Okul Öncesi Öğretmenlerinin Kaynaştırma/Bütünleştirme Uygulamalarına İlişkin Görüş ve Önerileri

Year 2023, Volume: 23 Issue: 1, 47 - 69, 30.06.2023

Abdulkadir Kocaoğlu , Hikmet Taha Acartürk , Ahmet İskenderoğlu Hacı Bayram Çelenk

https://doi.org/10.53629/sakaefd.1166194

Cited By: 1

Abstract

Yaşamın ilk yıllarına denk gelen okul öncesi dönem, tipik gelişim gösteren çocuklarda olduğu gibi özel gereksinimli çocuklarda da kritik becerilerin öğrenildiği zaman dilimini kapsamaktadır. Okul öncesi dönemdeki özel gereksinimli çocukların eğitim yaşamlarını kaynaştırma/bütünleştirme uygulamaları (KBU) ile sürdürmeleri Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinde açıkça belirtilmiştir. Bu araştırmanın amacı, KBU’dan yararlanan öğrenciye sahip okul öncesi öğretmenlerinin KBU’ya ilişkin görüş ve önerilerini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda sınıfında en az bir KBU’dan yararlanan öğrenciye sahip sekiz okul öncesi öğretmeni ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması olarak tasarlanan araştırmadan elde edilen veriler betimsel analiz edilip tema ve alt temalar oluşturulmuştur. Tema ve alt temalar incelendiğinde öğretmenler KBU’nun özel gereksinimli öğrenciyi akademik ve sosyal açıdan desteklediğini ifade etmişlerdir. Bazı öğretmenler sınıf içerisinde özel gereksinimli öğrenci ile iletişim kurmakta güçlük yaşadıklarını belirtip bu konuda kendilerini yetersiz hissettiklerini söylemişlerdir. Lisans eğitimlerinde “özel eğitim ve kaynaştırma” dersi aldıklarını ancak ders içeriğinin yetersiz olduğunu belirten katılımcılar bu konuda desteklenmeleri gerektiğini düşünmektedirler. Katılımcılar, tipik gelişim gösteren çocuğa sahip bazı velilerin KBU’ya karşı olumsuz tutumlara sahip olduklarını ifade etmiş ve bu durumu önyargı olarak nitelendirmişlerdir. Ayrıca katılımcılar, velilerin KBU’ya karşı önyargılarını aşmaya yönelik çeşitli seminer ya da aile eğitimleri verilmesi gerektiği önermişlerdir.

Keywords

Kaynaştırma/bütünleştirme uygulamaları, Okul öncesi dönemde eğitim, Öğretmen görüşleri, Okul öncesi dönemde özel eğitim hizmetleri

Opinions and Suggestions of Preschool Teachers on Inclusion/Integration Practices

Abstract

The preschool period, which coincides with the first years of life, covers the period during which critical skills are learned for children with special needs, as well as for children with typical development. It is also clearly stated in the Regulation on Special Education Services that children with special needs in preschool age continue their academic life through inclusion /integration practices (IIP). This research aims to examine the opinions and suggestions of preschool teachers with students who benefit from IIP regarding IIP. For this purpose, semi-structured interviews were conducted with eight preschool teachers with at least one IIP beneficiary student in their class. The data obtained from the research, which was designed as a case study from qualitative research methods, were analyzed descriptively and themes and sub-themes were created. When the themes and sub-themes were examined, the teachers stated that IIP supports the special needs student academically and socially. Some teachers stated that they had difficulty communicating with a special needs student in the classroom and felt inadequate about it. Participants who stated that they had taken a “special education and inclusion” course in their undergraduate education but that the course content was insufficient feel that they should be supported in this regard. The participants stated that some parents with a typically developing child have negative attitudes towards IIP and described this situation as prejudice. In addition, the participants suggested that parents should be given various seminars or family training aimed at overcoming their prejudices against IIP.

Keywords

Inclusion/integration practices, Education in pre-school period, Teacher opinions, Special education services in pre-school period

References

• Acarlar, F., Kargın, T. ve Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmeni yönetici ve anne babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4 (2), 55-76.
• Afroditi Kalambouka, Peter Farrell, Alan Dyson & Ian Kaplan (2007) The impact of placing pupils with special educational needs in mainstream schools on the achievement of their peers, Educational Research, 49:4, 365-382, DOI: 10.1080/00131880701717222
• Akçay, A. (2016). Okulöncesi Eğitimi Almanın Öğrencilerin Dil Becerilerinin Gelişimine Etkisi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/3 Winter 2016, p. 15-28 DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.9333 ISSN: 1308-2140.
• Akın, G. & Sani-bozkurt, S. (2021). Okul Öncesi Dönem Tipik Gelişim Gösteren Çocukların Özel Gereksinimli Çocukların Bireysel Farklılıklarına ve Sosyal Kabulüne Yönelik Görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11 (1), 226-249. DOI: 10.18039/ajesi.737698
• Akın, G. ve Sani-Bozkurt, S. (2021). Okul öncesi dönem tipik gelişim gösteren çocukların özel gereksinimli çocukların bireysel farklılıklarına ve sosyal kabulüne yönelik görüşleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 11(1), 226-249. DOI: 10.18039/ajesi.737698
• Ataman, A. (2017). Özel gereksinimli çocuk. Ataman, A. (Ed.) Temel Eğitim Öğretmenleri İçin Kaynaştırma Uygulamaları ve Özel Eğitim. Ankara: 4. Baskı, Vize Yayıncılık.
• Ayral, M., Özcan, Ş., Can, R., Ünlü, A., Bedel, H., Şengün, G., Demirhen, Ş. ve Çağla, K. (2015). Normal gelişim gösteren öğrencilerin özel gereksinimli öğrencilere bakışını etkileyen etkenler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 218-230.
• Bahap-Kudret, Z. (2022). Erken çocukluk özel eğitimine ilişkin temel konular. Bakkaloğlu, H., Çelik, S. ve Tomris, G. (Ed.), Araştırmadan Uygulamaya Erken Çocukluk Özel Eğitimi El Kitabı içinde (ss. 5-43). Ankara: Vizetek Yayınevi
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır?. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. Başgül, Ş. S., Rışvanlı, B., Başar, G., ve Topçu, F. (2018). Okul öncesi kaynaştırma öğrencileri ile ilgili akran, veli ve öğretmen algılarının incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi. 3(1),
• Batu, E. (2017). Kaynaştırma ve destek özel eğitim hizmetleri. Diken, H.İ. (Ed.), Özel Eğitime Gereksinimi Olan Öğrenciler ve Özel Eğitim içinde (ss. 105-121). Ankara: Pegem Akademi
• Batu, E. S. ve Kırcaali-İftar G. (2005). Kaynaştırma. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Batu, E.S., Çolak, A., & Odluyurt, S. (2012). Özel Gereksinimli Çocukların Kaynaştırılması. Ankara: Vize Yayıncılık.
• Bilen, E. (2007). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlarla ilgili görüşleri ve çözüm önerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Birkan, B. (2002). Erken özel eğitim hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 3 (2), 99-110.
• Bozarslan, B. ve Batu, E. S. (2014). Özel anaokullarında çalışan eğiticilerin okulöncesi dönemde kaynaştırma ile ilgili görüş ve önerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 86-108.
• Bradshaw, L. ve Mundia, L. (2006). Kapsayıcı eğitime yönelik tutumlar ve endişeler: Bruneian hizmet içi ve öğretmen adayları. Uluslararası Özel Eğitim Dergisi, 21, 35 – 41.
• Bruder, M. B. (2010). Early Childhood Intervention: A Promise to Children and Families for their Future. Exceptional Children, 76(3), 339-355.
• Çullu, F. (2019). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okul Öncesi Eğitimine Yönelik Görüşleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale
• Diken, İ. H. & Sucuoğlu, B. (1999). Sınıfında Zihin Engelli Çocuk Bulunan ve Bulunmayan Sınıf Öğretmenlerinin Zihin Engelli Çocukların Kaynaştırılmasına Yönelik Tutumlarının Karşılaştırılması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 2 (03), DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000042
• Elias Avramidis & Brahm Norwich (2002) Teachers' attitudes towards integration / inclusion: a review of the literature, European Journal of Special Needs Education, 17:2, 129-147, DOI: 10.1080/08856250210129056
• Erbaş, G. ve Erbaş, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3 (1), 66-87. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/intjecse/issue/8649/107947
• Erden, E. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin eğitim programını uygulama sırasında yaşadığı sorunlar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara
• Er-Sabuncuoğlu, M. ve Diken, İ. H. (2010). Early childhood intervention in Turkey: Current situation, challenges and suggestions. International Journal of Early Childhood Special Education (INT-JECSE), 2(2), 149-160.
• Gezer, M. S. (2017). Sınıfında kaynaştırma öğrencisi bulunan okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik rol algılarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). http://libra.anadolu.edu.tr/tezler/2017/434777.pdf adresinden 10.12.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Giousouf, G. (2019). Batı Trakya'da Okul Öncesi Azınlık Eğitim Kurumlarında Görev Yapan Öğretmenlerin Kaynaştırma Uygulamalarına İlişkin Sorunları. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Trakya Üniversitesi, Çanakkale
• Gürsoy, F., Aral, N., Öz, S. N. Ve Ayse, B. (2019). Öğretmenlerin kaynaştırma/bütünleştirme uygulaması hakkındaki görüşleri: Bir metafor çalışması. III. Uluslararası Öğretmen Eğitimi ve Akreditasyon Kongresi. Retrieved from https://www.researchgate.net/profile/Fatma-Aras-Kemer/publication/348328665_Turkiye_de_PDR_programlarinin_akreditasyonlari_syf_405_411/links/5ff84f86a6fdccdcb83be0ba/Tuerkiye-de-PDR-programlarinin-akreditasyonlari-syf-405-411.pdf#page=199
• Gök, G, Erba, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education , 3 (1) , 66-87
• Gök, G. (2009). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri
• Howlin, P., Magiati, I., & Charman, T. (2009). Systematic review of early intensive behavioral interventions for children with Autism. American Association on 87 Intellectual and Developmental Disabilities, 114(1), 23-41. doi: 10.1352/2009.114:23–41 Jake Hoskin, Christopher Boyle & Joanna Anderson (2015) Inclusive education in pre-schools: predictors of pre-service teacher attitudes in Australia, Teachers and Teaching, 21:8, 974-989, DOI: 10.1080/13540602.2015.1005867
• Justice, M. L., Logan J. A. R., Lin J. T. & Kaderavek N. J. (2014). Peer Effects in Early Childhood Education: Testing the Assumptions of Special Education Inclusion. Psychological Science 2014, Vol. 25(9) 1722–1729 The Author(s) 2014 Reprints and permissions: sagepub.com/journalsPermissions.nav DOI: 10.1177/0956797614538978 pss.sagepub.com
• Kale, M., Dikici-Sığırtmaç, A., Nur, İ. ve Abbak, B. S. (2016). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 1 (2), 35-45. Retrieved from http://ijeces.hku.edu.tr/tr/pub/issue/22946/355278
• Karaaslan, B. T. ve Yılmaz, S. (2022). Gelişimin doğası ve gelişimi etkileyen etmenler. Bakkaloğlu, H., Çelik, S. ve Tomris, G. (Ed.), Araştırmadan Uygulamaya Erken Çocukluk Özel Eğitimi El Kitabı içinde (ss. 119-143). Ankara: Vizetek Yayınevi
• Karoğlu, H. ve Ünüvar, P. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının gelişim özellikleri ve sosyal beceri düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (43), 231-254. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/31552/345833
• Kern, M. L. & Friedman, H. S. (2009). Early educational milestones as predictors of lifelong academic achievement, midlife adjustment, and longevity. Journal of Applied Developmental Psychology, 30(4), 419–430. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2008.12.025
• Macy, M. G. & Bricker, D. D. (2007). Embedding Individualized Social Goals into Routine Activites in Inclusive Early Childhood Classrooms. Early Child Development and Care, 177(2), 107-120.
• MEB (2018). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği. 10 Mayıs 2021 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/07/20180707-8.htm adresinden erişilmiştir.
• Metin, E. N. (2011). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. Baykoç, N. (Ed.), Kaynaştırma içinde (s. 87-104). Ankara: Eğiten Kitap.
• Okyay, Ö. (2006). Sınıfında engelli çocuk bulunan ve bulunmayan okul öncesi öğretmenlerinin engelli çocukların kaynaştırılmasına ilişkin görüşlerinin karşılaştırılması. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara
• Okyay, Ö., Mutluer, C. ve Peker, G. (2016). Okul öncesi öğretmen adaylarının kaynaştırma eğitimine yönelik tutumlarının incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 45 (212), 27-44. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36138/405982
• Orhan, M. (2010). Okulöncesi kaynaştırma öğrencileriyle normal gelişim gösteren öğrencilerin sosyal beceri ve problem davranışlarının düzeyi ile öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Özcan, G., ve Karaoğlu, G. B. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik duyguları, tutumları, kaygıları ile öğretmen yeterlilikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(4), 1366-1385.
• Özdemir, H. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Trakya Üniversitesi, Edirne
• Sağlam-Ak, A. (2021). Özel Gereksinimli Küçük Çocuklara Okulöncesi Geçiş Becerilerinin Kazandırılması: Tek-Denekli Araştırmalarda Betimsel ve Meta-Analiz. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir
• Sucuoğlu, B. (2001). Anne-babaların Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı’na ilişkin doyumlarının belirlenmesi. Küçük Adımlar Erken Eğitim Programı. İstanbul: Zihinsel Engelliler Destek Derneği Yayınları.
• Sucuoğlu, B. (2004). Türkiye’de kaynaştırma uygulamaları: yayınlar/araştırmalar (1980- 2005). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, 5(2) 15-23.
• Sucuoğlu, B. ve Kargın, T. (2006). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları: Yaklaşımlar, yöntemler, teknikler. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Sucuoğlu, B., Bakkaloğlu, H., Karasu, F. İ., Demir, Ş. ve Akalın, S. (2013). Inclusive Preschool Teachers: Their Attitudes and Knowledge about Inclusion. International Journal of Early Childhood Special Education, 5 (2), 107-128. DOI: 10.20489/intjecse.107929
• Sucuoğlu, B., Kargın, T. (2010). İlköğretimde Kaynaştırma Uygulamaları. Ankara.Kök Yayınevi.
• Tekin Ersan, D. ve Ata, S. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı hazırlanmasına ilişkin görüşleri. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XV. Uluslararası Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu (11-14 Mayıs 2016) USOS 2016 Özel Sayısı, 162-177. DOI: 10.24315/trkefd.366706
• Varlıer, G. Vuran, S. (2006). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 6(2), 553- 585.
• Vural, M. ve Yıkmış, A. (2016). Kaynaştırma sınıfı öğretmenlerinin öğretimin uyarlanmasına ilişkin yaptıkları çalışmaların belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (2), 141-159. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/aibuefd/issue/1495/18090
• Yalçıner, M. (2006). Eğitimde gözlem ve değerlendirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Yavuz, C. (2005). Okul öncesi eğitimde kaynaştırma eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yıkmış, A., Aktaş, B., Karabulut, A. H. ve Terzioğlu, N. K. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin kaynaştırma sürecinde yaptıkları çalışmalar. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.18(3), 1841-1860.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (5. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E. ve Melekoğlu, M. A. (2018). Kaynaştırma Eğitiminin Yasa ve Uygulamalardaki Durumunun Türkiye ve Avrupa Bağlamında Değerlendirilmesi. Osmangazi Journal of Educational Research (OJER), 5(1), 1-17. Retrieved from http://ojer.ogu.edu.tr/Storage/OsmangaziJournalOfEducationalResearch/Uploads/OJER-V5-N1-1-TR.pdf