Roland Barthes'ın Göstergebilimsel Çözümlemesi ile Nazi Propagandasında Engelliler

Year 2018, Volume: 1 Issue: 2, 66 - 91, 01.06.2018

Caner Çakı

Abstract

Nazizm ideolojisi, engelli Alman vatandaşlarını üstün ırk
inşasında büyük bir tehdit olarak görmekteydi. Bu açıdan Naziler, "ırkın
saf tutulması" politikaları gereği engellileri Alman toplumundan
soyutlamış ve ötenazi programları ile onları yok etme yoluna gitmiştir. Bu
süreçte Naziler, engellilere yönelik uygulanan ötenazi programlarında
halkın desteğini almak için yoğun bir çaba içerisine girişmişlerdi. Nazi
propagandasında, engelliler Alman ekonomisi için büyük bir külfet olarak
gösterilmekte, engellilerin Alman ırkının saflığını bozduğu telkin
edilmekteydi. Nitekim bu süreçte Naziler, okullardaki ders kitaplarından,
sokaktaki afişlere kadar engellilere yönelik ötenazinin yolunu açan
sayısız propaganda faaliyeti yürütmüştür.

Bu çalışmada, Nazi Almanyası döneminde (1933-1945) basılan,
engelli Alman vatandaşlarına yönelik olumsuz algı inşasında kullanılan
propaganda görselleri içerisinden, amaçlı örneklem metodu kullanılarak
belirlenen beş (Akıl Hastanesi, Alman İşçi, Engellilerin Çoğalması,
Engellilerin Masrafı, Alman Aile ve Engelli) görsel analiz edilmiştir.
Çalışma kapsamında incelenen görseller, Fransız Dilbilimci Roland
Barthes'ın düzanlam (dénotation) ve yananlam (connotation) kavramları
ışığında göstergebilimsel analiz yöntemine tabi tutulmuştur. Elde edilen
bulgular ışığında görsellerde engelli Alman vatandaşlarının; Alman
ekonomisinin kalkınmasına mani olduğu, Alman nüfusu içerisinde
zamanla çoğunluğu oluşturacakları şeklinde mitleri inşa etmeye çalıştığı
görülmüştür.

Keywords

Afiş, Göstergebilim, Mit, Nazizm, Propaganda

References

• Akarcalı, Sezer (2003). İkinci Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Altaylı, A. Tarık (2006). Hitler'in Liderlik Sırları.İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
• Aşma, Cüneyt (2017). Adolf Hitler. Erasmus Yayınları: İstanbul.
• Aziz, Aysel (2007). Siyasal İletişim. 2. Baskı. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Barthes, Roland (2014). Çağdaş Söylenler. Çev., Tahsin Yücel. 4. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Barthes, Roland (2015a). Bir Deneme Bir Ders: Eiffel Kulesi ve Açılış Dersi. (Çev., Mehmet Rifat, Sema Rifat). 2. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, Roland (2015b). Yazı ve Yorum. Çev., Tahsin Yücel. 4. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları.
• Barthes, Roland (2016a). Göstergebilimsel Serüven. Çev., Mehmet Rifat- Sema Rifat. 8.Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, Roland (2016b). S/Z. Çev., Sündüz Öztürk Kasar. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Barthes, Roland (2017). Görüntünün Retoriği, Sanat ve Müzik. Çev., Ayşenaz Koş. Ömer Albayrak. 2. Baskı. İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Benedict, Susan, Shields, Linda, & O'donnell, J. Alison (2009). "Children's 'Euthanasia' in Nazi Germany." Journal of Pediatric Nursing. 24(6). 506-516.
• Berger, John (2010). Görme Biçimleri. Metis istanbul: Yayınları.
• Bryant, S. Michael (2017). Confronting the "Good Death": Nazi Euthanasia on Trial. 1945-1953. USA: University Press of Colorado.
• Burleigh, Michael (1991). "Racism as Social Policy: the Nazi 'Euthanasia'Programme, 1939–1945." Ethnic and Racial Studies. 14(4). 453-473.
• Canşen, Efgan (1997). Hitler'den Torunlarına, Almanya'da Eski ve Yeni Sağ. İstanbul: Göçebe Yayınları.
• Caplan,Jane(2017).Hitler Almanyası 1933-1945.İstanbul:İnkılap Y.evi
• Crowe, Anthony (2014). Heil Hitler. 3. Baskı. Ankara: Tutku Yayınevi.
• Çakı, Caner, Zorlu, Yaşar, Karaca, Mustafa (2017). "Türk Sinemasında Nazizm İdeolojisi: 'Kırımlı' Filmi ve Göstergebilimsel Analizi". Sosyoloji Konferansları - Istanbul Journal of Sociological Studies. No: 56 (2017-2).
• Çankaya, Erol (2008). İktidar Bu Kapağın Altındadır. Gösteri Demokrasisinde Siyasal Reklamcılık. İstanbul: Boyut Yayın Grubu.
• Çebi, Süleyman (2016). Hitler. Ankara: Armada Yayınları.
• Çelen, Kuter (2015). Adolf Hitler Kimdir?. İstanbul: Kastaş Yayınevi.
• Dalerue, Jacques (2013). Gestapo, Doğuşu, Yükselişi ve Çöküşü. Çev., Muzaffer Sever. 2. Baskı. İstanbul: Asur Yayınları.
• De Saussure, Ferdinand (2014). Genel Dilbilim Yazıları. Çev., Savaş Kılıç. İstanbul:İthaki Yayınları.
• Eberle, Henrik ve Uhl, Matthias (2017). Hitler Kitabı. Çev., M. Tüzel. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Erol, E. Gülbuğ, Cerrahoğlu, Necati, & Çakı, Caner (2017). Hitler Dönemi Eğitim Yapısındaki Otokrasinin Eleştirisi: Die Welle Filmi Üzerine Göstergebilimsel İnceleme. IX. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Ordu. 1234-1249.
• Fiske, John (2017). İletişim Çalışmalarına Giriş. Çev., Süleyman İrvan. 5. Basım. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Friedlander, Henry (2000). The Origins of Nazi Genocide: From Euthanasia to The Final Solution. USA: Univ of North Carolina Press.
• Gallagher, Hugh (2001). "What the Nazi 'Euthanasia Program' Can Tell Us About Disability Oppression." Journal of Disability Policy Studies. 12(2). 96-99.
• Gejman, V. Pablo (1997). Ernst Ruedin and Nazi Euthanasia. American Journal of Medical Genetics Part A. 74(4). 455-456.
• Geray, Haluk (2014). İletişim Alanından Örneklerle Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş. Kocaeli: Umuttepe Yay.
• Goebbels, Joseph (2016). Gerçek Yüzüyle Komünizm ve Teori ve Pratikte Bolşevizm. Çev., Zehra Köroğlu. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• Guiraud, Peirce (2016). Göstergebilim. Çev., Mehmet Yalçın. 3.Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Gürsan, Turgut (2012). Nazi Almanyansı'nın Gizli Tarihi. İstanbul: Bilge Karınca Yayınları.
• Hitler, Adolf (2005). Siyasi Vasiyetim. Çev., A. Naci Demirci. İstanbul: Okumuş Adam Yayınları.
• Hudson, Lee (2011). "From Small Beginnings: The Euthanasia of Children with Disabilities in Nazi Germany." Journal of Paediatrics and Child Health. 47(8). 508-511.
• Kalkan Kocabay, Hasibe (2008). Tiyatroda Göstergebilim. 1. Basım. İstanbul: E Yayınları.
• Karaburun Doğan, Derya, Sayan, Şule ve Çakı, Caner (2017), "The Analysis on Election Music and Propaganda Posters of Political Parties in 1999 General and Local Elections in Turkey", (Ed. Hasan Arapgirlioğlu, Atilla Atik, Robert L. Elliott, Edward Turgeon) 2. Researches on Science and Art in 21st Century Turkey, Ankara: Gece Publishing: 179-186.
• Karaca, Mustafa ve Çakı, Caner (2018). İletişim ve Propaganda, Konya: Eğitim Yayınevi.
• Kershaw, Ian (2007). Hitler, 1889-1936: Hubris. Çev., Zarife Biliz. Birinci Cilt. İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kershaw, Ian (2009). Hitler, 1936-1945: Nemesis. Çev., Zarife Biliz. 2. Cilt, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kessler, Karl (2007). "Physicians and the Nazi Euthanasia Program." International Journal of Mental Health. 36(1). 4-16.
• Koschorke, Albrecht (2016). Hitler'in Kavgamı Üzerine Bir Analiz. Çev., Ayşe Kurultay. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kuruoğlu, Huriye (2006). Propaganda ve Özgürlük Aracı Olarak Radyo. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• LaMonica, Jay (1998). "Compulsory Sterilization, Euthanasia, and Propaganda: The Nazi Experience." In Life and Learning VII: Proceedings of the Seventh University Faculty for Life Conference. pp. Langer, C. Walter (2004). Hitler'in Psikopatolojisi. Çev., Kemal Bek ve Zeki Çakıalan. İstanbul: Donkişot Yayınları.
• Langer, C. Walter (2005). Öteki Hitler. Çev., Haluk Gurulkan. İstanbul: Birharf Yayınları.
• Macit, M. Hanifi (2007). Faşizm ve Nazizm. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Mattelart, Armand, & Mattelart, Michèle (2010). İletişim Kuramları Tarihi. Çev. Merih Zıllıoğlu. 8. Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mazower, Mark (2014). Hitler İmparatorluğu, İşgal Avrupa'sından Nazi Yönetimi. Çev. Yavuz Alogan. 2. Baskı. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Mcdonough, Frank (2016). The Gestapo, The Myth and Reality of Hitler's Secret Police. Great Britain: Coronet.
• Michalczyk, J. John (1994). Euthanasia in Nazi Propaganda Films: Selling Murder. Medicine, Ethics, and the Third Reich: Historical and Contemporary Issues.Kansas City, MO: Sheed & Ward.
• Michalsen, Andrejand Reinhart, Konrad (2006). "'Euthanasia': a Confusing Term, Abused under The Nazi Regime and Misused in Present End-Of-Life Debate". Intensive Care Medicine. 32(9). 1304-1310.
• Öymen, Onur (2014). Bir Propaganda Silahı Olarak Basın. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Polat, Kürşat (2009). HeilHitler.İstanbul: Yeni Yüzyıl Yayınları.
• Proctor, N. RobertandProctor, Robert (2000). The Nazi War on Cancer. USA: Princeton University Press.
• Rıfat, Mehmet (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü: Kavramlar, Yöntemler, Kuramcılar, Okullar. İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sığırcı, İlhami (2016). Göstergebilim Uygulamaları, Metinleri, Görsellerive Olayları Okuma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Strous, D. Rael (2006). "Nazi Euthanasia of The Mentally Ill at Hadamar". American Journal of Psychiatry. 163(1). 27-27.
• Tanyeri Mazıcı, Emel ve Çakı, Caner (2018). "Adolf Hitler'in Korku Çekiciliği Bağlamında Kamu Spotu Reklamlarında Kullanımı". Erciyes İletişim Dergisi. 5 (3). 290-306.
• Tarhan, Nevzat (2010). Psikolojik Savaş, Gri Propaganda. 13.Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Taşdemir, Erdem (2017). "Sosyal Medyada Terör Propagandası: Deaş Örneği". Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi. 5(2). 726-752.
• Tekinalp, Şermin ve Uzun, Ruhdan (2013). İletişim Araştırmaları ve Kuramları. 4. Baskı. İstanbul: Derin Yayınları.
• Temizyürek, F., & Ümran, A. (2014). Çizgi Filmlerdeki Subliminal Mesajların Çocuklar Üzerindeki Etkisi. Cumhuriyet International Journal of Education (CIJE), (s 3), 33, 25-39.
• Yavuzoğlu, Arda (2003). 20. yy.'da Faşist Paranoya, İstanbul: Sayfa Yayınları.
• Yücel, Erdinç (2017). Propaganda, Hitler'in Müftüsünden Nazi Türklere, Bir Diktatörü Otopsisi. İstanbul: Karakarga Yayınları.