Traces of Trauma and Nostalgia in First - Person Narrative Post Yugoslav Documentaries (My Friends, My Own Private War and Letter to Dad)

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 8, 304 - 319, 29.12.2019

Bengi Muzbeg , Zeynep Çetin Erus

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.565341

Cited By: 1

Öz

7 countries are left behind Yugoslavia, a country that was the scene of internal conflicts following the end of the Cold War. The common values, experiences and memories built during the Yugoslav era continue to exist in the collective memory of those living in these countries. The freedom of movement provided with the red passport that everybody held, welfare level represented by the pictures of miners and workers on the banknotes and the some different examples represent these values. However, the wars and the traumas in the 1990s caused great injuries in the collective memory of the Yugoslav societies However, when the first period of shocks were overcome, a longing began to be heard towards the Yugoslav values. The longing for these past values, named as Yugo-nostalgia, is more often manifested as a reaction to being dissatisfied with the current situation. In this article, three documentary films from the children of Serb-Croat common families - a not so common family even during the Socialist Yugoslavia - will be examined. The first of these films is Moji Prijatelji (My Friends, Lidija Zelović - 2006), which includes traumas but contains more nostalgic elements. The second film examined Moj Vlastiti Rat (My Personal War, Lidija Zelović - 2015), is a movie where Zelović evaluates the traumatic events through her life and performs a recovery attempt in the post-traumatic process. The third film examined is Pismo Ocu (Letter to Dad, Srđan Keča - 2011), where he tells the traumas through his family

Anahtar Kelimeler

Nostalgia, Trauma, Yugo-nostalgia, Yugoslavia, Documentary

Birincil Tekil Şahıs Anlatımlı Post-Yugoslav Belgesellerde Travma ve Nostalji İzleri (Arkadaşlarım, Benim Kişisel Savaşım, Babama Mektup)

Öz

Soğuk Savaşın
ardından iç çatışmalara sahne olan Yugoslavya’dan geriye 7 ayrı ülke kaldı. Yugoslavya
döneminde inşa edilmiş ortak değerler, yaşanmışlıklar, anılar; bu ülkelerde
yaşayanların kolektif belleğinde var olmaya devam etmektedir. Yugoslav kırmızı
pasaportun sağladığı hareket özgürlüğü, madenci ve işçilerin fotoğraflarının
yer aldığı banknotların simgelediği eşitlikçi refah seviyesi gibi örnekler bu
ortak değerleri yansıtmaktadır. Ancak 1990’lı yıllarda gerçekleşen savaşlar,
yaşanan travmalar Yugoslav toplumlarının kolektif belleğinde büyük yaralar
açmıştır. Yaşanan travma, Yugoslav değerlere belirli bir oranda kızgınlığı,
nefreti ortaya çıkarmıştır. Ancak ilk dönem şokları atlatılınca Yugoslav
değerlere karşı duyulmaya başlayan bir özlem ortaya çıkmıştır. Yugo-nostalji
olarak ifade edilen bu geçmiş değerlere özlem duyma hali daha çok mevcut
durumdan memnun olmamaya gösterilen bir tepki şeklinde ortaya çıkmaktadır.Bu makalede
Sosyalist Yugoslavya dönemi de dahil olmak üzere pek sık rastlanmayan
Sırp-Hırvat ortak ailelerinin çocuklarının çektiği üç belgesel film
incelenecektir. Bu filmlerden ilki yaşanan travmalara yer veren ancak daha çok
nostaljik öğeler içeren, Moji Prijatelji
(Arkadaşlarım, Lidija Zelović - 2006) filmidir. Travmaya neden olan
olayları kendi hayatı üzerinden değerlendirip, travma sonrası süreçte ise bir
iyileşme denemesini gerçekleştirdiği Moj
Vlastiti Rat (Benim Kişisel Savaşım, Lidija Zelović – 2015) filmi, inceleyeceğimiz
ikinci filmi teşkil etmektedir. İncelenecek üçüncü film ise yaşanan travmaları
ailesi üzerinden anlatan Srđan Keča’nın
Pismo Ocu (Babama Mektup – 2011) filmidir.00 

Anahtar Kelimeler

Nostalji, Travma, Yugo-nostalji, Yugoslavya, Belgesel

Kaynakça

• Baković, Ivica, (2008). (Jugo) Nostalgija Kroz Naočale Popularne Kulture, Filološke studije. http://philologicalstudies.org/dokumenti/2008/vol2/2/1.pdf Erişim tarihi: 16.02.2018.
• Boym, Svetlana, (2009). Nostaljinin Geleceği (çev: Ferit Burak Aydar), İstanbul: Metis yayınları.
• Herman, Judith, (2016). Travma ve İyileşme – Şiddetin Sonuçları Ev İçi İstismardan Siyasi Teröre, (Çev: Tamer Tosun) 4. Baskı, İstanbul: Literatür Yayınları.
• Iordanova, Dina, (2005). Balkan Sineması: Alevler İçinde Sinema (çev: Burcu Erdoğan), İstanbul: Agora Yayınları.
• Izod, John ve Joanna Dovalis, (2015), Terapi Olarak Sinema (çev:D. Pınar Kayıhan) İstanbul, İKÜ Yayınevi.
• Keča, Srđan (Yönetmen) (2011). Pismo za Ocu (Babama Mektup), Birleşik Krallık ve Sırbistan: National Film and Television School.
• Kubiena, Michael (2012) Skopje 2014 - Musealizing the City, Re-inventing History? The Western Balkans Policy Review, Kosovo Public Policy Center, Volume 2, Issue 1, Winter/Spring, p: 78 - 99, Pristina.
• Kusturica, Emir (Yönetmen) (1985). Otac na Službenom Putu (Babam İş Gezisinde) Yugoslavya: Centar Film, Forum Sarajevo.
• Kusturica, Emir (Yönetmen) (1995). Underground (Yeraltı), Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, Macaristan, Yugoslavya: Ciby 200, Pandora Film, Novofilm, A.B. Barrandov, Komuna, Radio Television of Serbia, Mediarex, ETIC, Tchapline Films, Film Fonds Hamburg, Eurimages.
• Lidija Zelović ile 14.11.2016 tarihinde gerçekleştirilen kişisel iletişim.
• Radović, Ognjen (2015). Jugonostalgija u savremenom TV programu: narativi u emisiji “Šou svih vremena” Časopis Za Komunikaciju i Medije, Fakultet Političkih Nauka, Broj 33, Godina X, Beograd.
• Sancar, Mithat, (2016). Geçmişle Hesaplaşma Unutma Kültüründen Hatırlama Kültürüne, 5. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Sarlo, Beatriz, (2012). Geçmiş Zaman: Bellek Kültürü ve Özneye Dönüş Üzerine Bir Tartışma, İstanbul: Metis yayınları.
• Silber, Laura ve Allan Little (1996), Smrt Jugoslavije (çev: Liljana Nikoliç vd.), Beograd: Rat i Mir Yayınları.
• Sönmez, Sevcan, (2015). Filmlerle Hatırlamak: Toplumsal Travmaların Sinemada Temsil Edilişi, İstanbul: Metis Yayınları.
• Suner, Asuman, (2006). Hayalet Ev: Yeni Türk Sinemasında Aidiyet, Kimlik, Bellek, İstanbul: Metis Yayınları.
• Ugrešić, Dubravka, (2012). Jugonostalgija, Peščanik Dergisi http://pescanik.net/nostalgija/ Erişim tarihi: 02.04.2017.
• Yaren, Özgür, (2014) Doğu Avrupa Sinemasında Post Komünist Nostalji, Sine Cine, Dipnot Yayınları, Yıl:5 Sayı: Bahar, s. 9 – 25, Ankara.
• Zelović, Lidija (Yönetmen) (2006). Moji Prijatelji (Arkadaşlarım) Film, Hollanda ve Almanya: Zelović Production & Pieter van Huystee Film.
• Zelović, Lidija (Yönetmen) (2015). Moj Vlastiti Rat ( Benim Kişisel Savaşım) Hollanda: Ikon.