Lefkoşa Suriçi’nde Tarihi Bir Kültür Mirası: Geçmişten Bugüne “Derviş Paşa Sokağı

Year 2019, Issue: 42, 275 - 290, 25.12.2019

Zihni Turkan , Esra Köksaldı

https://doi.org/10.21497/sefad.675298

Abstract

Derviş Paşa Sokağı, Lefkoşa Suriçi’nde, Kıbrıs’ın farklı tarihi dönemlerine ait mimari eserleri ile zengin bir tarihi dokuya sahip Arabahmet Mahallesi’nde yer almakta ve bünyesindeki kültür mirası yapılarla, mahallenin önemli bir tarihi sokak dokusu örneğini teşkil etmektedir. Sokağın günümüzdeki tarihi dokusunun oluşumu, Osmanlı Dönemi’nde (1571-1878), burada inşa edilmiş, Geleneksel Türk Evi karakteristiklerindeki iki katlı bir konut yapısıyla başlamıştır. Sokak dokusunun gelişimi, İngiliz Dönemi’nde (1878-1960), önceleri Türk Mimarisi karakteristiklerinde, daha sonra da dönemin mimari etkileriyle inşa edilen tek ve iki katlı konut yapılarıyla büyük oranda tamamlanmıştır. Kıbrıs’ın toplumlararası siyasi sorunlarının ve buna bağlı olarak da göçlerin yaşandığı Kıbrıs Cumhuriyeti ve sonrası yıllarını kapsayan dönemde ise sokak dokusunda herhangi bir değişim ve gelişim görülmemiş, yalnızca sokağın demografik yapısı değişmiştir. Derviş Paşa Sokağı tarihi dokusu için koruma çalışmaları, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Dönemi’nde (1983-…) başlamış ve bu amaçla öncelikle sokak yayalaştırılmış ve yapıların cepheleri restore edilmiştir. Ayrıca, K.K.T.C. Eski Eserler ve Müzeler Dairesi de sokak dokusundaki yapılar için envanter çalışmaları yapıp, listeleme gerçekleştirilmiştir. Derviş Paşa Sokağı dokusuna ait tarihi konut yapılarının büyük çoğunluğu halen konut işlevi ile üç adedi ise kültür ve sanat amaçlı işlevlerle kullanılıp yaşamlarını sürdürmektedirler.

Keywords

Kıbrıs, Lefkoşa, Arabahmet Mahallesi, Suriçi, Derviş Paşa

A Cultural Heritage in the Walled City of Nicosia: "Dervish Pasha Street" from the Past to the Present

Abstract

Dervish Pasha Street is in the Arabahmet Quarter within the walled city of Nicosia, which has a rich historical texture of architectural works of various historical periods of Cyprus. It presents an important example of historical street texture of the neighborhood with its cultural heritage buildings. The creation of the historical texture of the street began with a two-floor house of Traditional Turkish House, built there during the Ottoman Period (1571-1878). The development of the street texture was completed to a great extent during the British Period (1878-1960) with the building of single and two-floor houses, first with the characteristics of Turkish Architecture, and later with the architectural influences of the period. During the Republic of Cyprus period and the years following that, during which intercommunal political problems and migrations occurred, no change or development was observed in the street texture; however, the demographic structure of the street changed. Works for the preservation of the historical texture of Dervish Pasha Street began in the period of Turkish Republic of Northern Cyprus (1983-...) and initially the street was pedestrianized and the facades of the buildings were restored. Also, the TRNC Office of Antiquities and Museums carried out an inventory work and a list of buildings was prepared. Most of the historical houses of the Dervish Pasha Street texture are being used as dwellings, and three of those buildings are being used for cultural and artistic functions.

Keywords

Cyprus, Nicosia, Arabahmet District, Walled City, Dervish Pasha

References

• Anonim. (1978). Lefkoşa şehri müze ve eski eserleri. Lefkoşa: Kıbrıs Türk Müzelerini ve Eski Eserleri Sevenler Derneği.
• Anonim. (1982). Kıbrıs’ta Türk eserleri. Lefkoşa: Kıbrıs Türk Federe Devleti Eğitim, Gençlik Kültür ve Spor Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü.
• Anonim. (2007). Kıbrıs’ın el kitabı. Lefkoşa: Galeri Kültür.
• Aslanapa, O. (1975). Kıbrıs’da Türk eserleri. İstanbul: Kültür Bakanlığı.
• Atun, H. (1999). Kıbrıs’taki Osmanlı mirası, Osmanlı Mimarlığının 7 Yüzyılı “Uluslarüstü Bir Miras”. Akın N., Batur A., Batur S., (Ed.). İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi. 349-354.
• Bağışkan, T. (2005). Kıbrıs’ta Osmanlı-Türk eserleri. Lefkoşa: Kuzey Kıbrıs Müze Dostları Derneği.
• Balkan, E. A. (1998). Tarihsel süreç içerisinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde toplum ve mimarlık. Mağusa: D.A.Ü. Mimarlık Fakültesi.
• Dağlı, U. U. (1999). Kıbrıs sokaklarında mimariye, yaşama ve çevreye dair. Lefkoşa: Işık Kitabevi.
• Gunnis, R. (1973). Historic Cyprus. Nicosia: K. Rüstem & Bro.
• Gürkan, H. M. (1996). Kıbrıs tarihinden sayfalar. Lefkoşa: Galeri Kültür.
• Gürkan, H. M. (2006). Dünkü ve bugünkü Lefkoşa. Lefkoşa: Galeri Kültür.
• Hasol, D. (1993). Ansiklopedik mimarlık sözlüğü. İstanbul: Yapı-Endüstri Merkezi.
• Hikmetağalar, H. (1996). Eski Lefkoşa’da semtler ve anılar. İstanbul: Marifet.
• Newman, P. (1940). A short history of Cyprus. London: Longmans, Greenand Co.
• Severıs, Rita C. (2003). Nicosia: Monuments and memories. Nicosia: Hellenic Bank.
• Turkan, Z. (2008). Lefkoşa tarihi kent dokusunda sarayönü meydanı oluşumu ve gelişimi. Lefkoşa: Işık Kitabevi.
• Turkan, Z. (2010). Kıbrıs’ta Türk mimarisi: Lefkoşa’da 19. yüzyıl evleri ve tarihi sokak dokusu, Türk Dünyası Mimarlık ve Şehircilik Kurultayı 2010 / Astana Bildiriler Kitabı III, Ankara: Türkiye Belediyeler Birliği. 279-286.
• Turkan, Z. (2016). Kıbrıs’ta Osmanlı Dönemi’nden Günümüze Türk Mimarisi Eserleri, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. October 2016, V:6 I:4, pp. 479-487. Advanced online publication. doi: 10.7456/10604100.
• Yıldız, N. (1994). Tarihi çevre, KKTC’de çevre sorunları sempozyumu (17-18 Şubat 1994). Lefkoşa: KTMMOB. 197-206.