Religious Edicts of a Shiite Scholar in the 17th Century on Sufism, Philosophy, and Medicine Muḥammad Ṭāhir Qummī: Risāle-i So’āl va Javāb -Edition and Analysis-

Year 2022, , 173 - 200, 31.12.2022

Halil Işılak

https://doi.org/10.48203/siader.1205602

Cited By: 1

Abstract

In this study, edition of the treatise named Risāle-i So’āl va Javāb, which includes the religious edicts (fatwa) given by Muḥammad Ṭāhir Qummī (d.1098/1687) on subjects such as mysticism, philosophy, and medicine will be presented, and a brief evaluation will be made about this treatise. Qummī, the judge and Friday prayer leader of Qom, was one of the most famous opponents of mysticism and philosophy of the 17th century and wrote many refutations against these ideas. He did not limit his struggle with the Sufis only to literature, but also directly engaged in a struggle with the Sufis in Qom. In addition, he trained many students who were against mysticism and philosophy. Qummī's understanding of Shiism is akhbār (Shīʿī hadiths) centered. He characterized the traditions of thought such as philosophy and mysticism as non-Shia elements. This point of view of his is also reflected in his fatwas in Risāle-i So’āl va Javāb. In this treatise, Qummī stated that the science of medicine was not strictly prohibited by the imams, but even encouraged, and also mentioned various medicinal plants (herbs) related to the treatment of diseases, methods such as cupping and bloodletting. He objected to the interpretation of the concept of wisdom in the verses of the Qur'an as philosophy and stated that the purpose of this concept was to recognize the imam of the time. On the subject of Sufism, he stated that ecstatic utterances (shatahat) of Sufis such as Ḥallāj (d. 922) and Bāyazīd (d. 875); Ibn ʿArabī's (d.1240) opinions about the unity of existence (waḥdat al-wujūd), sainthood (valaya) and the duration of hell-punishment, and Rumi's (d. 1273) claims about Ibn Muljam in the Mas̱navı̄, were contrary to the Shariʿa. He gave answers to the question about science and ulama in the direction of Shīʿī-Akhbārī perspective.

Keywords

Twelver Shīʿīsm, Medicine, Sufism, Philosophy, Muḥammad Ṭāhir Qummī, Risāle-i So’āl va Javāb.

11/17. Asırda Bir Şiî Alimin Tasavvuf, Felsefe ve Tıp Hakkında Fetvaları Muhammed Tâhir Kummî: Risâle-i Suʾâl u Cevâb -Neşir ve Tahlil-

Abstract

Bu çalışmada 11/17. asrın meşhur tasavvuf ve felsefe muhaliflerinden Muhammed Tâhir Kummî’nin (öl. 1098/1687) bildiğimiz kadarıyla İran kütüphanelerinde tek nüshası bulunan; tasavvuf, felsefe ve tıp gibi konularda verdiği fetvaları ihtiva eden Risâle-i Suʾâl u Cevâb isimli risalesinin neşri sunulacak ve söz konusu risale ile ilgili kısa bir değerlendirme yapılacaktır. Kum şehrinin şeyhülislâmı olan Muhammed Tâhir Kummî, tasavvuf ve felsefe düşünceleri aleyhine çok sayıda reddiye kaleme almıştır. Sûfîlerle mücadelesini sadece edebiyatla sınırlamamış, Kum’daki sûfîlerle de doğrudan mücadeleye girişmiştir. Bunun yanında tasavvuf ve felsefe aleyhtarı pek çok talebe yetiştirmiştir. Kummî’nin Şiîlik anlayışı ahbâr merkezlidir. O, felsefe ve tasavvuf gibi düşünce geleneklerini Şîa dışı harici unsurlar olarak nitelemiştir. Onun bu bakış açısı, Risâle-i Suʾâl u Cevâb’daki fetvalarına da yansımıştır. Kummî, bu risalede tıp ilminin imamlar tarafından mutlak olarak yasaklanmadığını, hatta teşvik edildiğini belirtmiş, ayrıca hastalıkların tedavisiyle ilgili çeşitli şifalı bitkilerden, hacamat ve kan aldırma gibi yöntemlerden bahsetmiştir. Kur’an ayetlerindeki hikmet kavramının felsefe olarak yorumlanmasına karşı çıkmış ve bu kavramdan maksadın zamanın imamını bilmek olduğunu belirtmiştir. Tasavvuf konusunda, Hallâc-ı Mansûr (öl. 309/922) ve Bâyezîd-i Bistâmî (öl. 234/848 [?] gibi sûfîlerin şathiyelerinin, İbnü’l-Arabî’nin (öl. 638/1240) vahdet-i vucûd, velâyet ve cehennemliklerin azabının sonlu olmasıyla ilgili görüşlerinin ve Mevlânâ’nın (öl. 672/1273) Mes̱nevî’de Hz. Ali’nin katili olan İbn Mülcem’e şefaatçi olacağına dair iddialarının şeriata aykırı olduğunu ifade etmiştir. İlim ve ulemayla ilgili soruya ise Ahbârî anlayış istikametinde cevaplar vermiştir.

Keywords

İslam Mezhepleri Tarihi, İmâmiyye Şîası, Tıp, Tasavvuf, Felsefe, Muhammed Tâhir Kummî, Risâle-i Suʾâl u Cevâb., Twelver Shīʿīsm, Medicine, Sufism, Philosophy, Muḥammad Ṭāhir Qummī, Risāle-i So’āl va Javāb.

References

• Anzali, Ata. “Editors’ Introduction”. Opposition to Philosophy in Safavid Iran: Ḥikmat al-ʿĀrifīn. mlf. Muhammed Tâhir Kummî. Leiden | Boston: Brill, 2018.
• Anzali, Ata. Mysticism in Iran. Columbia: the University of South Carolina Press, 2017.
• Dirâyetî, Mustafa. Fihristgân-ı Nüsḫahâ-yı Ḫaṭṭî Îrân (FENḪÂ). Tahran: Sâzmân-ı İsnâd ve Kitabhâne-i Milli-yi Cumhûrî-yi İslâmî-yi Îrân, 2012.
• Dirâyetî, Mustafa. Fihristvâre-i Destneveşthâ-yi Îrân (DENÂ). Tahran: Sâzmân-ı İsnâd ve Kitabhâne-i Milli-yi Cumhûrî-yi İslâmî-yi Îrân, 2010.
• Işılak, Halil. Safevîler Dönemi İmâmiyye Şîası’nda Tasavvuf Düşüncesi Üzerine Tartışmalar. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2022.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir. “Mûnisü’l-ebrâr”. Mîras̱-ı İslâmî-yi Îrân. Kum: Kitâbhâne-i Büzürg-i Hazreti Ayetullahü’l-Uzmā Mar’aşî Necefî, Tsh. Resûl Ca‘feriyân. 1416.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir. Opposition to Philosophy in Safavid Iran: Ḥikmat al-ʿârifîn. thk. Ata Anzali - S. M. Hadi Gerami. Leiden | Boston: Brill, 2018. Kummî, Molla Muhammed Tâhir. “Redd-i Ṣûfiyye”. Mîras̱-ı İslâmî-yi Îrân. Kum: Kitâbhâne-i Bozorg-i Hazreti Ayetullahü’l-Uzmā Mar’aşî Necefî, Tsh. Resûl Ca‘feriyân. 1416.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir. Suʾâl ve Cevâb. Kitabhâne-i Meclis-i Şûrâ-yi İslamî, Nr. 1204/4.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir. Tüḥfe-i ʿAbbâsî. Kitabhâne-i Meclis-i Şûrâ-yi İslamî, 3063/1.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir. Tüḥfetü’l-aḫyâr. thk. Dâvud İlhâmî. Kum: Hedef, 1369.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir. Tüḥfetü’l-aḫyâr: Tecziye ve taḥlil der akâid ve ârâ’i mutaṣavvifa. y.y.: Silsile-i İntişârât-i Nûr, 1336.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir. Tüḥfetü’l-aḫyâr: Tecziye ve taḥlil der akâid ve ârâ’i mutaṣavvifa. Kum: İntişârât-ı Kitâbfurûşî-yi Tabatabâî, 1393.
• Kummî, Molla Muhammed Tâhir - Meclisî, Muhammed Takî. “Risâle-i Uṣûl-u fuṣûlu’t-tavżîḥ (Muḫtaṣaru’t-tavżîḥ)”. Siyâset ve Ferheng-i Rûzgâr-ı Ṣafevî. Tahran: Neşr-i İlm, Tsh. Resûl Ca‘feriyân., 1388.
• Küleynî er-Râzî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Ya‘kūb b. İshâk. el-Uṣûl mine’l-Kâfî. thk. Ali Ekber el-Gaffârî. Tahran: Mektebetü’s-Sadûk, 1381.
• Râvendî, Kutbuddîn. ed-Deʿvât. Kum: Müessetetü’l-İmâm el-Mehdî, 1408.