Çocuk Hakları Eğitimine Yönelik Bilgisayar Animasyonu Tasarım ve Geliştirme Süreci: Çocuk Haklarına İlişkin Tutum ve Farkındalıklar Üzerine Etkiler

Year 2020, Volume: 5 Issue: 1, 22 - 55, 15.03.2020

Erdem Hareket , Serhat Altıok , Mehmet Küçükçene , Mehmet Üçgül

https://doi.org/10.29250/sead.641819

Abstract

Bu araştırma, çocuk haklarına yönelik animasyon geliştirme sürecinin Bilişim Teknolojileri (BT) öğretmen adaylarının tutum ve farkındalıklarına yönelik etkisinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Karma araştırma yaklaşımlarından yakınsayan paralel desene uygun olarak tasarlanan gerçekleştirilen araştırmanın çalışma grubunu, kolay ulaşılan ve ölçüt örneklem yöntemleri ile belirlenmiş 48 öğretmen adayı oluşturmuştur. Araştırma verilerinin edinilmesinde Karaman Kepenekçi (2006) tarafından geliştirilmiş olan “Çocuk Haklarına Yönelik Tutum Ölçeği” ve Kor (2013) tarafından geliştirilmiş olan “Öğretim Sürecinde Çocuk Haklarının Farkındalığı Ölçeği” ve “Çocuk Haklarına İlişkin Görüş Formu” kullanılmıştır. Araştırmanın nicel verilerinin analizinde parametrik testlerden T-testi ve parametrik olmayan testlerden Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi, nitel verilerinin analizinde ise içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda, animasyon geliştirme sürecinde yer alan öğrencilerin çocuk hakları konusuna ilişkin tutumlarının, süreç sonunda anlamlı şekilde gelişim gösterdiği görülmüştür. Ayrıca öğrencilerin, çocuk hakları konusundaki bilgi düzeylerinin ve farkındalık durumlarının geliştiği görülmüştür. Bu doğrultuda araştırma sonucunda, çocuk hakları eğitimi süreçlerinde eğitsel animasyon geliştirilmesinin ve bu araçlardan yararlanılmasının eğitim bileşenlerinin çocuk haklarına ilişkin algı ve tutumlarının geliştirilmesindeki etkililiği açısından tercih edilebilir bir yaklaşım olduğu görülmüştür.

Keywords

Çocuk, Çocuk Hakları, Çocuk Hakları Eğitimi, Eğitsel Animasyon Tasarımı, Bilişim Teknolojileri Öğretmen Adayları

The Process of Computer Animation Design and Development for Education of Children’s Rights: The Effects on Attitudes and Awareness towards Children's Rights

Abstract

The study was conducted to determine the effects of the animation design process for children's rights on the attitudes and awareness of prospective teachers of information technology. The research has been designed in parallel with convergent parallel design of the mixed methods research designs. The study group of research consisted of 48 prospective teachers that are determined by convenience and criterion sampling methods. In the acquisition of the research data, "Children’s Rights Attitude Scale”" developed by Karaman Kepenekci, "Scale of Awareness of Children's Rights in Teaching Process" developed by Kor and "Open-ended Questionnaire Form on Children's Rights" were used. While T-test was used for parametric tests and Wilcoxon Marked Rank Test was used for non-parametric tests in the analysis of quantitative data of the study, content analysis technique was used in the analysis of qualitative data. As a result of the research, it was seen that the attitudes of the students in the animation development process regarding the children's rights were significantly improved at the end of the process. In addition, it was revealed that the level of knowledge and awareness of students about children's rights has improved. Accordingly, it was found out that developing and using educational animations in educational processes is preferable approach in terms of the effectiveness of the educational components in promoting perceptions and attitudes towards children's rights in the process of children’s rights education.

Keywords

Child, Children’s Rights, Education of Children’s Rights, Educational Animation Design, Prospective Teachers of Information Technology (IT)

References

• AECT. (2008). Educational Technology: A Definition with Commentary. Association for Educational Communications and Technology.
• Akkoyunlu, B., Altun, A., & Soylu, M. Y. (2008). Öğretim Tasarımı. Maya Akademi Yayın Dağıtım.
• Akyüz, E. (2001). Çocuk Hakları Sözleşmesinin Temel İlkeleri Işığında Çocuğun Eğitim Hakkı. Milli Eğitim Dergisi, 151(1).
• Akyüz, E. (2015). Çocuk Hukuku: Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara: Pegem Akademi.
• Andrews, D. H., & Goodson, L. A. (1980). A Comparative Analysis of Models of Instructional Design. Journal of Instructional Development, 3(4), 2-16.
• Bergman, R. E., & Moore, T. V. (1990). Managing Interactive Video/Multimedia Projects. Educational Technology.
• Berg, L. B. (1998). Qualitative Research Methods for the Social Sciences (3rd ed.). Boston: Allyn & Bacon.
• Bülbül, O. (2009). Fizik Dersi Optik Ünitesinin Bilgisayar Destekli Öğretiminde Kullanılan Animasyonların ve Simülasyonların Akademik Başarıya ve Akılda Kalıcılığa Etkisinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (8th Edt.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün,Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi
• Campbell, K. M., & Covell, K. (2001). Children's Rights Education at the University Level: An Effective Means of Promoting Rights Knowledge and Rights-Based Attitudes. The International Journal of Children's Rights, 9(2), 123-135.
• Chicoine, D. M. (1998). Education for Democracy: A Pragmatic Approach.
• Claude, R.P. (2003). Yaygın İnsan Hakları Eğitimi: Kolaylaştırıcılar ve Öğretmenler için 24 Kalıtımsal Araştırma. (Çev: M. Çevik.), İstanbul: Ayyıldız Matbaacılık.Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2013). Research Methods in Education. Routledge.
• Covell, K., Howe, R. B., & McNeil, J. K. (2010). Implementing Children’s Human Rights Education in Schools. Improving Schools, 13(2), 117-132.
• Covell, K., Howe, B. R., & McNeil, J. K. (2008). ‘If There's a Dead Rat, don't Leave it’. Young Children's Understanding of Their Citizenship Rights and Responsibilities. Cambridge Journal of Education, 38(3), 321-339.
• Creswell, J. W., & Clark, V. L. P. (2007). Designing and Conducting Mixed Methods Research.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.) Ankara: Siyasal.
• Creswell, J. W., & Pablo-Clark, V. (2014). Karma Yöntem Araştırmaları (Çev Edt: Dede, Y. ve Demir, SB). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çepni, S., Taş, E., & Köse, S. (2006). The Effects of Computer-Assisted Material on Students’ Cognitive Levels, Misconceptions and Attitudes towards Science.
• Computers & Education, 46(2), 192-205.Dale, E. (1969). Audiovisual Methods in Teaching.
• Daşdemir, İ. (2006). Animasyon Kullanımının İlköğretim Fen Bilgisi Dersinde Akademik Başarıya ve Kalıcılığa Olan Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Demirci, N. (2003). Bilgisayarla Etkili Öğretme Stratejileri ve Fizik Öğretimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Demirel, Ö. (2008). Yapılandırmacı Eğitim. Eğitim ve Öğretimde Çağdaş Yaklaşımlar Sempozyumu, 4.
• Dönmez, T. (2015). İlkokul Sınıf Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Profilleri ile Çocuk Hakları Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tez, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dündar, H. & Hareket, E. (2017). Türkiye’de Çocuk Hakları Bağlamında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Araştırma Eğilimlerinin İncelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 77-94
• Ersoy, A. F. (2012). Vatandaşlık Eğitiminde İhmal Edilen Bir Alan: Evde ve Okulda Çocuk Haklarının Eğitimi. International Online Journal of Educational Sciences, 4(2), 359-376.Erümit, S. F. (2013). Web Tabanlı Uzaktan Eğitimde Biyoloji Dersi İçin Ders Materyali Tasarımı: Kriterler, Uygulama ve Değerlendirme. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 2(1).Fırat, M., Yurdakul, I. K., & Ersoy, A. (2014). Bir Eğitim Teknolojisi Araştırmasına Dayalı Olarak Karma Yöntem Araştırması Deneyimi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2(1), 64-85.Flowers, N., Santos, M. E. B., & Szelényi, Z. (Eds.). (2007). Compasito: Manual on Human Rights Education for Children (Vol. 918). Council of Europe.
• Franklin, B. (1993). Çocuk Hakları, (Çev. Alev Türker), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Fullan, M. (2007).The New Meaning of Educational Change. New York: Teachers College Press.
• Gustafson, K. L., & Branch, R. M. (2002). What is Instructional Design. Trends and Issues in Instructional Design and Technology, 16-25.
• Güzeller, C., & Korkmaz, Ö. (2007). Bilgisayar Destekli Öğretimde Bir Ders Yazılımı Değerlendirmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 155-168.
• Hammarberg, T. (2012). Avrupa'da İnsan Hakları: Human Rights in Europe: No Grounds for Complacency. İletişim Yayınları.
• Hareket, E. & Gülhan, M. (2017). Perceptions of Students in Primary Education Departmen Related To Children’s Rights: A Comparative Investigation. Journal of Education and Learning, 6(2), 41-52.
• Hareket, E., & Yel, S. (2017). Which Perceptions Do We Have Related to Our Rights as Child? Child Rights from the Perspective of Primary School Students. Journal of Education and Learning, 6(3), 340.
• Howe, R. B., & Covell, K. (2005). Empowering Children: Children's Rights Education as a Pathway to Citizenship. University of Toronto Press.
• Ipek, I. (2001). Bilgisayarla Öğretim: Tasarım, Geliştirme ve Yöntemler (Computer-Based Instruction: Design, Development and Methods). Ankara: Tıp ve Teknik Kitabevi Ltd. Şti. Yayınları, ISBN, 975-8405.
• Johnson, R. B., & Onwuegbuzie, A. J. (2004). Mixed Methods Research: A Research Paradigm Whose Time Has Come. Educational Researcher, 33(7), 14-26.Kaptan, S. (1998). Bilimsel Araştırma Teknikleri ve İstatistik Yöntemleri. Tekışık Matbaası.
• Karaman-Kepenekci, Y. (2006). A Study of University Students' Attitudes towards Children's Rights in Turkey. The International Journal of Children's Rights, 14(3), 307-318.
• Karaman Kepenekçi, Y., & Baydık, B. (2009). Zihinsel Engelliler Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 329-350.
• Kaya, A. (2017). Eğitim Psikolojisi. Pegem Atıf İndeksi, 1-545.
• Keles, E., Erümit, S. F., Özkale, A., & Aksoy, N. (2016). A Roadmap for Instructional Designers: A Comparison of Instructional Design Models. Egitim Bilimleri Fakultesi Dergisi, 49(1), 105.
• Kepenekci, Y. K. (2008). Eğitimciler İçin İnsan Hakları ve Vatandaşlık: 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Eklidir. Ekinoks Yayınevi.Kepenekçi, K. & Baydık, B. (2009). Zihin Engelliler Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 329-350.
• Kor, K. (2013). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Hakları Konusundaki Görüşlerinin Belirlenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Lansdown, G., Jimerson, S. R., & Shahroozi, R. (2014). Children's Rights and School Psychology: Children's Right to Participation. Journal of School Psychology, 52(1), 3-12.
• Leech, N. L., & Onwuegbuzie, A. J. (2009). A Typology of Mixed Methods Research Designs. Quality & Quantity, 43(2), 265-275.Males, D., & Stricevic, I. (2001). Knowing and Living Our Rights Manual for Children’s Right Education in Primary School. Zagreb: Skolska Knjiga.
• Mayer, R. E., & Anderson, R. B. (1991). Animations Need Narrations: An Experimental Test of a Dual-Coding Hypothesis. Journal of Educational Psychology, 83(4), 484.McMillan, J. H., & Schumacher, S. (2014). Research in Education: Evidence-Based Inquiry. Pearson Higher Ed.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (S. Turan, Çev.) Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2015). Nitel Veri Analizi. Akbaba Altun, S. & Ersoy, A. (Çev. Ed.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Monette, D.R., Sullivan, T.J., & De Jong, C.R. (1990). Applied Social Research. New York, NY: Harcourt Brace Jovanovich.
• Morse, J. M. (2003). Principles of Mixed Methods and Multimethod Research Design. Handbook of Mixed Methods in Social and Behavioral Research, 1, 189-208.Nelken, D. (1998). Afterword: Choosing Rights for Children. G. Douglas, L. Sebba, Children’s Rights and Traditional Values, Aldershot and Brookfield.Özdemir Doğan, G. (2017). Çocuk Haklari Eğitiminde Uzman Sinif Öğretmenlerin Perspektifinden Etkili Çocuk Haklari Eğitimi: Anlayişlar Ve Uygulamalar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Özdemir Uluç, F. (2008). İlköğretim Programlarında Çocuk Hakları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özgirgin, S. (2004). Yöret Vakfı Çocuk Hakları Projesi. İstabul.
• Paivio, A. (1990). Mental Representations: A Dual Coding Approach. Oxford University Press.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Bütün, M. & Demir, S. B., Çev. Eds.). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Peker Ünal, D. (2010). İlköğretim Öğretmenlerine Yönelik Web Tabanlı Çocuk Hakları Eğitimi Programı. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Rieber, L. P., & Kini, A. S. (1991). Theoretical Foundations of İnstructional Applications of Computer Generated Animated Visuals. Journal of Computer Based Instruction, 18(3), 83–88.
• Reigeluth, C. M. (1999). What is Instructional-Design Theory and How is it Changing. Instructional-Design Theories and Models: A New Paradigm of Instructional Theory, 2, 5-29.
• Reiser, R. A. (2001). A History of Instructional Design and Technology: Part I: A History of Instructional Media. Educational Technology Research and Development, 49(1), 53.
• Robson, C. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Gerçek Dünya Araştırması, Şakir Çınkır, Nihan Demirkasımoğlu (çev.ed.), Ankara: Anı Yayıncılık.Seels, B., & Glasgow, Z. (1998). Making Instructional Design Decisions. Merrill.
• Serozan, R. (2005). Çocuk Hukuku (2. Basım). İstanbul: Vedat Kitapçılık.
• Shumba, A. (2003). Children's Rights in Schools: What Do Teachers Know? Child Abuse Review, 12(4), 251-260.
• Şahin, T. Y., & Yıldırım, S. (2001). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şimşek, B. Ş. (2016). Türkiye’de 2005 Yılı Sonrası Çocuk Haklarının Gelişimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Torun, F. (2011). Çocuk Hakları Öğretiminde Oyun Yönteminin Başarıya, Kalıcılığa ve Tutuma Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adiyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Türkoğlu, D. & Gültekin Akduman, G. (2013). Üniversitelerin Okul Öncesi Eğitimi Programlarında “Çocuk Hakları” Dersi ve Öğrenci Görüşlerinin İncelenmesi. Uluslararası Aile Çocuk ve Eğitim Dergisi, 1(2), 56-68.
• Uçuş, Ş. (2009). Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin İlköğretim Programlarındaki Yeri ve Sözleşme’ye Yönelik Öğretmenlerin ve Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yamaç, A. (2015). İlkokul Üçüncü Sınıf Öğrencilerinin Yazma Becerilerinin Gelişiminde Dijital Hikâyelerin Etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Yaşar Ekici, F. (2014). Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına Yönelik Tutumlarının Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, 66-77.