NEOLİBERAL EKONOMİ-POLİTİK DÜZENİN TARIM POLİTİKALARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Year 2020, Volume: 9 Issue: 4, 374 - 389, 31.12.2020

Mustafa Kemal Aydın , Mehmet Ali Bacaksız

Abstract

Tarım politikası, toplumun ihtiyaçları ile uyumlu ve kesintisiz bir gıda üretimi gerçekleştirilmesini güvence altına almak için, devletin koruma ve destekleme araçlarını kullanarak piyasaya müdahale etmesidir. 18nci yüzyılın son çeyreğine damga vuran Sanayi Devrimi’nin oluşturduğu iklim, tarımsal üretim ve ticaret düzeninin piyasa ilişkilerine tabi olması yani tarımın kapitalistleşmesi sürecini hızlandırınca, bu politikanın doğru kurgulanmasının ne kadar önemli olduğu anlaşılmıştır. Daha sonraları 1980’lerin başından itibaren dünyayı şekillendirmeye başlayan neoliberal ekonomi-politik düzen, koruma ve destekleme mekanizmaları üzerinden yürütülen geleneksel tarım politikasını aşındırıp sadece merkez ülkelerinin çıkarlarına hizmet eden liberal bir tarım politikasını ön plana çıkarmıştır. Günümüzün temel iktisadi sorunu olan açlık ile gıda üretiminin ciddi bir sorgulama yapılmaksızın uluslararası serbest ticaret düzenine dâhil edilmesi anlamına gelen neoliberal tarım politikası arasında güçlü bir nedensellik ilişkisi olduğu görülmektedir.

Keywords

Neoliberal Ekonomi-Politik Düzen, Tarım Politikası, Yoksulluk ve Açlık

References

• Âmin, Samir (2009), “Dünya Yoksulluğu, Yoksullaşma ve Sermaye Birikimi”, Mülkiye Dergisi, 33 (262): 89-98.
• Aruoba, Çelik (1973), “Tarımda Geleneksel - Geçimlik Kesim: Büyüklüğü, Yapısı, İşleyişi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 28 (3): 191-210.
• Aruoba, Çelik (2009), “Tarım Ürünleri Ticareti: Korumacılık, Kriz”, YDÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1): 4-19.
• Arrighi, Giovanni ve diğerleri (2004), Sistem Karşıtı Hareketler [Çeviri: C. Kanat, B. Somay ve S. Sökmen], İstanbul: Metis Yayınları.
• Ay, Ahmet ve Sinem Yapar (2005), “Dünya Ticaret Örgütü Tarım Anlaşması ve Türkiye”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 13, s.57-80.
• Başkaya, Fikret (2016), Başka Bir Uygarlık İçin Manifesto: Nasıl Üretmeli, Nasıl Tüketmeli, Nasıl Yaşamalı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Başkaya, Fikret (2018), Çöküş: Kapitalizmin Nihai Krizi Üzerine Bir Deneme, İstanbul: Yordam Kitap.
• Bernstein, Henry (2009), Tarımsal Değişimin Sınıfsal Dinamikleri [Çeviri: Oya Köymen], İstanbul: Yordam Kitap.
• Breger-Bush, Sasha (2012), Derivatives and Development: A Political Economy of Global Finance, Farming, and Poverty, New York: Palgrave Macmillan.
• Boratav, Korkut (1980), Tarımsal Yapılar ve Kapitalizm, Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Boratav, Korkut (2004), Yeni Dünya Düzeni Nereye, Ankara: İmge.
• Çetiner, Selim (2012), “Gıda Egemenliği mi Dediniz”, Tarla-Sera Dergisi, Şubat 2012, s.14-17.
• Demirbaş, Nevin ve Duygu Tosun (2005), “Türkiye’de Tarımın Sanayi ile Entegrasyonu: Ortaya Çıkan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2 (2): 27-34.
• Dinler, Zeynel (2014), Tarım Ekonomisi, Bursa: Ekin.
• Dobb, Maurice (1992), Kapitalizmin Gelişimi Üzerine İncelemeler [Çeviri: F. Akar], İstanbul: Belge Yayınları.
• Engdahl, F. William (2013), Ölüm Tohumları: Genetik Bilimin Arkasındaki Karanlık Oyunlar [Çeviri: Özgün Şulekoğlu], İstanbul: Bilim + Gönül Yayınları.
• Eraktan, Gülcan (2002), “Destekleme Sisteminde Değişim”, Tarım Haftası Sempozyumu, Ankara: TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası.
• Ertekin, Meriç Subaşı (2014), Tarım Ekonomisi ve Tarımsal Politikalar, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Etc Group (2015), “Breaking Bad: Big Ag Mega - Mergers in Play Dow + DuPont in the Pocket? Next: Demonsanto?”
• FAO (2019), Dünyada Gıda Güvenliği Beslenme Durumu.
• Fülberth, Georg (2011), Kapitalizmin Kısa Tarihi [Çeviri: Sadık Usta], İstanbul: Yordam Kitap.
• Global Hunger Index (2019), https://www.globalhungerindex.org/results.html.
• Harvey, David (2004), Yeni Emperyalizm [Çeviri: Hür Güldü], İstanbul: Everest Yayınları.
• IFPRI Global Food Policy Report, 2018. http://ebrary.ifpri.org/utils/getfile/collection/p15738coll2/id/132273/filename/132488.pdf.
• Karakaş, Mehmet (2010), “Küresel Yoksulluğun Öteki Yüzü: Yeni Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2): 1-16.
• Kautsky, Karl ([1914] 2004), “Ultra-Emperyalizm” [Çeviri: Münevver Çelik], Conatus Çeviri Dergisi, 1 (2): 161-166.
• Kazgan, Gülten (2013), Tarım ve Gelişme, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Kendir, Hülya (2009), “Küreselleşen Tarım ve Türkiye’de Toprak Reformu”, Praksis, Sayı 9, s.277-300.
• Keyder, Çağlar ve Zafer Yenal (2018), Bildiğimiz Tarımın Sonu: Küresel İktidar ve Köylülük, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Krugman, Paul (2010), Bunalım Ekonomisinin Geri Dönüşü ve Küresel Kriz [Çeviri: Neşenur Domaniç], İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Lenin, V. İ. ([1916] 2014), Emperyalizm: Kapitalizmin En Yüksek Aşaması [Çeviri: Cemal Süreya], Ankara: Sol Yayınları.
• Mankiw, N. Gregory (2017), Makroekonomi [Çeviri: Ömer Faruk Çolak], Ankara: Efil Yayınevi.
• McMichael, Philip and David Myhre (1991), “Global Regulation vs. The Nation-State: Agro-Food Systems and the New Politics of Capital”, Capital and Class, Number 43, pp.83-105.
• Mozayer, Marcel ve Laurence Raudart (2016), Dünya Tarım Tarihi: Neolitik Çağ’dan Günümüzdeki Krize [Çeviri: Şule Ünsaldı], Ankara: Epos Yayınları.
• Öztürk, Şinasi (2014), Yeni Köy Sosyolojisi Tartışmaları: Küreselden Yerele Tarım Politikaları ve Yoksulluk, İstanbul: Doğu Kitapevi.
• Piketty, Thomas (2014), Yirmi Birinci Yüzyılda Kapital [Çeviri: Hande Koçak], İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Polanyi, Karl ([1944] 2010), Büyük Dönüşüm: Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri [Çeviri: Ayşe Buğra], İstanbul: İletişim Yayınları.
• Stedile, J. Pedro (2009), “Çok Uluslu Şirketlerin Tarıma Karşı Saldırısı” [Çeviri: Ekin Kurtiç], Mülkiye Dergisi, 33 (262): 99-106.
• Stiglitz, Joseph E. (2018), Küreselleşme: Büyük Hayal Kırıklığı [Çeviri: Arzu Taşçıoğlu ve Deniz Vural], İstanbul: Alfa Yayınları.
• Susam, Nazan ve Ufuk Bakkal (2008), “Türkiye’de Tarım Politikalarında Dönüşümün Kamu Bütçesi ve Ekonomi Üzerindeki Etkileri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, 10 (1): 327-357.
• Sweezy, Paul ve diğerleri (1984), Feodalizmden Kapitalizme Geçiş [Çeviri: Müge Gürer ve Semih Sökmen], İstanbul: Metis Yayınları.
• Şahinöz, Ahmet (2000), “Tarım Reformu: Made in IMF”, H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18 (1): 287-305.
• Şahinöz, Ahmet ve diğerleri (2005), “Küreselleşme Sürecinde Türkiye Tarımı”, Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongre Kitabı: Cilt I, Ankara: TMMOB ZMO, içinde s.29-51.
• Wallerstein, Immanuel (2009), Liberalizmden Sonra [Çeviri: Erol Öz], İstanbul: Metis Yayınları.
• Yenal, Deniz ve Zafer Yenal (1993), “2000 Yılına Doğru Dünyada Gıda ve Tarım”, Toplum ve Bilim, 56 (61): 93-114.