METHOD IN THE HISTORY OF ECONOMIC THOUGHT & THE PROBLEM OF PERMANENT IN THE HISTORY OF ISLAMIC ECONOMY

Yıl 2021, Sayı: 39, 291 - 323, 30.04.2021

Muhammet Yurtseven , Haluk Songur

Öz

The ultimate aim of social sciences is to understand, explain and make sense of the events, facts, objects and social life in all aspects. The main purpose of economics, which is a social science, is to examine human economic behavior and its social reflections.While quantitative and qualitative explanation methods for this purpose are used as a tool in many disciplines, explaining historical events and facts with quantitative data based on the dominant paradigm may be insufficient for the philosophy of social sciences. The basic starting point in the quantitative understanding of todays economics is the past studies of the history of economic thought, which makes the history of economic thought and modern economic history interdependent. In this study, in the context of the method of traditional economic thought, periodizations made in the history of Islamic economics will be evaluated.

Anahtar Kelimeler

Economy, History of Economy, History of Islamic Economy, Periodization, Method

İKTİSADİ DÜŞÜNCE TARİHİNDE YÖNTEM & İSLAM İKTİSAT TARİHİNDE DÖNEMLENDİRME SORUNU

Öz

Sosyal bilimlerin nihai amacı yaşanılan olayları, olguları, nesneleri ve sosyal yaşamı tüm yönleriyle anlamak, açıklamak ve anlamlandırmaktır. İnsanın iktisadi davranışları ve bunun toplumsal yansımalarını incelemek de sosyal bir bilim olan iktisadın temel amacıdır. Bu amaca yönelik niceliksel ve niteliksel açıklama metotları birçok bilim dalında bir araç olarak kullanılmaktayken sadece hâkim paradigmaya dayanarak nicel verilerle tarihi olayları ve olguları açıklamak sosyal bilimlerin felsefesi açısından yetersiz kalabilmektedir. Günümüz iktisadının niceliksel açıdan anlaşılmasında temel hareket noktası geçmiş iktisadi düşünce tarihi çalışmalarıdır ki bu da iktisadi düşünce tarihi ile modern iktisat tarihini bir birbirine bağımlı kılmaktadır. Bu çalışmada geleneksel iktisadi düşünce tarihinin yöntemi bağlamında İslam ekonomisi tarihinde dönemlendirme usulü ve yapılan dönemlendirmelerin değerlendirilmesi ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

İktisat, İktisat Tarihi, İslam İktisat tarihi, Dönemlendirme, Yöntem

Kaynakça

• Algül, Hüseyin. 1996. “Asr-ı Saadet”. Diyanet Aylık Dergi, 37.
• Asutay, Mehmet. 2007. “A Political Economy Approach to Islamic Economics: Systemic Understanding for an Alternative Economic System”. Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies 1(2):3-18.
• Asutay, Mehmet. 2012. “Conceptualising and Locating the Social Failure of Islamic Finance: Aspirations of Islamic Moral Economy vs. the Realities of Islamic Finance”. Asian and African Area Studies 11(2):93-113.
• Asutay, Mehmet. 2017. “İslam Moral Ekonomisinin İdeallerine Karşın İslami Finansın Gerçekleri”. içinde İslam İktisat Düşüncesi: Birikim ve Yönelim, editör S. Karadoğan. İstanbul: Maruf Vakfı İEE Yayınları.
• Aşur, Seyyid Muhammed. 1998. Ruvâdu’l-İktisadü’l-Arab. Heram: Dâru’l-Emel.
• Aydeniz, Hüsnü. 2015. “Gelenek ve Modernite Çatısması Ekseninde Din-Siyaset Iliskisi: Seyyid Hüseyin Nasr’ın Görüsleri Üzerine Elestirel Bir Inceleme”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15(2):49-80.
• Barış, Mustafa. 2017. “İslam Bilim Tarihi’nde İlk Tercüme Faaliyetleri ve Bilgi Üretimine Katkısı”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 21(3):1873-1904. doi: 10.18505/cuid.341838.
• Braudel, Fernand. 1996. Medeniyet ve Kapitalizm. İz Yayıncılık.
• Chapra, M. Umer. 2019. İktisadin Gelecegi: İslami Bir Bakis. İstanbul: İktisat Yayınları.
• Chapra, Ömer. 2017. “İslam Ekonomis Nedir ve Nasıl Gelişmiştir?” Ss. 97-132 içinde İslam İktisat Düşüncesi :Birikim ve Yönelim. İstanbul: Maruf Vakfı İEE Yayınları.
• Çizakça, Murat, ve Mustafa Akyol. 2012. İslam’ın Unutulan Ekonomik Modeli: Ahlaki Kapitalizm. İstanbul: Ufuk Yayınları.
• Demir, Ömer. 1995. İktisat ve Yöntem. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Demir, Ömer. 2012. İktisat Metodolojisi. İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• Diamond, Arthur M. 2012. “Kayıtsızlığa Karşı Savaş: Bilimin İktisadı Üzerine George Stigler”. Liberal Düşünce 17(65):101-26.
• Dinçaslan, Mehmet, ve Haydar Akyazı. 2018. “Osmanlı-Türk Toplumunda İktisadi Geri Kalmışlık Sorunsalı: Ülgener ve Küçükömer’den ‘İnsan’ Faktörünün Önemine”. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 27(1):23-46.
• Dûrî, Abdulaziz. 2014. İslam İktisat Tarihine Giriş. İnsan Yayınları.
• Dünya, Şevki Ahmed. 1984. Silsiletü’l-A’lâmi’l-İktisâdi’l-İslamî. I. Riyad: Mektebetü’l-Harici.
• El-Ashker, Ahmed, ve Rodney Wilson. 2006. Islamic Economics: A Short History. Leiden The Netherlands: Brill.
• Genç, Mehmet. 2014. “Klâsik Osmanlı Sosyal-İktisadî Sistemi ve Vakıflar”. Vakıflar Dergisi (42):9-18.
• Ghazanfar, S. M., ed. 2016. Orta Çağ İslam İktisat Düşüncesi Batı İktisatındaki “Büyük Kayıp Halka”nın Telafisi. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Görgün, Tahsin. 1997. “İslam ve Modernite”. Ss. 25-40 içinde İslâm ve Modernleşme. İstanbul: İSAM / İslam Araştırmaları Merkezi.
• Görgün, Tahsin. 2010. “Kapitalizm ve Protestan Ahlakı”. Din ve Hayat: İstanbul Müftülüğü Dergisi, 60-64.
• Görgün, Tahsin. 2020. İslam-Batı İlişkileri Çerçevesinde Medeniyet Meselesi. İstanbul: Endülüs.
• Güran, Tevfik. 2017. İktisat Tarihi. 2. bs. Der Yayınları.
• Handoko, Luqman Hakim. 2020. “History of Islamic Economic Thought: A Content Analysis”. Library Philosophy and Practice 1-14.
• Hasan, Zubair. 1998. “Islamization of Knowledge in Economics: Issues and Agenda”. International Journal of Economics, Management and Accounting 6(2).
• Havrânî, Yâsir. 2000. Masâdiru’t-Turâsi’l-İktisâdi’l-İslâmî. Jeddah: IIIT.
• Islahi, Abdul Azim. 2017a. “İslam İktisadi Düşünce Tarihindeki Araştırmaların Otuz Yılı: Değerlendirme Ve Gelecek Yönelimler”. Ss. 29-68 içinde İslam İktisat Düşüncesi Birikim ve Yönelim, editör S. Karadoğan. İstanbul: Maruf Vakfı İEE Yayınları.
• Islahi, Abdul Azim. 2017b. Müslümanların İktisadi Düşünce ve Analize Katkıları. İktisat Yayınları.
• Islahi, Abdul Azim, ve Syed Anwer Mahmood. 1997. History of Economic Thought in Islam: A Bibliography. Jeddah: Scientific Publishing Centre King Abdulaziz University.
• Kalın, İbrahim. 2003. “Batı’daki İslâm Algısının Tarihine Giriş”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi VIII(15):1-51.
• Kalın, İbrahim. 2009. “Modern Dünyada Geleneksel İslâm’ın İzini Süren Bir Hakîm: Seyyid Hüseyin Nasr”. İş Ahlakı Dergisi 2(3):135-42.
• Kalın, İbrahim. 2016. İslâm ve Batı. İstanbul: İSAM.
• Kallek, Cengiz. 2015. İslam İktisat Düşüncesi Tarihi: Haraç ve Emval Kitapları. 3. bs. İstanbul: Klasik Yayınları.
• Karakoç, Ulaş, ve Alp Yücel Kaya. 2021. İktisat Tarihinin Dönüşü: Yeni Yaklaşımlar ve Tartışmalar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kaymakçı, Özgün. 2013. Bilim Felsefesi Işığında İktisat Metodolojisi. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Khan, Muhammad Akram. 2017. İslam İktisadına Giriş. İstanbul: İktisat Yayınları.
• Köksal, Asım Cüneyd. 2018. “Dönemlendirme Problemi ve İslami İlimler: Fıkıh ve Fıkıh Usulü Örneği”. Sabah Ülkesi, 33-37.
• Köse, Saffet. 1996. “İslam Hukukunun Statik Olduğu İddiası Tahlili”. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6(6):255-95.
• Kuhn, Thomas S. 2019. Bilimsel Devrimin Yapısı. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Küçükkalay, A. Mesud. 2015. İktisadi Düşünce Tarihi. İstanbul: Beta.
• Küçükparmak, Aykut. 2019. “Fuat Sezginin Batı Merkezli Bilim Tarihi Eleştirisi”. International Journal of Social Humanities Sciences Research (JSHSR) 6(42):2576-85. doi: 10.26450/jshsr.1366.
• Orhan, Zeyneb Hafsa. 2018. “Content Analysis on the Origins of Islamic Economics: Contextualized Interpretation of Two Bibliographies in the 20th Century”. Intellectual Discourse 26(2):383-402.
• Orman, Sabri. 1992. “Oikonomia’dan İlm-i Tedbir-i Menzil’e: İslam Entelektüel Geleneğinde Medeniyetler Arası Bilgi Değişimi”, Medeniyet ve Değerler, Ed. Recep Şentürk, İstanbul: Istanbul Chamber of Commerce, and UTESAV, 2013, s. 187-206.
• Orman, Sabri. 1999. “Başlangıcından Osmanlı’ya iktisadî düşünce tarihinin İslâmî kaynakları”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi 4(6):9-48.
• Orman, Sabri. 2001. İktisat, tarih ve toplum. Küre Yayınları.
• Orman, Sabri. 2014. İslami İktisat, Değerler ve Modernleşme Üzerine. 1. bs. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Orman, Sabri. 2015. “İslam entelektüel geleneğinde iktisadi boyutun teşekkülü: Şeybânî, Serahsî ve Kitâbu’l-Kesb (I)”.
• Orman, Sabri. 2016. “İslam entelektüel geleneğinde iktisadi boyutun teşekkülü: Şeybânî, Serahsî ve Kitâbu’l-Kesb (III)”.
• Özsoy, M. Şerafettin. 2012. Sağlam Bankacılık Modeli ile Katılım Bankacılığına Giriş. İstanbul: Kuveyt Türk Yayınları.
• Sadeq, A. H. 2006. “Introduction: Islamic Economic Thought”. Ss. 1-13 içinde Readings in Islamic Economic Thought, editör D. A. M. Sadeq ve A. Ghazali. Selangor: Longman Malaysia.
• Savaş, Vural. 2000. İktisadın Tarihi. 4. bs. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Schumpeter, Joseph A. 2006. History of Economic Analysis. 1 edition. Londra: Routledge.
• Siddiqi, Muhammad Nejatullah. 1982. Recent Works on History of Economic Thought in Islam: A survey. Jeddah: International Centre for Research in Islamic Economics IIIT.
• Songur, Haluk. 1998. “Hz. Peygamber ve İslâm İktisadının Esasları”. Ss. 259-68 içinde. Isparta: SDÜ İlahiyat Fakültesi.
• Spengler, Oswald. 1997. Batı’nın Çöküşü. II. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tabakoğlu, Ahmet. 2010. “Bir ilim olarak İslam iktisadı”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 16(1):11-34.
• Tabakoğlu, Ahmet. 2013. İslam İktisadına Giriş. 3. bs. İstanbul: Dergah Yayınları.
• Tahir, Sayyid. 2007. “Islamic Banking Theory and Practice: A Survey and Bibliography of the 1995-2005 Literature”. Journal of Economic Cooperation Among Islamic Countries 28(1):1-72.
• Tekin, Hüsnü, ve Ömer Faruk Tekdoğan. 2016. “Günümüzde İslam İktisadı Alanında Yeni (Orijinal) Bilgi Üretimi Mümkün mü?” Uluslararası İslam Ekonomisi ve Finansı Araştırmaları Dergisi 2(2):55-70.
• Türker, Ömer. 2007. “Kelam İlminin Metafizikleşme Süreci”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi XII(2):75-92.
• Türker, Ömer. 2017. “Kelâm Geleneğinde Adudüddin el-Îcî: Kelâmın Bilimsel Kimliği Sorunu”. Ss. 299-337 içinde İslâm İlim ve Düşünce Geleneğinde Adudüddin el-Îcî, editör E. Altaş. İstanbul: TDV /İsam Yayınları.
• Uzun, Ahmet. 2001. “Yeni İktisat Tarihi Akımı ve İktisat Tarihi Yazımına Katkıları”. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 2(1):80-92.
• Yurtseven, Muhammet. 2016. “İmâm Muhammed’in Kitâbu’l-Kesb İsimli Eserinin İslâm İktisat Düşüncesine Katkısı”. Basılmamış YL Tezi, Sakarya Üniversitesi SBE, Sakarya.
• Yurtseven, Muhammet. 2019. “İslam Ekonomisi Alanında Yapılan Tezlerin Bibliyometrik Açıdan İncelenmesi: Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (43):111-38.