THE CHANGE OF NATIONAL SCIENCE AND TECHNOLOGY POLICIES FROM PLANNED PERIOD TO PRESENT IN TURKEY

Yıl 2018, Cilt: 23 Sayı: 4, 1479 - 1503, 30.10.2018

İbrahim Dağlı , Bekir Oğuztürk

Öz

Today science and technology has become a significant sign of progress and indispensable element of development. This has led all countries of the world to search for continuous research and develepment process. In today’s technology race, not the ones who have reached the present, but the ones who forecast the future trends become the winners. Managing this process will only be possible with qualified policies to be implemented. Drawing up national science and technology policies and performing these policies have a critical prescription for economic development.
It is known that Turkey takes place behind the developed countries in the field of science and technology In this study, this situation was evaluated in terms of science and technology policies and tried to put forward the reasons of it and policy recommendations that could be applied related to this. In this context science and technology policies of Turkey after planned period are discussed chronologically. To which point Turkey has reached in the field of science and technology as a result of these performed or unperformed policies has been examined with numerical indicators. Failures in policy attempts after 1960s and possible reasons why the goals could not be fully reached at any period are discussed. In this way, a contribution to literature has been aimed with results from past failures and policy recommendations for policymakers.

Anahtar Kelimeler

Science and Technology, Policy, Planned Period

PLANLI DÖNEMDEN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DE ULUSAL BİLİM VE TEKNOLOJİ POLİTİKALARININ DEĞİŞİMİ

Öz

Günümüzde bilim ve teknoloji gelişmişliğin önemli bir göstergesi ve kalkınmanın vazgeçilmez bir unsuru haline gelmiştir. Bu durum tüm dünya ülkelerini sürekli bir araştırma ve geliştirme arayışına sürüklemiştir. Teknoloji yarışı öyle bir hal almıştır ki: Artık günümüzü yakalamak değil geleceği en iyi tahmin etmek bu yarışın galiplerini belirlemektedir. Bu süreci yönetebilmek ancak uygulanacak nitelikli politikalarla mümkün olabilecektir. Ülkelerin ulusal bilim ve teknoloji politikalarının hazırlanması ve bu politikaların uygulanması ekonomik kalkınma için kritik bir öneme sahiptir.
Türkiye’nin bilim ve teknoloji alanında gelişmiş ülkelerin gerisinde yer aldığı bilinmektedir. Bu çalışmada bu durum bilim ve teknoloji politikaları açısından değerlendirilerek, buna sebep olan gerekçeler ve bu konuda uygulanabilecek politika önerileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda planlı dönem sonrasında Türkiye’de hazırlanan bilim ve teknolojiye dair politika metinleri kronolojik olarak ele alınmıştır. Bir kısmı uygulanan bir kısmı da uygulanamadan rafa kaldırılan bu politikalar sonucunda Türkiye’nin bilim ve teknoloji alanında ulaştığı nokta bilim ve teknoloji göstergeleri ile sayısal olarak ortaya konulmuştur. 1960’lı yıllardan sonraki politika girişimlerinde yaşanan başarısızlıklar ve hedeflerin hiçbir dönemde tam olarak yakalanamamış olmasına dair muhtemel gerekçeler ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu şekilde politika yapıcılar için geçmiş başarısızlıklardan çıkarılabilecek sonuç ve politika önerileri ile literatüre katkı sunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilim ve Teknoloji, Politika, Planlı Dönem

Kaynakça

• AĞIR, H. (2010). Türkiye İle Güney Kore’de Bilim Ve Teknoloji Politikalarının Karşılaştırması. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 5(2), 43-55.
• AKGÜN, E., Yılmaz, E., & Seferoğlu, S. (2011). Vizyon 2023 Strateji Belgesi ve Fırsatları Artırma ve Teknolojiyi İyileştirme Hareketi (FATİH) Projesi: Karşılaştırmalı Bir İnceleme. XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri (s. 115-122). Malatya: İnönü Üniversitesi.
• APAYDIN, Ç. (2015). Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu'nun (BTYK) 1989- 2014 Yılları Arasındaki Almış Olduğu Kararların Uygunluk Analizi ile İncelenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education, 1-17.
• AVCI, Ü., Kurtoğlu, M., & Seferoğlu, S. S. (2010). Türkiye'de Planlı Kalkınma ve Teknoloji Politikaları. XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri (s. 466-474). Muğla Üniversitesi.
• AYHAN, A. (2002). Dünden Bugüne Türkiye'de Bilim-Teknoloji ve Geleceğin Teknolojileri (1. b.). İstanbul: Beta Yayımcılık.
• AYTUĞ, M. K. (1996). Dünden Bugüne Bilim ve Teknoloji. Ankara: Biltay Yayınları.
• BAYRAKTUTAN, Y., & Bıdırdı, H. (2015). Türkiye'de Teknolojiye Dair Politika Perspektifi ve Kalkınma Planları. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(29), 37-55.
• BTYK. (2006). 14. Toplantı Sonuç Raporu. Ankara: TÜBİTAK. Mayıs 16, 2018 tarihinde https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/btyk/14/14btyk_karar.pdf adresinden alındı.
• BTYK. (2007). 15. Toplantı Sonuç Raporu. Ankara: TÜBİTAK. Mayıs 19, 2018 tarihinde http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/btyk/15/15btyk_karar.pdf adresinden alındı.
• BTYK. (2008). Ulusal Yenilik Stratejisi 2008-2010. Ankara: TÜBİTAK. Mayıs 19, 2018 tarihinde https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files//BTYPD/strateji_ belgeleri/Ulusal_Yenilik_Stratejisi_2008_2010.pdf adresinden alındı.
• BTYK. (2010). Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi 2011-2016. Ankara: TÜBİTAK Bilim,Teknoloji ve Yenilik Politikaları Daire Başkanlığı. Mayıs 20, 2018 tarihinde https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/BTYPD/strateji_belgeleri/UBTYS_2011-2016.pdf adresinden alındı.
• CASTELLS, M. (2008). Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür (2. b., Cilt I. Ağ Toplumunun Yükselişi). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• ÇİFTÇİ, H. (2014). Türkiye’nin Bilim ve Teknoloji Stratejisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 57-73.
• ÇOLAK, D. (2014). Tükiye'nin Kalkınmasında Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikalarının Önemi. Üretim Ekonomisi Kongresi (s. 1-8). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi.
• DOĞAN, M. (2010). Bilim ve Teknoloji Tarihi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ELMACI, İ. (2015). Bilim Politikası Çalışmalarında Bütünsellik Arayışı ve “Türk Bilim Politikası 1983-2003”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 55(1), 55-68.
• GÖKER, A. (2002). Türkiye'de 1960'lar Sonrasındaki Bilim ve Teknoloji Politikası Tasarımları Niçin Tam Uygula(ya)madık? ODTÜ Öğretim Elemanları Derneği Ulusal Bilim Politikası Paneli (s. 2-24). Ankara: ODTÜ.
• OECD. (1996). Türkiye Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikası Raporu. Paris.
• OECD. (2016). OECD Science, Technology and Innovation Outlook 2016. Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/sti_in_outlook-2016-en adresinden alındı.
• OECD. (2017). OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2017: The digital transformation. Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/ 9789264268821-en adresinden alındı.
• OECD. (2018). Main Science and Technology Indicators. Volume 2017 Issue2. Paris: OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/msti-v2017-2-en adresinden alındı.
• OĞUZTÜRK, B. S. (2004). Türkiye'de Uygulanan Teknoloji Politikaları. Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, 100-105.
• ÖZDAŞ, M. (2000). Bilim ve Teknoloji Politikası ve Türkiye. Ankara: Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu.
• T.C. Başbakanlık. (2018a). Başbakanlık Mevzuat Bilgi Sistemi. Nisan 12, 2018 tarihinde Mevzuat Bilgi Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/4.5.77.pdf adresinden alındı.
• T.C. Başbakanlık. (2018b). Başbakanlık Mevzuat Bilgi Sistemi. Nisan 16, 2018 tarihinde Başbakanlık Mevzuat Bilgi Sistemi: http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin /1.5.278.pdf adresinden alındı.
• TUİK. (2018). Türkiye İstatistik Kurumu. Mayıs 1, 2018 tarihinde Resmi Web Sitesi: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=kategorist adresinden alındı.
• TÜBİTAK. (1993). Türk Bilim ve Teknoloji Politikası 1993-2003. Ankara: TÜBİTAK. Mayıs 6, 2018 tarihinde https://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files /BTYPD/btyk/2/2btyk_karar.pdf adresinden alındı.
• TÜBİTAK. (1995). Bilim ve Teknolojide Atılım Projesi Strateji Dokümanı. Ankara.
• TÜBİTAK. (2003). Savunma, Havacılık ve Uzay Sanayi Paneli. Nisan 8, 2018 tarihinde Armed Forces Communications and Electronics Association: http://www.afcea.org.tr/afceatr/makaleler/mz_27052004.pdf adresinden alındı.
• TÜBİTAK. (2004). Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları 2003-2023 Strateji Belgesi.
• TÜBİTAK. (2005). Bilim ve Teknoloji Politikaları Uygulama Planı 2005-2010. Ankara: TÜBİTAK. Mayıs 8, 2018 tarihinde http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_ content_files//BTYPD/strateji_belgeleri/BTP_UP_2005_2010.pdf adresinden alındı.
• TÜBİTAK. (2007). Uluslararası Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi Uygulama Planı 2007-2010. Ankara: TÜBİTAK. Mayıs 12, 2018 tarihinde https://www.tubitak.gov.tr/ tubitak_content_files//BTYPD/strateji_belgeleri/Uluslararasi_BTY_Stratejisi_UP_2007_2010.pdf adresinden alındı.
• TÜBİTAK. (2018a). TÜBİTAK 2018-2022 Stratejik Planı. Ankara: TÜBİTAK.
• TÜBİTAK. (2018b). TÜBİTAK Resmi Web Sitesi. Nisan 16, 2018 tarihinde TÜBİTAK: https://www.tubitak.gov.tr/tr/icerik-hakkimizda adresinden alındı.
• TÜBİTAK. (2018c). Vizyon 2023. Nisan 6, 2018 tarihinde TÜBİTAK Resmi Web Sitesi: https://www.tubitak.gov.tr/tr/kurumsal/politikalar/icerik-vizyon-2023 adresinden alındı.
• TÜBİTAK ULAKBİM. (2018). Cahit Arf Bilgi Merkezi. Mayıs 20, 2018 tarihinde Resmi Web Sayfası: http://cabim.ulakbim.gov.tr/bibliyometrik-analiz/turkiye-bilimsel-yayin-performans-raporlari/ adresinden alındı.
• TÜMER, S. T. (2004). Türk Bilim ve Teknoloji Politikasının Dünü, Bugünü ve Yarını. I. Ulusal Mühendislik Kongresi , (s. 1-5). İzmir.
• Türk Patent. (2018). Türkiye Patent ve Marka Kurumu. Mayıs 15, 2018 tarihinde Resmi Web Sİtesi: http://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/statistics/ adresinden alındı
• TÜRKCAN, E. (2009). Dünya'da ve Türkiye'de Bilim, Teknoloji ve Politika. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• WIPO. (2018). World Intellectual Property Indicators 2017. Switzerland: World Intellectual Property Organization.
• YALÇIN, C., & Yalova, Y. (2005). Bilim ve Teknoloji Politikaları Işığında Türkiye (1. b.). Ankara: Nobel Yayınları.
• YILDIZ, B., Ilgaz, H., & Seferoğlu, S. S. (2010). Türkiye'de Bilim ve Teknoloji Politikaları: 1963'den 2013'e Kalkınma Planlarına Genel bİr Bakış. Akademik Bilişim (s. 1-5). Muğla: Muğla Üniversitesi.
• YÜCEL, İ. H. (2006). Türkiye'de Bilim ve Teknoloji Politikaları ve İktisadi Gelişmenin Yönü. Ankara: DPT.