Bağımsız Türk Sinemasında Derin Ekoloji Felsefesi: Koca Dünya (2016) Filmi Üzerine Bir İnceleme

Year 2020, Özel Sayı (2) Mayıs 2020, 164 - 182, 29.05.2016

Deniz Oğuzcan

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.673208

Cited By: 1

Abstract

Thales “Her şeyin ana maddesi sudur” diyerek doğa felsefesini başlattıktan sonra iki yüzyıl boyunca doğa felsefesinin amacı; varlığın ana ilkesini bulmak ve var olan her şeyi bu ilkeyle açıklamak olmuştur. Rönesans döneminde ise düşünürler Tanrı’dan bağımsız olarak doğayı tanımlayarak modern bilimin temellerini atmışlardır. Doğayı boyunduruk altına alma arzusu endüstri devrimiyle başlamıştır. Yaşadığımız teknoloji çağında ise göz ardı edilen doğanın bozulmaya başladığı ve ekolojik dengenin sarsıldığı görülmektedir. Yüzyıllardır insanoğlunun şifa bulmak ve huzura kavuşmak için kaçtığı doğa, modernizmin getirileriyle birlikte insanın hakimiyet altına almak istediği bir güce dönüşmüştür. Birçok ekolojik yaklaşımdan biri olan Derin Ekoloji felsefesi insanı doğanın herhangi bir üyesi olarak görerek onu diğer varlıklarla eşit tutan bir konumlandırmaya gitmektedir. Vahşi doğayı merkeze alan bu düşünce biçimi insanı doğayla bütünleşme içinde görür. Sinema ise ekolojik sorunların gündeme getirildiği bir mecra olarak kullanılmaktadır. Doğanın korunmasına yönelik belgeseller haricinde animasyon filmler ve bağımsız sanat filmleri de bu sorunlara yoğunlaşmaktadır. Reha Erdem sinemasındaki doğayla iç içe yaşayan ya da doğaya kaçan insanların, yönetmenin doğaya karşı olan duyarlılığını göstermektedir. Bu çalışma kapsamında Erdem’in kurduğu hayal ve gerçek arasındaki fantastik doğa tasvirleri ekolojik bağlamda ele alınmıştır. Yönetmenin son filmi Koca Dünya (2016) “Derin Ekoloji” paradigması kullanılarak göstergebilimsel analizle irdelenmeye çalışılmıştır. Filmde derin ekoloji ilkeleri baz alınarak insan ve doğa ilişkisini saptamak ve çözümleyebilmek amacıyla, Ferdinand de Saussure'ün göstergebilimin gösterge-gösteren-gösterilen modelinden yararlanılmıştır. Ayrıca Barthes’ın gerçek dünyadaki nesnelerin zihindeki ilk anlamlandırması olan “düz anlam” ve düz anlamın ardında bulunan “yan anlam” kodları kullanılarak filmin anlamlandırmalarına yoğunlaşılmıştır. Sonuç olarak Reha Erdem’in insanın varoluşunu sorguladığı filminde, derin ekoloji felsefesiyle kesişen mesajları olabileceği sonucuna varılmıştır.

Keywords

Derin Ekoloji, Doğa Felsefesi, Bağımsız Sinema, Reha Erdem

References

• Akalın M. (2019). Çevre Etiği: Çevreye Felsefi Yönelimler. İstanbul: İksad Yayınevi
• Arslan A. (2008). İlkçağ Felsefe Tarihi Helenistik Dönem Felsefesi. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Bauman Z. (2013). Postmodernizm ve Hoşnutsuzlukları. Çev: İ. Türkmen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Bauman Z. (2010). Sosyolojik Düşünmek. Çev: A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Bumin T. (1996). Tartışılan Modernlik: Descartes ve Spinoza. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları
• Capra F. (1994). Sistem Açısından Dünyamız, Derin Ekoloji içinde. (Der.) G. Tamkoç. İzmir: Ege Yayıncılık
• Connerton P. (2018). Modernite Nasıl Unutturur? Çev: K. Kelebekoğlu. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Çüçen A. (2001). Derin Ekoloji. yesilofke.com (Erişim Tarihi: 05.05.2019)
• Descartes R. (1994). Metot Üzerine Konuşma. Çev: K. S. Sel. İstanbul: Sosyal Yayınları
• Denkel A. (1986). Demokritos/ Aristotales: İlk Çağda Doğa Felsefeleri. İstanbul: Kalamış Yayınları
• Durning A. (1998). Ne Kadarı Yeterli? Çev: S. Çağlayan. Ankara: Tübitak- Tema Yayınları
• Elgin D. (1994). Evren ve Ekoloji, Derin Ekoloji içinde. (Der.) G. Tamkoç. İzmir: Ege Yayıncılık
• Erkızan H. N. (1999). Aristoteles’te Varlık Doğa ve İnsan. Felsefelogos Dergisi S. 6 Sf. 125-134
• Estes C. P. (2004). Kurtlarla Koşan Kadınlar Vahşi Kadın Arketipine Dair Mit ve Öyküler. Çev: H. Atalay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Fox W. (1993). From Antropocentrism to Deep Ecology. Revision. S. 16. Sf. 75-76
• Garrard G. (2004) Ecocriticism the New Critical Idiom. New York: Routledge
• Garrard G. (2017). Ekoeleştiri. Ekoloji ve Çevre Üzerine Kültürel Tartışmalar. Çev: E. Genç. İstanbul: Kolektif Yayıncılık
• Gottdiener M. (2005). Postmodern Göstergeler Maddi Kültür ve Postmodern Yaşambiçimleri. Çev: E. Cengiz, H. Gür, A. Nur. Ankara: İmge Kitabevi
• Gökberk M. (1990). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi
• Gökdayı İ. (1996). Çevrenin Geleceği Yaklaşımlar ve Politikalar. Ankara: Türkiye Çevre Vakfı Yayınları
• Güngör C. A. (2015). Animasyon Sinemasına Ekoeleştirel Yaklaşım: “Wall-E” Filminin İncelenmesi. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication C:5 S:1
• Gül F. (2013). İnsan-Doğa İlişkisi Bağlamında Çevre Sorunları ve Felsefe. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi S. 14. Sf. 17-21
• Horkheimer M. (1998). Akıl Tutulması. Çev: O. Koçak. İstanbul: Metis Yayınları
• İgit A. (2016). Animasyon Filmlerinde İnsan ve Doğa İlişkisi. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Dergisi. C:4 S:2 951-980
• Ivakhiv A. J. (2013). Ecologies of the Moving Image Cinema Affect Nature. Wilfrid Laurier University Press.
• Journet N. (2009). Evrenselden Özele Kültür. Çev: Y. Sezen. İstanbul: İz Yayıncılık
• Kabadayı L. (2013). Film Eleştirisi Kuramsal Çerçeve ve Sinemamızdan Örnek Çözümlemeler. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Kantar N. (2013). Basın İlanlarında Yunan Mitolojisi Öğelerinin Kullanımı. İstanbul Haliç Üniversitesi Grafik Tasarım Anasanat Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Kayır Öztunalı G. (2003). Doğaya Dönüş. İstanbul: Bağlam Yayıncılık
• Krishnamurti J. (1999). Doğa ve Çevre Üzerine. Çev: N. Demirdöven& D. Demirdöven. İstanbul: Ayna Yayınları
• Parsa S. (1999). Televizyon Göstergebilimi. Kurgu Dergisi. Sayı: 16. Sf. 15-28
• Ryan M. & Kellner D. (2000). Politik Kamera. E. Özsayar (Translated by). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Sachs W. (2004). Kalkınma Sözlüğü: Çevre. Çev: D. Köroğlu. Üç Ekoloji, S: 2 Kış-İlkyaz
• Tomlinson J. (2013). Küreselleşme ve Kültür. Çev: A Eker. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Ünder H. (1996). Çevre Felsefesi Etik ve Metafizik Görüşler. İstanbul: Doruk Yayıncılık
• Westfall R. S. (1995). Modern Bilimin Oluşumu. Çev: İ. H. Duru. Ankara: TÜBİTAK Yayınları
• Williams R. (2006). Anahtar Sözcükler. Çev. S. Kılıç. İstanbul: İletişim Yayıncılık
• Willoquet-Maricondi P. (Ed.) (2010). Framing the World Explorations in Ecocriticism and Film. University of Virginia Press.
• Yağanak E. (2002). İnsan ve Doğa İlişkisinin Etik Açıdan İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Felsefe Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi
• Yardımcı S. (2006). İnsan- Doğa İlişkisi Ekseninde Derin Ekoloji ve Toplumsal Ekoloji. Ankara Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Kamu Yönenitimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi