Hümanist Yazının Tarihsel Kimliği

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 2, 135 - 156, 01.12.2015

Sevgi Arı

https://doi.org/10.20488/austd.84655

Öz

Bu çalışmada Gotik ve Hümanist yazı, Avrupa’da Ortaçağ’dan Rönesans’a geçişe paralel olarak tarihsel kimlikleri üzerinden incelenmektedir. Gutenberg’in matbaa tekniği, bu tekniğin getirdiği toplumsal dönüşümlerle birlikte ele alınmaktadır. Bu dönüşüm sürecinde Gotik ve Hümanist yazının hangi fikirsel temellerle ilişkili olduğu araştırılmaktadır.

Sonuç olarak, Avrupa’da Ortaçağ’dan Rönesans’a geçişteki ideolojik dönüşümün, yalnız kitapların içeriğinde değil, yazı stillerindeki farklılıklarda da görünür hale geldiği ortaya çıkmaktadır. Eski Biçem yazı karakterleri içerisinde önemli bir yeri olan Hümanist yazı stilini, Rönesans’ın aydınlanma düşüncesinin bir göstergesi olarak değerlendirmek mümkündür. Bu sonuç, yazı karakterlerinin bir bilgi ve duygu yansıtmakla beraber, üretildikleri zamanın ruhunu içeren tarihsel bir kimlik taşıdıklarının da göstergesidir. 

Anahtar Kelimeler

Gutenberg, Matbaa, Rönesans, Eski Biçem Yazı Stili, Hümanist Yazı.

Historical Identity of Humanist Typeface

Öz

In this study, Gothic and Humanist typefaces are explored in parallel with transition from the
Dark Ages to the Renaissance in Europe. Gutenberg’s printing techniques are discussed together
with social transformations brought by this technique. Intellectual foundations of Gothic and Humanist typefaces in this period are being investigated.

As a result, it is evident that the ideological transformation from the Dark Ages to the Renaissance became visible not only in literature but also in different typeface styles. It is possible to
consider Humanist typeface as an indicator of Renaissance enlightenment in addition of having an
important place in Old Style Typefaces. These result indicates that the typefaces have the historical
function of carrying the spirit of the time along with representing information and emotions. 

Anahtar Kelimeler

Gutenberg, Press, The Renaissance, Old Style Typefaces, Humanist Typeface

Kaynakça

• Aydın, Ufuk. (2001), Uygarlık Tarihi, Eskişehir : Anadolu Üniversitesi: Açıköğretim Yayınları Becer, Emre. (1997) İletişim ve Grafik Tasarım, Ankara : Dost Kitabevi
• Bevir, Mark. (ed) (2010) Encyclopedia of Political Theory Vol:1, USA: Sage Publications, Inc. Burns, Robert. (1996) Paper Comes To The West (4th Edition), Berlin: Mann Verlag
• Briggs, Asa., Burke, Peter. (2004) Medyanın Toplumsal Tarihi, İstanbul: İzdüşüm Yayınları
• Carter, Rob. & Day, Ben. & Meggs, Philip B. (2011) Typographic Design: Form and Communication (5th Edition), New York: Wiley
• Cavalier, Jean Jacques. (2004) Medya ve İletişim Teknolojileri, İstanbul: Salyangoz Yayınları
• Chartier, Roger. (1995) Forms and Meanings: Texts, Performances, and Audiences from Codex to Computer, U.S.A: Uni- versity of Pennsylvania Press
• Cheng, Karen. (2005) Designing Type, UK:Lurence King Publishing
• Dalkıran, Ömer. (2013) Kitabın Tarihi, Türk Kütüphaneciliği Dergisi Cilt 27, Sayı 1
• Ertuğ, Hasan Refik. (1970) Basın ve Yayın Hareketleri Tarihi, İstanbul : Yenilik Basımevi
• Fischer, S. R. (2004). A History Of Reading. London: Reaktion Books. (s.206)
• Febvre, L.& Martin, H. J. (2000) Kitabın Doğuşu, (çev. Gül Batuş). İstanbul: Avcıol Basım Yayın
• İskender, Hakan. (2014) “Matbaanin İcadından Sonra Avrupa’da Okuma Kültürünün Değişimi”, Ankara: Turkish Studi- es - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 9/8 Summer 2014
• Jean, Georges. (2001) Yazı:İnsanlığın Belleği, (Çev.Nami Başer), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Joseph, Dane A. (2011) Out of Sorts: On Typography and Print Culture, U.S.A.: University Of Pennsylvania Press
• Kemal, Yaşar. (2011) Ağacın Çürüğü, (4. Basım) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Labarre, Albert. (2012) Kitabın Tarihi (Çev. Işık Ergüden). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları,
• Lawson, Alexander S. (1991) Anatomy of a Typeface, U.S.A.: David R. Godine Publisher
• Lupton, Ellen. (2010) Thinking With Type, U.K: Princeton Architectural Press
• Man, John. (2009) The Gutenberg Revolution, U.K : Transworld Publishers
• McKitterick, David. (2005) Print, Manuscript and the Search for Order, 1450-1830, U.K. : Cambridge University Press
• McKitterick, David. (2013) Old Books, New Technologies, U.K. : Cambridge University Press
• McLuhan, Marshall. (2001) Gutenberg Galaksisi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Mish, Charles C. (1953) “Black Letter As a Social Discriminant In The Seventeenth Century” PMLA: Modern Language Association ,Vol.68, No.3
• Nauert, Charles G. (2006) Humanism and the Culture of Renaissance Europe, (s.18)
• Ong, W. J. (2012) Sözlü ve Yazılı Kültür, (Çev. Sema Postacıoğlu Banon). İstanbul: Metis Yayınları
• Pflughaupt, Laurent.(2007) Letter by Letter: An Alphabetical Miscellany, New York: Princeton Architectural Press Rabinowitz, Tova. (2005) Exploring Typography, U.S.A:Delmar Cengage Learning
• Sarıkavak, Namık Kemal. (2004) Çağdaş Tipografinin Temelleri, Ankara :Seçkin Yayıncılık
• Schimtz, Michael. (2005) The Dacian Threat, 101-106 AD, Australia: Caeros Pty Ltd.
• Story, Joanna. (ed) (2005) Charlemagne: Empire and Society, UK:Manchester University Press
• Tanilli, Server. (1990) Yüzyılların Gerçeği ve Mirası (III.Cilt), İstanbul: Say Yayınları
• Taşkıran, Hüseyin İlter. (1997) Yazı ve Mimari, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Törenli, Nurcan. (2005) Yeni Medya, Yeni İletişim Ortamı, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları