AUDIT FINDINGS OF THE TURKISH COURT OF ACCOUNTS IN TERMS OF INTERNATIONAL AND NATIONAL ACCOUNTING STANDARDS: THE CASE OF HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS

Year 2024, Issue: 135, 601 - 633, 07.02.2025

Oğuz Kuyumcu

https://doi.org/10.52836/sayistay.1571678

Abstract

Turkish Court of Accounts audit reports furnish invaluable insight for implementing corrective measures, as they elucidate shortcomings and inaccuracies in the financial statements of public institutions. This study aims to examine the principal accounting errors identified by the Turkish Court of Accounts in the course of external audit procedures conducted in higher education institutions in Turkey in 2023, in accordance with the International Public Sector Accounting Standards (IPSAS) and the Turkish Government Accounting Standards (DMS). It also seeks to elucidate the manner in which accurate accounting records should be maintained in accordance with the relevant national and international standards, based on the aforementioned findings. The most commonly identified accounting errors in Turkish Court of Accounts reports pertain to incomplete or inaccurate records pertaining to tangible and intangible fixed assets, the inappropriate use of period separation accounts, the failure to undertake essential transactions related to receivables requiring follow-up, and the incorrect recording of severance pay. This study presents illustrative examples and detailed explanations on how to create accurate accounting records in accordance with these findings. Ultimately, the objective is to enhance the international comparability of financial statements of higher education institutions.

Keywords

Turkish Court of Accounts Audit, Accounting Records, Higher Education Institutions, IPSAS, DMS

ULUSLARARASI VE ULUSAL MUHASEBE STANDARTLARI AÇISINDAN SAYIŞTAY DENETİM BULGULARI: YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI ÖRNEĞİ

Abstract

Sayıştay denetim raporları, kamu kurumlarının mali tablolarındaki eksiklikleri ve hataları ortaya koyarak, düzeltici önlemler alınmasına yönelik önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmada, 2023 yılında Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen dış denetim süreçleri kapsamında Sayıştay tarafından tespit edilen başlıca muhasebe hatalarının; Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları (IPSAS) ve Türkiye Devlet Muhasebesi Standartları (DMS) çerçevesinde incelenmesi ve bu bulgulara dayanarak söz konusu ulusal ve uluslararası standartlar çerçevesinde doğru muhasebe kayıtlarının nasıl yapılması gerektiğinin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Sayıştay raporlarında sıkça karşılaşılan muhasebe hataları; maddi ve maddi olmayan duran varlıklara ilişkin eksik veya yanlış muhasebe kayıtları, dönem ayırıcı hesapların yanlış kullanımı, takibe alınan alacaklara ilişkin gerekli işlemlerin yapılmaması ve kıdem tazminatına ilişkin yanlış kayıtlar şeklinde olup, çalışmada bu tespitlere ilişkin doğru muhasebe kayıtlarının nasıl oluşturulacağına dair örnekler ve açıklamalar sunulmaktadır. Bu şekilde nihai olarak yükseköğretim kurumları mali tablolarının uluslararası karşılaştırılabilirliğine katkı sağlanması amaçlanmaktadır.

Keywords

Sayıştay Denetimi, Muhasebe Kayıtları, Yükseköğretim Kurumları, IPSAS, DMS

References

• Aksoy, M. (2022). Kamu Mali Yönetiminde Mali Saydamlık ve Hesap Verebilirliğin Sağlanmasında Sayıştay Raporlarının Etkinlik Düzeyi. International Journal of Public Finance, 7(1), 181-210.
• Akyel, R. (2010). Yönetimde İç Kontrol, İç Denetim ve Dış Denetim Fonksiyonlarının Birbirleri ile İlişkileri ve Türk Kamu Yönetiminde Uygulanmalarının Değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(3), 1-21.
• Akyel, R. (2015). Bir Hesap Yargısı Olarak Sayıştay. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 6(23). 1-22.
• Akyel, R. (2016). Sayıştay Raporlarının Kamu Mali Yönetimine Katkısı. Amme İdaresi Dergisi, 49(1), 119-145.
• Akyel, R. ve Köse, H. Ö. (2010). Kamu Yönetiminde Etkinlik Arayışı: Etkin Kamu Yönetimi İçin Etkin Denetimin Gerekliliği. Türk İdare Dergisi, (466), 9-45.
• Atay, H. (2016). İl Özel İdarelerinde Gerçekleştirilen Düzenlilik ve Performans Denetimlerine Ait Bulguların Analizi. Sayıştay Dergisi, (102), 107-119.
• Atila, S. ve Kıymık, H. (2024). Sayıştay Denetim Raporları Bağlamında Yükseköğretim Kurumlarında Muhasebe Uygulamalarının Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine Uyum Düzeyinin Araştırılması. Sayıştay Dergisi, (131), 637-667.
• Aykaç, M. ve Kar, B. B. (2018). Yükseköğretimde Devlet ve Vakıf Üniversiteleri: Sorunlar ve Politika Önerileri. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, (642), 69-92.
• Ball, I. (2012). New Development: Transparency in the Public Sector. Public Money & Management, 32(1), 35-40.
• Balyemez, A. S. (2018). Sayıştay Performans Denetimlerinin Uygulama ve Sonuçları Üzerine Bir Tartışma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(2), 276-311.
• Biancone, P., Secinaro, S. ve Brescia, V. (2016). The Popular Financial Reporting: Focus on Stakeholders-The First European Experience. International Journal of Business and Management, 11(11), 115-125.
• Bulut, M. (2023). Sayıştay Denetim Raporlarında Sosyal Güvenlik Kurumu’nun Muhasebe Zafiyeti. Kafdağı, 8(2), 245-258.
• Cohen, S., Manes Rossi, F., Caperchione, E. ve Brusca, I. (2019). Local Government Administration Systems and Local Government Accounting Information Needs: Is There a Mismatch?. International Review of Administrative Sciences, 85(4), 708- 725.
• Çakalı, K. R. ve Baloğlu, G. (2023). Muhasebe Hataları: Sayıştay Denetim Raporları Üzerinden İl Belediyelerine Yönelik Bir Araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 23(69), 229- 252.
• Demirbaş, T. ve Engin, R. (2016). Sayıştayın Belediyeler Üzerindeki Performans Denetimlerinde Ulaştığı Bulguların Analizi. Sayıştay Dergisi, (100), 27-60.
• DMSK (2023). Devlet Muhasebesi Standartlarının Özeti, Ankara.
• Genç, M., Yanık, A. ve Özen, M. (2023). Üniversitelerin Denetim Raporlarında Yer Alan Bulguların Analizi: Karadeniz Bölgesi Örneği. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(1), 23-36.
• Güleç, İ. ve Demir, S. (2023). Türk Yükseköğretiminde Toplumsal Katkı Kavramının Kapsamı Üzerine. Üniversite Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-12.
• Güley, A. Ö. ve Bozdemir, E. (2024). Sağlık Bakanlığı Döner Sermaye İşletmelerine Ait Sayıştay Denetim Raporlarında Yer Alan Muhasebe Bulgularının İncelenmesi. Denetişim, (30), 172-187.
• IFRS (2022). Handbook of International Public Sector Accounting Pronouncements, New York.
• Işık, S. ve Engin, R. (2022). Sayıştay’ın Belediyeler Üzerindeki Denetimlerinde Ulaştığı Kamu Alımlarına İlişkin Bulguların Değerlendirilmesi. Denetişim, (25), 160-178.
• Jeppesen, K. K. (2019). The Role of Auditing in the Fight Against Corruption. The British Accounting Review, 51(5), 1-11.
• Kanca, O. C. (2017). 5018 Sayılı Kanun Üzerine Bir Değerlendirme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 493-505.
• Kartalcı, K. (2019). Türkiye’de Devlet Muhasebesi Reformunda Güncel Gelişmeler. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 261-276.
• Kartiko, S. W., Rossieta, H., Martani, D. ve Wahyuni, T. (2018). Measuring Accrual-Based IPSAS Implementation and Its Relationship to Central Government Fiscal Transparency. BAR-Brazilian Administration Review, 15(4), 1-28.
• Kesik, A. (2005). 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu Bağlamında ve AB Sürecinde Türk Kamu İç Mali Kontrol Sistemi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 94-114.
• Köse, H. Ö. (2007). Dünyada ve Türkiye’de Yüksek Denetim. Ankara: T.C. Sayıştay 145. Yıl Yayınları.
• Köse, H. Ö. (2019). Başkanlık Sisteminde Denge ve Denetim: Parlamentonun Yürütmeyi Denetleme İşlevi ve Parlamento Adına Yürütülen Sayıştay Denetiminin Önemi. Sayıştay Dergisi, (114), 7-31.
• Kuyumcu, O. (2022). Türkiye’de Devlet Muhasebesi ve Standartlaşma Süreci. Sosyal Bilimlerinde Güncel Tartışmalar 10. Ed. Karacagil, Z. ve Bulut, M. Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayınları, 421-432.
• Kuyumcu, O. (2024). Devlet Muhasebe Standartlarının Hesap Verebilirlik ve Uygulanabilirlik Açısından İncelenmesi: Devlet Üniversitelerinde Bir Araştırma. Doktora Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Kuyumcu, O. ve Bayri, O. (2024). Türkiye’de Devlet Muhasebesi Alanında 2000-2022 Yılları Arasında Yayınlanan Makalelerin Bibliyometrik Analizi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 23(71), 97-122.
• Küçükaycan, D. (2020). Mali Saydamlık ve Hesap Verebilirlik Aracı Olarak: Türk Sayıştayının Performans Denetimi. Denetişim, (20), 35-54.
• Küçükaycan, D. ve Ağdeniz, Ş. (2019). Devlet Üniversitelerinin Performans Denetim Sonuçlarında Raporlanan Bulguların Analizi. Maliye Araştırmaları, (3), 292-306. Öksüz, M. Y. (2024). Yükseköğretim Kurumlarında Kamu Zararı: Sayıştay İlamlarından Kanıtlar. Sayıştay Dergisi, (133), 211-240.
• Özekicioğlu, S. (2017). Türkiye’de Dış Denetim Mevzuatı ve Kamu Mali Yönetimine Yansımaları. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 39(2), 603-620.
• Özyiğit, H. ve Kaygusuz, S. (2023). Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları: Maddi Duran Varlıklar (IPSAS 17) Standardının İncelenmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 23(70), 161-182.
• Parlak, N., Köse, H. Ö. ve Toprak, M. (2020). Kamu-Özel İşbirliği Modeli ve Türkiye Uygulamaları: Sayıştay Raporları Işığında Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Sayıştay Dergisi, 31(119), 9-39.
• Selimoğlu, S. K. ve Yazıcı, R. (2023). Türkiye’de Kamuda Sürdürülebilirlik İçin Devlet Muhasebe Standartlarının Rolü. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, (69), 27-44.
• Sevim, Ş., Bozdoğan, T. ve Toprakkaya, A. (2009). Uluslararası Kamu Sektörü Muhasebe Standartları Perspektifinden Düzenlenen Devlet Muhasebesi Standartları ve Standartların Uygulanmasına İlişkin Bazı Öneriler. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (42), 43-57.
• Taner, A. (2011). Kamuda Hesap Verme Sorumluluğunun Aracı Olarak Performans Esaslı Bütçeleme. Sayıştay Dergisi, (83), 3-30.
• Tawiah, V. (2023a). The Effect of IPSAS Adoption on Governance Quality: Evidence from Developing and Developed Countries. Public Organization Review, 23(1), 305-324.
• Tawiah, V. (2023b). The Impact of IPSAS Adoption on Corruption in Developing Countries. Financial Accountability & Management, 39(1), 103-124.
• Toprakçı, E. ve Ak, H. (2021). Milli Eğitim Bakanlığı 2018-2020 Yılları Arasına Ait Sayıştay Denetim Raporlarının Kamu Zararı Bağlamında İncelenmesi. E-Uluslararası Pedandragoji Dergisi, 1(3), 36-49.
• Yakut Özek, B. ve Akbaşlı, S. (2021). Yükseköğretim Kurumlarının Finansmanı: Dünyadaki Uygulamalar ile Karşılaştırmalı bir Analiz. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41(2), 1051-1080.
• Yalçın, S. (2017). Yüksek Denetim Kurumlarının Kurumsal Yapısı ve Mali Performans. Ankara: T.C. Sayıştay Başkanlığı Yayınları.
• Yanık, S. S. ve Öztürk, C. (2018). Devlet Muhasebesinde Muhasebe Sistemleri ve Tam Tahakkuk Sisteminin DMS 1 – Mali Tabloların Sunulması Standardı Açısından Değerlendirilmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, (20), 1007-1029.
• Yıldırım, M. (2020). Sağlık Bakanlığına Bağlı Döner Sermaye İşletmelerinde Sayıştay Denetim Bulgularının Analizi ve Çözüm Önerileri. Yüksek Lisans Tezi. Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Yücel, S. (2022). Kamu İdareleri İçin Mali Analiz Rehberi Oranları ve TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Analizi. Dicle Üniversitesi İİBF Dergisi, 12(23), 304-334.