SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ MATEMATİKSEL PROBLEM ÇÖZMEYE YÖNELİK İNANÇLARININ VE METAFORİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Year 2021, Issue: 85, 129 - 150, 31.03.2021

Ebru Saka Mükremin Durmuş

Abstract

Bu çalışmada sınıf öğretmeni adaylarının problem çözmeye yönelik inançlarını ve metaforik algılarını incelemek amaçlanmıştır. Çalışmada nicel ve nitel araştırma yöntemlerinin bir arada kullanıldığı karma desen modeli kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcıları 74’ü 3. sınıf, 83’ü 4. sınıf olmak üzere 157 sınıf öğretmeni adayından oluşmaktadır. Çalışmanın nicel boyutunda “Matematiksel Problem Çözmeye İlişkin İnanç Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışmanın nitel boyutunda ise, uygulanan ölçeğin ardından öğretmen adaylarının “Problem çözme… gibidir… Çünkü…” şeklindeki ifadeyi tamamlamaları istenmiştir. Nicel verilerin analizinde istatistiksel teknikler kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde ise içerik analizi yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre öğretmen adaylarının problem çözmeye yönelik inançlarının orta düzeyde olduğu, problem çözmeye yönelik inancın cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılaşmadığı belirlenmiştir. Bununla birlikte matematik başarı algısı ile problem çözme inancı arasında pozitif yönlü orta düzeyde anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Sınıf öğretmeni adaylarının problem çözmeye yönelik oluşturdukları metaforlar ise bilişsel ve duyuşsal açıdan problem çözme olmak üzere iki tema altında toplanmıştır. Ayrıca sınıf öğretmeni adaylarının büyük kısmının problem çözmenin bilişsel yönüne vurgu yaptıkları, problem çözmenin yaşam becerisi olduğu, çaba, emek ve deneyim gerektirdiği ve zor olduğu yönünde algıya sahip oldukları belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçlarından hareketle öğretmen adaylarına problem çözmenin önemli, değerli ve uğraşmaya değer olduğu fikrinin kazandırılması önerilmektedir. Ayrıca ileride yapılacak çalışmalarda öğretmen adaylarına farklı düşünme becerilerine yönelik eğitim verilerek problem çözme inancı ve problem çözmeye yönelik algılarındaki değişimin incelenmesi önerilmektedir.

Keywords

Matematiksel Problem Çözme, İnanç, Metaforik Algı, Sınıf Öğretmeni Adayları, Öğretmen Eğitimi.

References

• Aksan, N. & Sözer, M. A. (2007). Üniversite öğrencilerinin epistemolojik inançları ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Fakültesi Dergisi, 8(1), 31-50
• Altunçekiç, A., Yaman, S., & Koray, Ö. (2005). Öğretmen adaylarının öz yeterlik inanç düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerine bir araştırma (Kastamonu ili örneği). Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 93-102.
• Aydoğdu, E. (2008). İlköğretim okullarındaki öğrenci ve öğretmenlerin sahip oldukları okul algıları ile ideal okul algılarının metaforlar (mecazlar) yoluyla analizi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Baysal Z. N., Çarıkçı, S., & Yaşar, E. B. (2016). Sınıf öğretmenlerinin düşünme becerileri öğretimine yönelik farkındalıkları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi - Journal of Qualitative Research in Education, 5(1), 7-28. [Online] www.enadonline.com doi: 10.14689/issn.2148-2624.1.5c1s1m
• Begde, Z. & Özyürek, A. (2016). Öğretmen ve anne-baba tutumlarının okul öncesi dönem çocuklarının problem çözme becerilerine etkisi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 204-232. doi:10.17539/aej.07642
• Büyüköztürk, Ş., KılıçÇakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri (5. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Deringöl, Y. (2018). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik problemi çözmeye yönelik inançları ile problem kurma özyeterlik inançlarının incelenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 9(1), 31-53. doi: 10.16949/ turkbilmat.336386
• Frykholm,J. (2003). Teachers’tolerance for discomfort: ımplicationsfor curricular reform in mathematics. Journal of Curriculum & Supervision, 19(2), 125-149.
• Gülten, D. Ç. ve Soytürk, İ. (2012). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematikselproblemçözmeinançlarınınbazıdeğişkenleraçısındanincelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 641-656.
• Öztürk, Ç. (2007). Sosyal bilgiler, sınıf ve fen bilgisi öğretmen adaylarının coğrafya kavramına yönelik metafor durumları. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 55-69.
• Hacıömeroğlu, G. (2011). Matematiksel problem çözmeye ilişkin inanç ölçeğinin Türkçeye uyarlama çalışması. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 119-132.
• Karataş, İ. & Güven, B. (2004). 8. sınıf öğrencilerinin problem çözme becerilerinin belirlenmesi: Bir özel durum çalışması. Milli Eğitim Dergisi, 163.
• Kasap, Z. (1997). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sosyo-ekonomik düzeye göre problem çözme başarısı ile problem çözme tutumu arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kayan, F. & Çakıroğlu E. (2008). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel problem çözmeye yönelik inançları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 218-226
• Ketenci, D. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik öğretimi yeterlik inançları ile matematiksel problem çözmeye ilişkin inançları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kloosterman, P., & Stage, F. K. (1992). Measuring beliefs about mathematical problem solving. School Science and Mathematics, 92(3), 109–115.
• Miles, M. B., & Huberman, M.A. (1994). Qualitative data analysis. Beverly Hills, CA: Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
• National Council of Teachers of Mathematics (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston, VA: NCTM.
• Özsoy, G. (2014). Problem çözme becerisi ile matematik başarısı arasındaki ilişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 179-190.
• Öztürk, T., & Güven, B. (2016). Evaluating students' beliefs in problem solving process: A case study. Eurasia Journal of Mathematics, Science & Technology Education, 12(3). doi: 10.12973/eurasia.2016.1208a
• Sağlam, Y., & Dost, S. (2014). Preservice science and mathematics teachers’ beliefs about mathematical problem solving. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 116, 303-306.
• Soytürk, İ. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının matematik okuryazarlığı özyeterlikleri ve matematiksel problem çözmeye yönelik inançlarının araştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sternberg, R.J. & Grigorenko, E. (2000). Teaching thinking for successful Intelligence. Arlington Heights, Il: Skylight.
• Stone, N. J. (2000). Exploring the relationship between calibration and self-regulated learning. Educational Psychology Review, 12(4), 437-475.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Pearson
• Turan, H. (2010). Sınıf öğretmenlerinin yapılandırmacı özellikleri ile yaratıcı düşünme, problem çözme becerileri ve eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki açıklayıcı ilişkiler örüntüsü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ulu, M. (2008). Sınıf öğretmeni, sınıf öğretmeni adayı ve 5. sınıf öğrencilerinin dört işlem problemlerini çözmede kullandıkları stratejilerin karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyon: Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uygun, T., Gökkurt, B., & Usta, N. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Matematik Problemine İlişkin Algılarının Metafor Yoluyla Analiz Edilmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 536-556.
• Ülgen, G. 2001. Kavram geliştirme. Pegem Yayıncılık. (3. baskı). Ankara: Öncü Basımevi.
• Yılmaz, G. K., & Güven, B. (2015). Öğretmen adaylarının uzaktan eğitime yönelik algılarının metaforlar yoluyla belirlenmesi. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 6(2), 299-322.