THE ROLE OF THE NARRATION OF ABU BAKR SHUʽBA (D. 193/809) IN UNDERSTANDING THE QUR’AN

Year 2020, Volume: 1 Issue: 2, 142 - 169, 01.11.2020

Murat Akkuş , Haşem Yılmaz

Abstract

Ebû Bekir Şu'be Rivayetinin Kur'ân'ın Anlaşılmasındaki Rolü

Abstract

Kıraatlere göre ayetlerin okunuşlarında farklılıklar görülmektedir. Bu farklılıkların sahih olanları olduğu gibi sahih olmayanları da vardır. On kıraat (Kıraat-i Aşere) imamından gelen okuyuşlar sahih kabul edilmiştir. Kûfe kıraat imamı Âsım’ın (ö.127/745) ravisi Ebû Bekr Şuʽbe’nin (ö.193/809) rivayetleri de kabul gören okuyuşlardandır. Kur’ân’ın tefsiriyle uğraşan müfessirler, ayetlere vâkıf olabilmek ve murâd-ı ilâhîyi anlayabilmek için kıraat ve kıraat farklılıklarına dikkat çekmişlerdir. Eserlerinde de kıraatlere yeri geldikçe değinmişlerdir. Kur’ân’ın farklı okunuşları hem Kıraat-i Aşere imamlarından hem de onların ravilerinden rivayet edilmektedir. Kıraat-i Aşere imamlarının kıraatleri önemli oldukları gibi meşhur olmuş ravileri de o derece önemlidir. Bu sebeple müfessirlerin kıraat farklılıklarındaki yaklaşımları sahih olan Ebû Bekr Şu‘be rivayetini tefsirde önemli bir unsur olarak kabul etmelerine neden olmuştur. Bu çalışmada ise Ebû Bekr Şu‘be rivâyetinin Kur’an’ın anlaşılmasındaki rolü ele alınacaktır.

Keywords

Ebû Bekr Şuʽbe,, Kıraat,, Rivayet,, Ravi,, Tefsir.

References

• Altıkulaç, Tayyar. “Ebû Bekir b. Ayyâş”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10/109-110. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Beğavî, Huseyn b. Mes’ûd. Meâlimû’t-Tenzîl (Tefsîru’l-Beğavî). Riyad: Daru’t-Tâyyibeti, 1988/ 1409.
• Beydâvî, Kâdî Nâsıruddîn Ömer. Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru İhyâu’t- Türasi’l-Arabiyye, ts.
• Çetin, Abdurrahman. Kıraatlerin Tefsire Etkisi. İstanbul: Marifet Yayınları, 2001.
• Dânî, Ebû Âmr Osman b. Said. Teysir fi kıraâti’s-seb’a. Otto Pretzl, İstanbul: 1349/1930.
• Dimyâtî, Ahmed b. Muhammed el-Benna. İthâfü fudelâi’l-beşer. Beyrut: Âlemü’l-Kutub, 1428/2007.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf b. Ali el-Endelüsî. el-Bahru’l-muhît. Beyrut: Dâru İhyâu’t- Türasi’l-Arabiyye, 1423/2002.
• Ezen, Yusuf. Âsım Kırâatında Hafs b. Süleyman Rivayeti İle Ebû Bekr Şu’be Rivayeti Arasındaki Farklılıklar ve Anlama Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. Tefsîru’t-tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: Daru Sahnûn, ts.
• İbn Âtiyye, Abdulhakk b. Ğâlib el-Endelüsî. el-Muharrerû’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-azîz. Beyrut: Dâru’l Kûtübî’l-Âlemiyye, 2001/1422.
• İbnû’l-Cezeri, Ebû’l-Hayr Şemseddin Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fi’l-kıraâti’l-aşr, Beyrut: Dârü’s-Sahabetü li’t-Turas, 1423/2002.
• İbnû’l-Bâzîş, Ebi Ca’fer Ahmed b. Ali b. Halife Ensari. Kitabû’l-iknâ fi kıraâti’s-seb’â. Mekke: Camiâtü Ümmü’l-Kura, 2001/1422.
• Karataş, Şuayip. Kırâat İmamlarından Ya’kûb’un Kırâatı, Kırâatının Özellikleri ve Delilleri. (Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2013).
• Koyuncu, Süleyman. “Kur’an’da Şer’i, Hissi ve Akli Haşir Örneklerinin Kelam Bağlamında Değerlendirilmesi”. İNCİSS/ Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi. Volüme II/Issue II, (Winter 2017), 143-162. DOI: <doi>10.26899/inciss.38</doi>.
• Kurtubî, Ebî Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1427/2006; Bir diğer basım, el-Câmiû‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. Kahire: Daru’l-Hadis, 1431/2010.
• Türkiye Diyanet Vakfı. Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsiri. Ankara: TDV. Yayınları, 2014.
• Muhaysin Muhammed Salim. el-İrşâdâtü’l-celiyye fi’l-kıraâti’s-seb’a min târikî’ş-Şâtibîyye. Mısır: Mektebetü’l-Ezheriyye li’t-Turas, 2015/1436.
• Nesefî Abdullah b. Ahmed. Medâriku’t-tenzîl ve hakâikû’t-te’vil. Beyrut: Dârû’l-Kelamu’t-Tâyyibe, 1998/1419.
• Râcih, Muhammed Kerim- Hârûf, Muhammed Fehd.Teshîl li kırââti’t-tenzil. Dımeşk: Daru’l-Beyrûtî, 2008.
• Râzî, Fahruddin Muhammed b. Ömer. Mefâtihu’l-ğâyb (et-Tefsirû’l-kebîr). Beyrut: Dârû’l-Fikr, 1981.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiû’l-beyân an te’vil âyi’l-Kur’ân, Kahire: Dârü’l-Hicr, 2001/1422.
• Ünal, Mehmet. Kur’ân’ın Anlaşılmasında Kıraat Farklılıklarının Rolü. Ankara, 2005.
• Zemahşerî, Carullah Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki ğavâmidi’t-tenzîl ve uyûni’l-egâvîl fî vücühi’t-te’vil. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2009.