Performans Sporunu Bırakan Ergen Bireylerin Bu Süreçte Yaşadıkları Deneyimlerin Ebeveyn Perspektifinden Değerlendirilmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 89 - 103, 30.08.2024

Zeynep Yıldız , Elif Köse

https://doi.org/10.55238/seder.1473533

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, ülkemizde performans sporu yapmak üzere yetiştirilen çocuk ve genç sporcuların sporu bırakma sürecine giden aşamalarda yaşadıklarını Yol‐Amaç Liderlik Teorisi bağlamında ebeveyn perspektifinden değerlendirmektir.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışma nitel araştırma modellerinden fenomenoloji deseni ile gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubu amaçlı örneklem yöntemiyle belirlenmiş, ölçüt (kriter) örnekleme tekniği tercih edilmiştir. Veriler yapılandırılmamış görüşme formu kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmada elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir.
Bulgular: Çalışma sonucunda 7 kategoriye ait bulgu elde edilmiştir. Bu bulgular, ergen bireylerin spor hayatına ait bulgular, spor başlangıç ve branş tercihi ile ilgili bulgular, sporcu velisi olmak ile ilgili bulgular, sporcu velisi olmanın sonlanması ile bulgular, ebeveyn perspektifinden ergen bireylerin sporu bırakma nedenleri ile ilgili bulgular, sporu bırakma süreci ile ilgili bulgular, performans sporu sonrası rekreasyonel hayat ile ilgili bulgular olarak sıralanmaktadır.
Sonuç: Sonuç olarak sporu bırakma kararının gözden geçirilmesi için uzmanlardan destek alınmıyor olması, yaşanılan sorunların çözümsüz kalmasına sebep olduğunu çalışmamızdan ortaya çıkmıştır. Katılımcı çocukları, rekreasyonel olarak bile aynı spor branşına geri dönmemiştir. Belki de kolaylıkla aşılabilecek sorunların, hayat boyu hatırlanacak sporu bırakma sürecinin mimarı olduğunu düşünüyoruz. Ebeveynlerin, çocukları sporu bırakma aşamasına gelmeden yapılan sporun devamlılığı için liderlik eğitimleri alması gerektiği çalışmamız sonucunda ortaya çıkmaktadır. Akademik ve sportif başarı isteği arasında seçim yapmak zorunda bırakan ülke eğitim ve spor politikalaları ebeveynlerin çocuklarını yarışmacı sporcu olarak devam etmesi konusunda isteksiz davranmasına da sebep olduğunu çalışmamızda çıkan bir diğer sonuçtur.Türkiye’de sporu erken yaşta bırakan çocukların ebeveynleri ile yapılan çalışmalar kısıtlıdır. Bu nedenle örneklem şeçimi açısından güçlü bir çalışma olduğu düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ebeveyn, Ergenlik, Fenemoloji, Performans Sporu, Liderlik, Yol-amaç teoremi

Evaluation Of The Experıences Of Adolescents Who Quit Performance Sports From The Perspective Of Parents

Öz

Aim: The aim of this study is to evaluate the experiences of children and young athletes who are raised to do performance sports in our country in the stages leading to the process of quitting sports from the perspective of parents in the context of Path-Goal Leadership Theory.
Materials and Method: This study was conducted with phenomenology design, one of the qualitative research models. The study group was determined by purposeful sampling method and criterion sampling technique was preferred. Data were obtained using an unstructured interview form. The data obtained in the study were analyzed by descriptive analysis method. Findings: As a result of the study, 7 categories of findings were obtained. These findings are listed as findings related to adolescents' sport life, sport start and branch preference, being a parent of an athlete, termination of being a parent of an athlete, reasons for quitting sport, process of quitting sport and recreational life after performance sport.
Conclusion: In conclusion, our study revealed that support from experts and leadership trainings for parents are needed to review the decision to quit sports. The children of the participants did not return to the same sport even recreationally. Country policies that force parents to choose between the desire for academic and sporting success cause parents to be reluctant to keep their children in sports. Since the studies conducted with parents of athletes in Turkey are limited, it is thought to be a strong study in terms of sample selection.

Anahtar Kelimeler

Adolescence, Path-Goal Theory, Parents, Performance Sport, Phenemology, Leadership

Kaynakça

• Akbaba, S. (2010). Eğitimde Motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi(13), 343-361.
• Alp, A. F. (2020). Elit sporcularda çift kariyer. B. Bayazıt, E. Karaçar, O. Yılmaz (Eds.). Spor ve rekreasyon araştırmaları kitabı (s. 258-278). Konya: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Aslan M., Doğan S. (2020). Dışsal Motivasyon, İçsel Motivasyon ve Performans Etkileşimine Kuramsal Bir Bakış. Süleyman Demirel Üniversitesi, Vizyoner Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 11, Sayı: 26, 291-301.
• Aziz, A. (2020). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri ve teknikleri. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Balcı, V., Gök, Y., Akoğlu, H. E. (2018). Türkiye’nin ulusal gençlik ve spor politikalarının, sürdürülebilirliğin sosyal boyutuyla incelenmesi. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 3(1), 9-22
• Baloğlu, N., & Bulut, M. B. (2015). Aile liderliği. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18), 185-197.
• Barut, E. (2023). Spor işletmeleri yöneticilerinin liderlik tarzları ile kriz yönetimi düzeylerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Bois, J.E., Sarrazin, P.G., Brustad, R.J., Trouilloud, D.O., Cury, F. (2005). Elementary school children’s perceived competence and physical activity involvement: The influence of parents’ role modeling behaviors and perceptions of their child’s competence. Psychology of Sport and Exercise, 6, 381-397.
• Charlick, S.J., Pincombe, J., McKellar, L., Fielder, A. (2016). Making sense of participant experiences: Interpretative phenomenological analysis midwifery research. International Journal of Doctoral Studies, 11, 205.
• Campbell, E.Q. (1969). Adolescent socialization. Handbook of Socialization Theory and Research. Chicago: Rand McNally Company
• Coşkun, R., Altunışık, R., Yıldırım, E. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri: SPSS uygulamalı. Sakarya: Sakarya yayıncılık.
• Cüceloğlu, D. (2017). Geliştiren anne baba. İstanbul: Remzi
• Çağlayan, B. (2019). Türkiye Olimpik Hazırlık Merkezlerindeki Sporcuların Gelecek Kaygıları ile Bireysel Kariyer Planlamalarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Kırıkkale.
• Çaloğlu, M., Yalçın- Menteş, Ö. (2020). Sporcu eğitim merkezlerindeki güreşçilerin sporcu tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 59-73.
• Çetintaş, Y. (2019). Karate Antrenörlerinin liderlik yönelimlerinin incelenmesi.Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi. Bartın Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bartın.
• Dweck, C., Leggett, E. (1988). A social-cognitive approach to motivation and personality. Psychological Review, 95(2):256-273.
• Eatough, V., Smith, J.A., (2017). Interpretative phenomenological anlaysis. The Sage Handbook of Qualitative Research in Psychologcy, 193-209.
• Erenel, F. (2016). The effect of path-goal leadershıp styles on work group performance: Research on jewellery industry in Istanbul. Journal Of Management Marketing and Logistics, 2(4).
• Erkmen, G. (2007). Selçuk Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören öğrencilerin empatik eğilimlerinin sporda tercih ettikleri lider davranışları ile karşılaştırılması.Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya
• Fox, E.L., Richard, W.B., Meri E, L.F. (1988). The phisiological basis o f physical education and athletics. Philadelphia: Sounders collage Publishing Company.
• Gülay, O. Mirzaoğlu, A. D. (2018). Çocukları spor yapan ailelerin psikolojik kazanımlarının çeşitli değişkenlere göre karşılaştırılması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(1-4), 13-24.
• Greasley, K., Ashworth, P. (2007). The Phenomenology of “approach to studying”: The University Student’s Studies within the Lifework. British Educational Research Journal, 32, 819-843.
• Grygorowicz, M., Michałowska, M., Jurga, P., Piontek, T., Jakubowska, H., Kotwicki, T. (2019). Thirty percent of female footballers terminate their careers due to injury: A retrospective study among polish former players. Journal of Sport Rehabilitation, 28(2), 109–14.
• Kayabaşı A. (2015) Adölesanlarda Sporu Bırakma Nedenlerinin Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi (Kahramanmaraş İli Örneği). Yayınlanmamış Yüksek lisan tezi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Koçel, T., (2010). İşletme yöneticiliği. 12. Baskı. İstanbul: Beta Basın Yayım Dağıtım.
• Küçükkurt, M. (1988). Uluslararası turizm ve Türkiyeyi tanıtma stratejisi. İzmir: ABAM Yayınları
• Marshall, M. N. (1996). Sampling for qualitative research. Family Practice, 13(6), 522-526.
• McPherson, B., Curtis, J.E., Loy, J.W. (1989). The social significance of sport. Illinois: Human Kinetics Books.
• Moustakas, C. (1994). Phenomenological research methods. Thousands Oaks, CA: Sage.
• Mungan Ay, S. (1995). Sporda motivasyon faktörü olarak ödül ve ceza. Yayınlamamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, İstanbul.
• Mutlu Bozkurt, T. ve Tamer, K. (2020). Fiziksel Aktiviteye Katılım Motivasyonu Düzeyi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(3), 286-298.
• Noon, E.J. (2018). Interpretive phenomonology for educational research. Journal of Perspectives in Applied Academic Practice, 6(1).
• Örnek, S., Biçer T. (2021). Üst düzey tenis sporcularının tenisi bırakma nedenlerinin incelenmesi. Avrasya Spor Bilimleri Araştırmaları, 3,15-21.
• Pehlivan Z. (2013). Okullararası Spor Yarışmalarına Katılanların Sporu Bırakma ve Devam Etme Nedenleri Hacettepe Journal of Sport Sciences. 24(3):209–25.
• Persson M, Espedalen LE, Stefansen K, Stefansen A. Opting out of youth sports: how can we understand the social processes involved? Sport, Education and Society. 2020;25(7):842–54.
• Polkinghorne, D.E. (1989). Phenomenological research methods. In R. S. Valle, S. Halling (Eds) Existential-phenomenological perspectives in psycholog: Exploring the breadth of human experience. Plenum Press.
• Smith, J.A. (2011). Evaluating the contribution of interpretative phenomenological anlaysis. Heath Psyhology Review, 5(1), 9-27.
• Tağ, M. N. ve Çetinkaya, B. (2019). Öznel İyi Oluş Hali, Başkasina Güven Ve İş Motivasyonu Arasindaki İlişki: Beklenti Teorisi Çerçevesinde Çok Düzeyli Analiz. Uluslararası Yönetim İktisat Ve İşletme Dergisi, 15(3), 858-888. https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019355054
• Tashakkori, A., Teddlie, C. (2010). Sage handbook of mixed methods in social & behavioral research. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Urhan, Ş., Fişne, M. (2022). Çift kariyer yapan milli sporcu öğrencilerin yaşadıkları problemlerin incelenmesi. Sivas Cumhuriyet University Journal of Sport Sciences, 3(3), 59-67.
• Uzun, E., Dirlik, S. (2007). Kobi sahiplerinin girişimcilik, kişilik ve liderlik özelliklerinin değerlendirilmesi: Muğla ilinde ampirik bir araştırma. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(11), 133‐148.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: SeçkinYayıncılık.
• Yüksel, H. S., Bayar, P. (2015). Ortaokul ve lise öğrencilerinin spora katılım güdülerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Konya ili örneği). Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(2), 121-128.