analizi neticesinde GSMH içerisinde ilaç harcamalarının payı ile doğumda beklenen yaşam süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (p>0.05). Kişi başı ilaç harcamaları ile doğumda beklenen yaşam süresi arasında istatistiksel olarak anlamlı, pozitif yönlü ve orta kuvvette bir ilişki olduğu tespit edilmiştir (p<0.05). Sonuç: Bu sonuçlar ilaçların doğru ve yerinde kullanımıyla beraber kişi başı ilaç harcamalarının artmasının doğumda beklenen yaşam sürelerine pozitif yönde etki edeceğini göstermektedir. Bu nedenle Türkiye açısından kişi başı ilaç harcamalarında OECD ortalamasının yakalanması gerektiği önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

İlaç Harcamaları, Doğumda Beklenen Yaşam Süresi, Sağlık Göstergeleri

Relationships between Pharmaceutical Expenditures and Life Expectancy: Assessment for Turkey and OECD Countries

Öz

Introduction and objective: Many variables are taken into account in measuring the health status of a country. Health expenditures are the leading indicators. In health expenditures, pharmaceutical expenditures have a large proportion. Looking at the EU and OECD countries, this rate is around twenty percent, while it is around 30 percent in developing countries. Therefore, pharmaceutical expenditure is an important indicator. On the other hand, one of the most basic health indicators is the life expectancy at birth. This indicator also provides clues about the level of development of the country. In this context, the aim of this study is to investigate the relationship between the share of pharmaceutical expenditures in GDP, pharmaceutical expenditure per capita (dollars) and life expectancy at birth in OECD countries. Materials and methods: Secondary data have been used in the study and the data have been obtained from the OECD database. The data have been analyzed in SPSS Version 21.0 statistical package program. Correlation analysis has been used. Results: As a result of the correlation analysis, no statistically significant correlation has been found between the share of pharmaceutical expenditures in GDP and the life expectancy at birth (p> 0.05). There is a statistically significant, positive and moderate relationship between pharmaceutical expenditures and life expectancy at birth (p <0.05). Conclusion: These results indicate that the increase in pharmaceutical expenditures per capita with correct and appropriate use of drugs have a positive effect on the life expectancy at birth. Therefore, reaching the average per capita pharmaceutical expenditures in OECD countries is recommended for Turkey.

Anahtar Kelimeler

Pharmaceutical Expenditures, Life Expectancy at Birth, Health Indicators

Kaynakça

• Tengilimoğlu, D., Işık, O., Akbolat, M. (2014). Sağlık işletmeleri yönetimi. (6.baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çelik, Y. (2011). Sağlık ekonomisi. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Biçer, İ., Çavmak, D. (2018). Sağlık kurumlarında sanal kaytarma: bir özel hastane uygulaması. International Anatolia Academic Online Journal / Social Science Journal, 4 (2); 1-14.
• Özel, Ç., Leblebici, D.N. (2007). Organizasyon kusurundan doğan zarar açısından özel hastane ve hekimlerin sorumluluklarına kısa bir bakış. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 10 (2); 177-200.
• Polat, O., Pakiş, I. (2011). Tıbbi uygulama hatalarında hekim sorumluluğu. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (3); 119-125.
• Arslan, İ., Eren, M. V., Kaynak, S. (2016). Sağlık ile kalkınma arasındaki ilişkinin asimetrik nedensellik analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(2); 287-310.
• Uyanık, Y., Yüksel, A. (2017). Türkiye’de sağlık harcamalarının ekonomik büyümeye etkisi: bir meta-sentez çalışması. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(12); 42-51.
• Hayran, O. (2016). Kanıta dayalı insan odaklı sağlık yönetimi. İstanbul: Yüce Yayım.
• OECD (2015). Health at a glance 2015: OECD indicators. Paris: OECD Publishing.
• Cutler, D. M., McClellan, M. (2001). Is technological change in medicine worth it?. Health Affairs, 20(5); 11-29.
• OECD (2016). Cooperation with OECD in promoting efficiency in health care – Scoping paper on health system efficiency measurement. OECD promoting Efficiency in Health Care.
• Lichtenberg, F. R., Tatar, M., Çalışkan, Z. (2014). The effect of pharmaceutical innovation on longevity, hospitalization and medical expenditure in Turkey, 1999–2010. Health Policy, 117(3); 361-373.
• Tüylüoğlu, Ş., Tekin, M. (2009). Gelir düzeyi ve sağlık harcamalarının beklenen yaşam süresi ve bebek ölüm oranı üzerindeki etkileri. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 1-31.
• Frech, H. E., Miller R. D. (2004). The effects of pharmaceutical consumption and obesity on the quality of life in the OECD countries, Pharmacoeconomics, 22(2); 25-36.
• Shaw, J. W., Horrace, W. C., Vogel, R. J. (2005). The determinants of life expectancy: an Analysis of the OECD health data. Southern Economic Journal. 71(4); 768-783.
• https://data.oecd.org/
• TPA (2017). Kişi başına ilaç harcamamız 170 dolar, Retrieved 15 January, 2020, from http://www.ticaretgazetesi.com.tr/kisi-basina-ilac-harcamamiz-170-dolar.
• Çelik, Y. (2011). Türkiye sağlık harcamalarının analizi ve sağlık harcama düzeyinin uygunluğunun değerlendirilmesi. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi, 1(1); 62-81.
• Ministry of Development, (2014). Onuncu Kalkınma Planı, Sağlık Hizmetlerinin Etkinliğinin Artırılması ve Mali Sürdürülebilirlik, Özel İhtisas Komisyonu Raporu, (Tenth Development Plan, Increasing the Effectiveness of Health Services and Financial Sustainability, Special Expert Commission Report ) Ankara.
• Kırcı Çevik, N., Yüksel, O. (2018). Türkiye, Almanya ve Hindistan Sağlık Sistemi Göstergeleri: Karşılaştırmalı Bir Analiz. Oral session presentation at the Uluslararası Yönetim, Ekonomi ve Politika Kongresi (International Congress of Management, Economy and Policy), İstanbul, Turkey, Retrieved 02 February, 2020 from https://www.icomep.com/pdf/ICOMEP'18-AutumnProgramTR.pdf.
• Sevinç, İ., Erişen, M. A., Kıraç, R. (2017). Türkiye’de 2003-2015 yılları arası sağlık harcamaları istatistiklerinin incelenmesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 47; 496-509.
• Bayın, G. (2016). Doğuşta ve ileri yaşta beklenen yaşam sürelerine etki eden faktörlerin belirlenmesi. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 20 (3); 93-103.
• Daştan, İ., Çetinkaya, V. (2015). OECD ülkeleri ve Türkiye’nin sağlık sistemleri, sağlık harcamaları ve sağlık göstergeleri karşılaştırması. Sosyal Güvenlik Dergisi, 5(1); 104-134.
• Çalışkan, Z. (2008). Referans fiyat ve ilaç piyasası. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(1); 49-75.