Türkiye’de Yaşlı İş Gücünün Genel Görünümü

Year 2012, Sayı: 2, 28 - 46, 01.08.2012

Merve Baş

Abstract

İktisadi ve sosyal politikaların belirlenmesinde de temel bir unsur olan nüfustaki
değişimler, özellikle yirminci yüzyıldan itibaren, boyutları ve etkilerinin büyüklüğü
açısından gelişmiş ülkeler başta olmak üzere çoğu ülkenin gündemindeki yerini alan bir
konu halini almıştır. Genç nüfusun azalırken yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payının
giderek artmasını ifade eden ve nüfusun yaşlanması şeklinde tanımlanabilecek bu değişim,
diğer yandan iş gücü arzını oluşturan 15-64 yaş aralığındaki nüfusun giderek daralırken,
bu yaş grubu içinde yaşlıların payının artması gerçeğini de beraberinde getirmektedir.
Mevcut durumda dünya ve gelişmiş ülkelerin karşı karşıya oldukları azalan ve yaşlanan
iş gücü problemi, Türkiye’de henüz tartışmaya açılmamış bir konudur. Bu çalışmanın
amacı, birkaç on yılda şu anda sahip olduğu genç iş gücünü yitirmeye başlayacak ve
özellikle gelişmiş ülkelerde yaşanan yaşlı istihdam sorunuyla karşılaşacak Türkiye’nin
yaşlı iş gücünün genel görünümünü ve bu kesimin iş gücüne katılımını değerlendirmektir.
Türkiye’nin sahip olduğu iş gücü potansiyelini tüm yaş gruplarını sisteme dahil ederek,
özellikle iş gücünden erken emeklilik olanakları nedeniyle oldukça erken yaşlarda ayrılan
ve önemli bir iş gücü rezervi olan yaşlı iş gücünün aşamalı emeklilik gibi alternatif
emeklilik planlarıyla sistemde daha uzun süreler kalmalarını ödüllendirici uygulamaların
geliştirilmesinin gelecekte karşılaşılması oldukça muhtemel yaşlı iş gücü riskine karşı
pro-aktif önlemler alınması açısından önemli olduğu düşünülmektedir.

Keywords

nüfusun yaşlanması, iş gücü arzında daralma, yaşlı iş gücü

References

• ARKAN, Ömer Faruk, Sosyal Güvenlik Sistemlerinin Finansman Açıkları ve Ülkelere Göre Karşılaştırmalı Analizi, Ankara: Gazi Üniversitesi, BANGER, Gürol, “Sosyal Güvenlikte Yeniden Yapılanma Sürecinde SSK’nın Temel Sorunları ve Uygulama Reformları”, TİSK, Mayıs 2003,
• Devlet Planlama Teşkilatı, Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı, DPT: 2741, 2007.
• DRURY, Elizabeth, “Age Dicrimination Against Older Workers in the European Union”, The Geneva Papers on Risk and Insurance, No. 73, October 2004, s. 496.
• GÖKTAŞ, Murat, Kayıt Dışı İstihdamın Sosyal Güvenlik Sistemine Etkisi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2007.
• Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Araştırma Enstitüsü, Türkiye’nin Demografi k Dönüşümü - Doğurganlık, Aile Planlaması, Anne-Çocuk Sağlığı ve Beş Yaş Altı Ölümlerdeki Değişimler: 1968-2008, HÜNEE, , s. 56-57.
• ILO, “An Inclusive Society For an Ageing Population:The Employment and Social Protection Challenge”, paper contributed by the ILO to the Second World Assembly on Ageing:Madrid, 8-12 April 2002.
• KALWIJ, Adriaan, KAPTEYN, Arie ve DE VOS, Klaas, “Retirement of Older Workers and Employment of the Young”, De Economist, 2010, 41 (158), s. 341-359.
• KARABULUT, Alpaslan, Türkiye’deki İşsizliği Önlemede Aktif İstihdam Politikalarının Rolü ve Etkinliği, (Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi), İŞKUR, 2007.
• KAYHAN KUZGUN, İnci, “Nüfusun Yaşlanmasının İşgücü Arzına Etkisi”, GERİATRİ, 2002, 5/1, s. 38.
• KORKMAZ, Sait, Türkiye’de Sosyal Güvenlik Finansman Açıkları ve Sosyal Güvenlik Kurumunun Bu Açıklar Üzerindeki Olası Etkileri, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2007.
• MONTGOMERY, K. “The Demographic Transition 2000”, http://www. uwmc.uwc.edu/geography/Demotrans/demtran.htm (02.02.2011).
• OECD, Live Longer, Work Longer, France: OECD Publishing, 2006.
• ORAL, A. İlhan, “Emeklilerin Yeniden Çalışmaya Başlaması ve Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Düşünceler”, Çalışma ve Toplum, 2008/4.
• SØRENSEN, Ole Beier ve BUHL, Ole, The interplay of retirement systems, social security, labour market policies and taxation in shaping retirement patterns, Technical Commission on Old-age, Invalidity and Survivors’ Insurance World Social Security Forum, Moscow, 10-15 September 2007 s. 13. www.issa.int/content/.../fi le/TR-11-2.pdf (29.05.2011).
• TUNÇ, Mehmet, Kayıt Dışı İstihdamla Mücadelede Geliştirilen Stratejiler Uygulanan Politikalar ve Gelişmiş Ülke Örnekleri, İŞKUR, 2007.
• United Nations, World Population Prospects: The 2010 Revision,
• Population Database, http://esa.un.org/unpd/wpp/index.htm. PETERSON, Peter G. “Gray Dawn: The Global Aging Crisis,” Foreign Affairs, Foreign Affairs, V 78, N 1, (January/February 1999).
• ZENGİN, Gül Çiçek, Sosyal Güvenlik Sistemi Açısından Kayıtdışı İstihdam ile Mücadelede Sosyal Güvenlik Destek Primi Uygulamasının Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 2008.
• TUİK (2011), İş Gücü İstatistikleri Veritabanı,http://tuikapp.tuik.gov.tr/ isgucuapp/isgucu.zul. http://yaslilikrehberi.org/media/9083/yaslilik_gecim_endeksi_2011.pdf (23.03.2012). sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, http:// mevzuat.basbakanlik.gov.tr/ (13.03.2012). sayılı İş Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında
• Kanun, http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/ (23.03.2012). sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu, http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/ (23.03.2012). sayılı İş Kanunu, http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/ (23.03.2012). sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Sosyal
• Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/ (23.03.2012).