YAPISAL REFORMLARIN BÜTÇE HAKKININ ETKİN KULLANIMINA ETKİSİ: MEKSİKA ÖRNEĞİ

Year 2021, , 99 - 126, 08.07.2021

Seda Özvar

https://doi.org/10.52836/sayistay.968706

Abstract

Bütçe hakkı, vatandaşlar ile temsil yetkisi verilen kurum ve organların, kamu gelirleri ve harcamaları ile ilgili bilgi ve söz sahibi olması açısından önem taşımaktadır. Meksika’da yetmiş bir yıllık tek parti iktidarından sonra yaşanan siyasi değişim, bütçe alanında çeşitli reformlar şeklinde tezahür etmekte ve bütçe hakkı kullanımını etkilemektedir. Reformlar, yasalar ve kurumlar kapsamında incelenmektedir. Yasaların ve kurumların, bilgilere erişim, kamu mali faaliyetlerinin açıklanması, bütçe sunumları ve muhasebe sistemlerinin uyumlaştırılması şeklinde yaptığı düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemelerin, şeffaflık ve hesap verebilirlik kavramları açısından katkı sağladığı bilinmektedir. Makalede denetim açısından Kamu Maliyesi Çalışmaları Merkezi ve Federal Yüksek Denetim Bürosu ele alınmaktadır. Kamu Maliyesi Çalışmaları Merkezi yasama organı bünyesinde olduğu için bağımsız bir kurum olarak değerlendirilemezken, Federal Yüksek Denetim Bürosu kendi mevzuatı ile bağımsız bir kurum olarak çalışmalarını yürütmektedir. Yasama organı, bütçe üzerinde sahip olduğu yetkiler doğrultusunda bütçeyi etkileyen bir yasama organı olarak sınıflandırılmaktadır. Ancak devlet başkanının bütçe ile kısıtlı olmak suretiyle yasa teklifi verme yetkisine sahip olması, bütçe üzerindeki hakimiyetini korumasını sağlamakta ve yasama organının etkisi olmayan ya da etkisi sınırlı hale gelmesine neden olmaktadır. Katılımcılık ise, merkezi hükümet çerçevesinde yetersiz olarak değerlendirilmekte, yerel yönetimler kapsamında pilot uygulamalara yer verildiği görülmektedir. 

Keywords

Bütçe, Bütçe Hakkı, Bütçe Reformları, Bütçe Süreci, Meksika

THE EFFECT OF STRUCTURAL REFORMS ON THE EFFECTIVE USE OF THE POWER OF THE PURSE: THE CASE OF MEXICO

Abstract

The power of the purse is important for the fellow citizens and the official bodies and institutions, which are authorized to represent, to gain knowledge and insight about public revenues and expenditures. The political change experienced after 71 years of single-party government in Mexico manifests in the form of various reforms regarding the budget and affects the use of the power of the purse. The reforms are examined under the scope of regulations and institutions. The regulations and institutions govern the access to information, disclosure of public financial activities, budget presentations, and harmonization of accounting systems. It is known that those regulations contribute to transparency and accountability. In this study, Public Finance Studies Center and the Federal Supreme Audit Office are considered in terms of the audit. While Public Finance Studies Center is not considered as an independent institution within the body of central legislative power, the Federal Supreme Audit Office operates as an independent institution with its legislation. The legislative power is categorized as a legislative body that affects the budget in accordance with the authority it has over the budget. However, the chief of the state has the authority to submit legislation proposals, which is limited by the budget, and thus the chief of state maintains hegemony over the budget and the legislative body has no or limited influence. Participation is evaluated as inadequate within the frame of the central government and there are pilot implementations under the scope of the local authority.

Keywords

Budget, Power of the Purse, Budget Reforms, Budget Process, Mexico.

References

• Altuğ, Figen (2019), Kamu Bütçesi, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Atiyas, İzak ve Sayın, Şerif (1997), Siyasi Sorumluluk, Yönetsel Sorumluluk ve Bütçe Sistemi: Bir Yeniden Yapılanma Önerisine Doğru, Tesev Yayınları, İstanbul.
• Birecikli, İhsan Burak (2011), Amerika’nın Kuruluşu ve ABD-Avrupa İlişkileri (1776-1876), Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, ss.81-103.
• Bovens, Mark (2007), Analysing and Assessing Accounability: A Conceptual Framework, European Law Journal, Vol.13, No.4 (July), pp.447-468.
• Çağan, Nami (2008), Modern Bütçe Sürecinde Parlamento’nun Rolü, https://www.tbmm.gov.tr/etkinlikler/pbmd_sempozyum_1008/belgeler/sempozyum%20afyon%202008_ bildiriler/nami_cagan.pdf, Erişim: 04.02.2021.
• IBP (2006), The Open Budget Index 2006, https://www.internationalbudget.org/wpcontent/ uploads/Revised-OBI-2006-Rankings-1-10-131.pdf, Erişim: 27.03.2021.
• IBP (2008), The Open Budget Index 2008, https://www.internationalbudget.org/wpcontent/ uploads/Rankings2008-Revised.pdf, Erişim: 27.03.2021.
• IBP (2010), The Open Budget Index 2010, https://www.internationalbudget.org/wp-content/ uploads/2011/06/2010_Rankings.pdf, Erişim: 27.03.2021.
• IBP (2012), The Open Budget Index 2012, https://www.internationalbudget.org/wp-content/ uploads/OBI-2012-Rankings-English.png, Erişim: 27.03.2021.
• IBP (2015), Open Budget Index 2015, https://www.internationalbudget.org/wp-content/ uploads/OBS2015-OBI-Rankings-English.pdf, Erişim: 27.03.2021.
• IBP (2017), The Open Budget Index 2017, https://www.internationalbudget.org/wp-content/ uploads/open-budget-survey-2017-OBIrankings.pdf, Erişim: 27.03.2021.
• IBP (2019a), Open Budget Index Rankings 2019, https://www.internationalbudget.org/openbudget-survey/rankings, Erişim: 27.03.2021.
• IBP (2019b), Open Budget Survey 2019: Mexico, International Budget Partnership, https:// www.internationalbudget.org/open-budget-survey/country-results/2019/mexico, Erişim: 21.02.2021.
• IBP (2020), Open Budget Survey, https://www.internationalbudget.org/sites/default/ files/2020-04/2019_Report_EN.pdf , Erişim: 04.04.2021.
• Dikmen, Süleyman ve Çiçek, Hüseyin G. (2018), Etkin Bir Hesap Verebilirlik Mekanizması Olarak Yasama Organının Bütçe Gözetim İşlevi, Maliye Dergisi, 174: 270-298.
• Dileyici, Dilek ve Özkıvrak, Özlem (2010), Bütçe Anlayışındaki Değişim Süreci: Denk Bütçe İlkesinin Erozyonu ve Açık Bütçe Politikası, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, No 1.
• DPT (2007), Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013 Kamuda İyi Yönetişim Özel İhtisas Komisyonu Raporu, http://www.sp.gov.tr/upload/xSpKutuphane/files/ ezQdE+oik674.pdf, Erişim: 05.02.2021.
• Edizdoğan, Nihat ve Çetinkaya, Özhan (2015), Kamu Bütçesi, Ekin Yayınevi, 6.Baskı, Bursa.
• Ergen, Zuhal (2012), Yönetimden Yönetişime: Katılımcı Bütçeleme Modeli, Maliye Dergisi, 163: 316-334.
• Forrester, John (2002), The Principal-Agent Model and Budget Theory, Budget Theory in the Public Sector (Ed. Aman Khan and W.Bartley Hildreth), Quorum Books, London.
• Gülener, Serdar (2016), Başkanlık Sistemlerinde Denge ve Denetleme, Seta Yayınları, İstanbul.
• Kayalıdere, Gül ve Özcan, M. Pelin (2014), Bütçe Saydamlığı ve Ekonomik Özgürlüğün Yolsuzluk Üzerindeki Etkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 2, ss.219-234.
• Kırılmaz, Muhammet ve Atak, Filiz (2015), Kamu Maliye Yönetiminde Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik Araçları: Faaliyet Raporları, Ombudsman Akademik Dergisi, Yıl: 2 Sayı: 3, ss.189-217.
• Kızıltaş, Emine (2005), Bütçe Hakkının Kullanımında Gelinen Aşama: Doğrudan Demokrasi, 20. Türkiye Maliye Sempozyumu, http://maliyesempozyumu.org/wp-content/ uploads/2016/11/Maliye-Sempozyumu_20.pdf, Erişim: 02.02.2021.
• Koçdemir, Mehmet ve Yılmaz, Hakkı Hakan (2020), Kamu Mali Yönetiminde Bütçe Saydamlığı ve Yolsuzluk İlişkisi: Açık Bütçe Endeksi ve Yolsuzluk Algılama Endeksi Üzerinden Bir Analiz, Sayıştay Dergisi, 33 (118), 71-99.
• Köse, Hacı Ömer (2019), Başkanlık Sisteminde Denge ve Denetim: Parlamentonun Yürütmeyi Denetleme İşlevi ve Parlamento Adına Yürütülen Sayıştay Denetiminin Önemi, Sayıştay Dergisi, Sayı: 114, Temmuz-Eylül, ss.7-31.
• Kösekahya, Gamze (2003), Katılımcılık ve İyi Yönetişim, İyi Yönetişimin Temel Unsurları, T.C.Maliye Bakanlığı Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Daire Başkanlığı Yayını, Ankara, Ayrıntı Basımevi, ss.35-36.
• Küçükaycan, Durdane ve Çelikay, Ferdi: “Bütçe Teorisi Perspektifinden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Bütçeleme Süreci ve Bütçe Hakkı Üzerindeki Etkileri”, Güncel Maliye Tartışmaları – I, Seçkin Yayıncılık, 2019, ss.329-356.
• Lorena Giselle Buzon Perez, M. A. (2013), President, Congress, and Budget-Making in Argentina and Mexico: The Role of Informal Institutions, May 6, https://repository.library.georgetown.edu/handle/10822/559487, Erişim: 20.02.2021.
• Moloeznik, Marcos Pablo (2003), The Challenges to Mexico in Times of Political Change, Crime, Law & Social Change, 40: 7–20.
• Mora, Diego de la ve Garduño, Javier (2017), The Road to Budget Transparency in Mexico, https://www.internationalbudget.org/publications/road-to-budget-transparencyin- mexico/, Erişim: 06.02.2021.
• Morgenstern, Scott ve Nacif, Benito (2002), Legislative Politics in Latin America, Cambridge University Press, Newyork.
• Mutluer, M.Kamil, Öner, Erdoğan ve Kesik, Ahmet (2018), Bütçe Hukuku, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 4. Baskı, İstanbul.
• Narter, Recep (2012), Anayasal Açıdan Bütçe Hakkı, EÜHFD, C. XVI, S. 1–2: 35-52.
• OECD (2015), OECD Journal on Budgeting, Volume 2015/2, Mexico, 165-173.
• OECD (2017), Mexico’s National Auditing System: Strengthening Accountable Governance, OECD Public Governance Reviews, OECD Publishing, Paris.
• OECD (2019), Budgeting and Public Expenditures in OECD Countries, https://www.oecd. org/governance/budgeting-and-public-expenditures-in-oecd-countries-2018- 9789264307957-en.htm, Erişim: 20.02.2021.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2021), Meksika’nın Siyasi Görünümü, https://www.mfa.gov.tr/meksikasiyasi- gorunumu.tr.mfa, Erişim: 19.05.2021.
• UN-Habitat (2020), Exploring the Role of Participatory Budgeting in Accelerating the SDGs:A Multidimensional Approach in Escobedo, Mexico, Published in Nairobi.
• Yegen, Baki (2020), Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Kapsamında Bütçe Sürecinin Analizi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 1, ss.151-170.
• Yılmaz, Hakan H. ve Biçer, Mustafa (2010), Parlamentonun Bütçe Hakkını Etkin Kullanımının Yeni Bütçe Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Maliye Dergisi, Sayı 158 (Ocak- Haziran), ss.201-225.
• Yılmaz, Hakan H. ve Biçer, Mustafa (2018), “Başkanlık ve Parlamenter Hükümet Sistemlerinde Bütçe Sürecinde Hesap Verebilirlik: Anayasa Değişikliği ile Türkiye’de Öngörülen Yeni Yapı”, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi: Kamu Yönetiminde Değişim (Ed. Yüksel Demirkaya), Hiper Yayın, İstanbul, ss.365-412.
• Wehner, Joachim (2004), Back from the Sidelines? Redefining the Contribution of Legislatures to the Budget Cycle, World Bank Institute, Washington DC.