THE RELATIONSHIP BETWEEN OPERATING EXPENSES AND PROFITABILITY: A RESEARCH IN BIST

Yıl 2023, Cilt: 28 Sayı: 3, 305 - 323, 31.07.2023

Hakan Yüksek , Mustafa Kısakürek

Öz

Today, all strategies that are likely to contribute to the continuation of business activities are carefully evaluated by the decision-making bodies of the business. In particular, one of them is to provide expense and cost control to increase profitability, which has a first-degree effect on increasing the market value, which is the main purpose of the enterprise. Numerous studies have been carried out by academic circles on the aforementioned subject. One of the research subjects was to what extent the operating expenses, which are not included in the cost of the product but are necessary for the continuity of the activities, affect the profitability.
Research and development expenses, marketing, sales and distribution expenses, general administrative expenses, which are included in operating expenses, are our independent variables; gross profit/loss, operating profit/loss, ordinary profit/loss, net profit/loss, which are among the profit items of the enterprise, formed dependent variables.
The data source of the research is the income statements of 17 companies whose shares are traded in the food sector in Borsa Istanbul between 2009 and 2020. In the study, the research findings obtained as a result of the analysis of the data with the panel data analysis method are included. In summary, in the study; It has been determined that marketing, sales and distribution expenses affect all dependent variables positively, and general administrative expenses affect all profit items except net profit. Research and development expenses, on the other hand, have a positive effect on gross profit and operating profit, but a negative effect on net profit. The effect of research and development expenses on ordinary profit was not significant.

Anahtar Kelimeler

Faaliyet Giderleri, Karlılık, BİST, Gıda Sektörü

FAALİYET GİDERLERİ İLE KARLILIK ARASINDAKİ İLİŞKİ: BİST’TE BİR ARAŞTIRMA

Öz

Günümüzde işletme faaliyetlerinin devamına katkı sağlaması muhtemel tüm stratejiler işletmenin karar organları tarafından dikkatle değerlendirilmektedir. Özellikle, işletmenin temel amacı olan piyasa değerinin artırılmasında birinci dereceden etkisi olan karlılığın yükseltilmesine yönelik gider ve maliyet kontrolünün sağlanması bunlardan birisini oluşturmaktadır. Akademik çevreler tarafından bahsi geçen konu üzerinde çok sayıda araştırma gerçekleştirilmiştir. Araştırma konularından birini ise mamulün maliyetine girmeyen ancak faaliyetlerin devamlılığı için gerekli olan faaliyet giderlerinin, karlılığı ne ölçüde etkilediği hususu olmuştur.
Faaliyet giderleri ile işletmenin kar kalemleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi üzerine gerçekleştirilen araştırmada faaliyet giderleri içerisinde yer alan araştırma-geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri, genel yönetim giderleri bağımsız değişkenleri; işletmenin kar kalemlerinden olan brüt kar/zarar, faaliyet karı/zararı, olağan kar/zarar, net kar/zarar bağımlı değişkenleri oluşturmuştur.
Araştırmanın veri kaynağını, Borsa İstanbul’da hisseleri gıda sektöründe işlem gören 17 adet işletmenin 2009 ve 2020 yılları arasına ait gelir tabloları oluşturmuştur. Çalışmada, verilerin panel veri analizi yöntemiyle analiz edilmesi neticesinde elde edilen araştırma bulgularına yer verilmiştir. Çalışmada özetle; pazarlama, satış ve dağıtım giderlerinin bağımlı değişkenlerin tamamını, genel yönetim giderlerinin ise net kar hariç tüm kar kalemlerini pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Araştırma geliştirme giderlerinin ise bağımlı değişkenlerden brüt kar ve faaliyet karını pozitif, net karı ise negatif etkilediği görülmüştür. Araştırma geliştirme giderlerinin olağan kar üzerindeki etkisi ise anlamlı gerçekleşmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Faaliyet Giderleri, Karlılık, BİST, Gıda Sektörü

Kaynakça

• AKDOĞAN N. , SEVİLENGÜL, O. (2007). Türkiye Muhasebe Standartları İle Uyumlu -Tekdüzen Muhasebe Uygulaması,12. Baskı, Gazi Kitabevi, Ankara. AKDOĞAN N. , TENKER, N. (2003). Finansal Tablolar Ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitabevi, Ankara.
• ANAGNOSTOPOULOU, S.C., LEVİS, M. (2008). “R&D and Performance Persistence: Evidence From The United Kingdom”, The İnternational Journal Of Accounting, Vol:43(3), pp. 293-320.
• ANİNDİTA, K., PRASHANT, K., ANANTHA, M.N.K. (2008). “Advertising And Firm Value: Mapping The Relationship Between Advertising, Profitabilitiy And Business Strategy In India”, İndia Business Academy, Bangalore.
• AYRIÇAY, Y. & KILIÇ, M. (2018). “Pazarlama Yoğunluğu ve Firma Performansı İlişkisi: BIST’de Bir Alan Araştırması”, Ömer Halis Demir Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt-Sayı: 11(1) ss: 177-191.
• BAKAN, İ. (2015). Girişimcilik, KOBİ'ler ve Strateji, Gazi Kitabevi. Ankara
• BALTAGİ, B. H., (2005). Econometric Analysis of Panel Data (3rd ed.), : John Wiley&Sons.United Kingdom
• CANDEMİR, A., ZALLUHOĞLU A.E. (2011). “The Effect Of Marketing Expenditures During Financial Crisis- The Case Of Turkey”, Procedia-Social And Behavioral Sciences, İzmir, Vol:24(1) pp. 291-299.
• CHEN, X. & W. Yang & D. Huang. (2010). “Corporate life cycle and the accrual model: an empirical study based on chinese listed companies. Frontiers of business research in China”, 4 (4).
• GREENE, W. H., (2003). Econometric Analysis, (5rd ed.). New York: Prentice-Hall International, Inc.
• GUJARATİ, D., (2016). Örneklerle Ekonometri, Çev. N. Bolatoğlu, BB101 Yayınları, Ankara. ÇİFTÇİ, S., DOĞANAY, M., GÜLŞEN, Z.A. (2010). “The Effect Of Marketing Expenditures On Business Performance”, Finans Politik Ve Ekonomik Yorumlar, Cilt:47 Sayı:544, p. 7
• KAYIHAN, B. & TEPELİ, Y. (2017). “Faaliyet Giderlerinin İşletme Kârliliği Üzerindeki Etkisi: BIST Metal Eşya, Makine ve Gereç Yapim Sektöründe Bir Araştirma”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), ss. 327-337.
• KOCAMIŞ, T., GÜNGÖR, A. (2014). “Türkiye’de Ar-Ge Harcamaları Ve Teknoloji Sektöründe Ar-Ge Giderlerinin Kârlılık Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul Uygulaması”, Maliye Dergisi, Cilt:0 ss. 127-138.
• KRASNİKOV, A., JAYACHANDRAN, S. (2008). “The Relative Impact Of Marketing, Research And Development And Operations Capabilities On Firm Performance, Journal of Marketing”, USA, Vol:72(4), pp. 1-11.
• PATON, D., VAUGHAN, W. L. (1999). “Advertising And Firm Performance: Some New Evidence From UK Firms”, Economic İssues, Vol:4, Part:2 pp.89-105.
• PHİLİPS, G. E. 1963. The Accretion Concept of Income, Accounting Review, 38 (1).
• SABUNCUOĞLU, Z. , TOKOL, T. (2001). İşletme, Ezgi Yayınları, Bursa.
• SAKINÇ, S.Ö. (2020). “Faaliyet Giderlerinin Firma Performansına Etkisi: Borsa İstanbul Teknoloji Sektöründen Bir Uygulama”, ÇAKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt: 11, Sayı:2, ss. 37-47
• SEVİLENGÜL, O. (2009). Genel Muhasebe, 15. Baskı, Gazi Kitabevi Ankara.
• SHAH, Z., STARK, A. W. (2004). “The Value Relevance Of Major Media Advertising Expenditures: Some Uk Evidence”, The International Journal of Accounting, Vol:44(2), pp. 187-206.
• SİONG, G.K. (2010). “An Emprical Analysis: Advertising Effects On Firm Performance In The Malaysian Consumer Products Sector”, Technical Report, University Malaysia, p.24
• TATOĞLU, Y. F. (2012), Panel Veri Ekonometrisi, (1. baskı.), Beta Yayıncılık, İstanbul.
• ÜNAL, T., SEÇİLMİŞ, N. (2014). “Satış Hâsılatı Artışında Ar-Ge’nin Rolü Ve Kârlılığın Ar-Ge Harcamalarına Etkisi: Gaziantep Örneği”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı 22, s.9
• YENİSU, E. (2020). “Faaliyet Giderlerinin Kârlılığa Etkisi: İmalat Sanayi Üzerine Bir İnceleme”, AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt: 6, Sayı:1, ss. 1-12.