Sinemada “Rüya” ve “C Blok” Film Örnekleri Üzerinden Sosyal Konut Eleştirisi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 12, 1075 - 1096, 25.12.2021

Burhan Kılıç

https://doi.org/10.31122/sinefilozofi.916556

Öz

Sinemada mizansen oluşturulurken mekâna önemli bir rol biçilmektedir. Hikâyenin üzerinde vuku bulduğu yeri -mekânı sınırları belirlenmiş bir yer olarak kısıtlı düşünmediğimizde-mekân olarak adlandırabiliriz. Mekânlar sinema filmlerinde anlam yaratımına büyük katkılar sağlayan unsurlardır. Kimi zaman mekânlara sinema filmlerinde başrolün verildiği örnekler de bulunmaktadır. Mekân olarak sosyal konutlara yer verilen filmlerin sosyo-ekonomik ve politik bir bakış açısıyla değerlendirilebileceği düşünülmektedir. Dünya ile birlikte ülkemizde de sosyal konutlar inşa edilmiş ve bu konutların yapılması hem idari, hem sosyo-ekonomik problemleri ortaya çıkarmıştır. Bu durum elbette ki sinemaya da konu olarak yansımıştır. Bu çalışmada sosyal konutların sinemada eleştirel yönden konu edildiği düşünülen iki film olan Zeki Demirkubuz'un yazıp yönettiği "C Blok-1994" filmi ile Derviş Zaim'in yazıp yönettiği "Rüya-2016" filmi sosyolojik ve ideolojik eleştirel analize tabi tutulmuştur. Ayrıca bu filmlerde Foucault'un "Büyük Kapatılma" ve "Heterotopya" kavramlarının izleri sürülmüş, ideolojik anlamda da öznel bir bakış ile sosyal konutların tecrit, tahakküm ve yönetimselliğin işlerlik kazandığı mekânlar olduğu görüşü desteklenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mekân, Kent, Sosyal Konut, Biyopolitika, Heterotopya.

Kaynakça

• Akalın, M. (2016). Sosyal Konutların Türkiye'nin Konuk Politikaları İçerisindeki Yeri ve Toki'nin Sosyal Konut Uygulamaları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 107-123.
• Bachelard, G. (1996). Mekânın Poetikası. İstanbul: Kesit Yayıncılık.
• Baştürk, E. (2013, Aralık). Bir Kavram İki Düşünce: Foucault'dan Agamben'e Biyopolitikanın Dönüşümü. Alternatif Politika, 5(3), 242-265.
• Botz-Bornstein, T. (2011). Filmler ve Rüyalar: Tarkovski, Bergman, Sokurov, Kubrick ve Wong Kar-Waı. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Castells, M. (1982). City, Class and Power. (E. Lebas, Çev.) New York: The Macmillan Press.
• Çavdar, R. Ç. (2018). Farklılığın Mekânı: Foucault ve Lefebvre’deki Heterotopya ve Heterotopi Ayrımı. İdealkent, 9(25), 941-959.
• Değirmen, B. S. (2018, Ocak). Haneke'nin Yedinci Kıta Filminde Kent Bireyciliği ve Filmin Robinson Crusoe Mitiyle Karşılaştırmalı Bir Analizi. TRT Akademi, 3(5), 220-236.
• Dönmezer, S. (1986). “Hızlı şehirleşme ile Suç ve Ceza Adalet Sistemi İlişkileri”, Hızlı Şehirleşmenin Yarattığı Ekonomik ve Sosyal Sorunlar, Siyasi ve Sosyal Araştırmalar Vakfı Yay., No. II, İstanbul.
• Eroğlu, Aslıhan: “Mimarlık, Kent ve Sinema İlişkisi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Teknik Üniversitesi, 2003
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi (Çev. Hülya Uğur Tanrıöver), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Göka, Ş. (2001). İnsan ve Mekan. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Güllüpınar, F. (2013). Kent Kuramları. İçinde Güneş, F. (haz.) , Anadolu Üniversitesi. F. Güneş içinde, Kent Sosyolojisi (s. 50-83). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Harvey, D. 2013. Asi Şehirler Şehir Hakkından Kentsel Devrime Doğru. (Çev. A. D. Temiz), İstanbul, Metis Yayıncılık.
• Karabağ, M. (2019). Zeki Demirkubuz Filmlerindeki Kadın Temsillerinin Feminist Film Eleştirisi Çerçevesinde İncelenmesi: C Blok, Masumiyet, Üçüncü Sayfa. Erciyes İletişim Dergisi, 6(2), 1427-1444.
• Keskin, F. (2011). Büyük Kapatılma. M. Foucault içinde, Büyük Kapatılma (s. 11-19). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Koç, A. (2018, Aralık). Michel Foucault'nun "Biyopolitika" Kavramının Teorik Çerçevesi". Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 2(2), 193-2018.
• Kurtar, S. (2013). Bir Şehir Filozofu Olarak Henri Lefebvre ve Gündelik Yaşam Sanatı. İDEALKENT, 200-219.
• Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Merrifield, Andy (2000). 'Henri Lefebvre: A Socialist in Space' Mike Crang and Nigel Thrift (eds), in Thinking Space, London: Routledge, 67-182.
• Merrifield, A. (2012). Metromarksizm: Şehrin Marksist Bir Hikâyesi. Ankara: Phoenix Yayınevi. Mckeown, K. (1980). The Urban Sociology of Manuel Castells: A Critical Examination of the Central Concepts. The Economic and Social Review, 257-280.
• Moran, B. (1991). Edebiyat Kuramları. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Özden, Z. (2004). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. Ankara: İmge Kitabevi.
• Park, R. E. (1952). Human Communities: The City and Human Ecology. New York: Free Press.
• Pösteki, N. (2019). Sinema Yolu İle Oluşturulan Dünyalar: Yok-yer, Heterotopya ve Ömer Kavur Sineması. SineFilozofi Dergisi, 75-90.
• Sarıberberoğlu, M. T. (2019). Sinematik Kurgunun Bilinçaltı Mekânları-Tekinsiz Mekânlar. Mimarlık ve Yaşam Dergisi, 5(1), 27-39.
• Simmel, G. (2009). Bireysellik ve Kültür. İstanbul: Metis Yayınları.
• Sayılgan, Ö. B. (2010). Gündelik Yaşamda Devrim ve Modern Konutun Eleştirisi: Toki ve Kiptaş Örnekleri. 1. Ulusal İletişim Ortamlarında Çevre Etkileşimi Sempozyumu. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi.
• Şengül, H. T. (2000). Radikal Kent Kuramları Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme: Alternatif Bir Yaklaşıma Doğru. Amme İdaresi Dergisi, 33(1), 27-58.
• Torun, A. (2017). Sinema-Kent İlişkisinde İstanbul: İlk Yıllarından Bugüne Türk Sineması'nda İstanbul'un Görünümü. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 147-166.
• Turut, H., & Özgür, E. M. (2018). Klasik Kent Kuramlarından Eleştirel Kent Kuramlarına Geçiş Bağlamında Kentleri Yeniden Okumak. Ege Coğrafya Dergisi, 27(1), 1-19.
• Yıldırım, A., & Hasan, Ş. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yücel, D. D. (2020). Reha Erdem Sineması Özelinde "Hayat"ı Kuşatan Mekânlar. E. G. Erol, & M. C. Sadakaoğlu içinde, Türk Sinemasını Yeniden Okumak: Değişen Öykü Karakter ve Mekân Anlayışları Üzerine (s. 161-184). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Zizek, S. (2011). Mimari Paralaks. (B. Turan, Çev.) İstanbul: Encore Yayınları.
• Odabaşı, K. A. (Yapımcı), & Zaim, D. (Yönetmen). (2016). Rüya [Sinema Filmi]. Türkiye
• Demirkubuz, Z. (Yapımcı), & Demirkubuz, Z. (Yönetmen). (1994). C Blok [Sinema Filmi]. Türkiye.