ENGELLİ EVDE BAKIM HİZMETLERİNDE KARŞILAŞILABİLECEK SORUNLAR ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 58, 45 - 62, 21.03.2023

Hilal Kök

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1092868

Öz

Engelli evde bakım hizmetlerinin temel amacı engelli bireyin yaşamını aile içinde destekleyerek bağımsız yaşamına katkı sunmaktır. Engelli evde bakım hizmetleri engellinin evinde ihtiyaçlarının giderilmesine yönelik çalışmaları içermektedir. Engelli evde bakım aylığı ise informal bakım olarak nitelendirilen ağır engelli bireye akrabası tarafından bakım sorumluluğunun yerine getirilmesi karşılığında her ay düzenli olarak ödenen nakdi yardımdır. Bu derleme makalede öncelikle evde bakım kavramı, evde bakım hizmeti ihtiyacı, evde bakım hizmetinin amacı ve bu hizmetin mevzuat temellendirmesine değinilerek evde bakım hizmeti ve evde bakım aylığı uygulamalarında karşılaşılabilecek birbirinden farklı sorunlar tartışılmıştır. Sorunlara ilişkin değerlendirme ve çözüm önerileri mevcut uygulamalar, engelli birey, bakım veren ve uygulayıcılar perspektifinden ele alınmıştır. Çalışmada engelli evde bakım hizmet sunumu, gelir kriteri, mevzuat, yapılan sosyal incelemeler, uygulayıcıların niteliği, bakım verenin ihtiyaçları vb. pek çok konunun ele alınarak değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Son olarak yapılan değerlendirmeler ışığında uygulamalardaki olası sorunların giderilerek hizmet sunumundaki kalitenin artırılmasına dair pek çok öneri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

engelli, evde bakım, evde bakım aylığı, bakım veren

AN ASSESSMENT ON THE PROBLEMS THAT MAY BE ENCOUNTERED IN HOME CARE SERVICES FOR THE DISABLED

Öz

Home care services appear as an application that aims to delay individuals coming to institutional care as much as possible and support them in their environment before coming to institutional care. Disabled home care services include efforts to meet the needs of the disabled people in their home. Disabled home care pension, on the other hand, is cash assistance that paid regularly every month to his/her relative to fulfill the responsibility of care. In this study, first of all, the concept of home care, the need for home care service, the purpose of home care service and the legislative basis of this service are mentioned. Afterwards, different problems that can be encountered in home care service and home care pension applications are discussed. Evaluations and solution proposals for the problems are discussed from the perspective of current practices, disabled individuals, caregivers and practitioners. In this study, it is aimed to evaluate many different issues such as providing home care services to disabled individuals, income criteria, legislative regulations, social inquiries, quality of practitioners, needs of caregivers, etc. Finally, in the light of the evaluations many suggestions have been presented to improve the quality of service delivery by eliminating possible problems in applications.

Anahtar Kelimeler

disabled, home care, home care fee, caregiver

Kaynakça

• Adaman, F., Keyder, Ç. (2006). Türkiye’de Büyük Kentlerin Gecekondu ve Çöküntü Mahallelerinde Yaşanan Yoksulluk ve Sosyal Dışlanma (Avrupa Komisyonu, Sosyal Dışlanma ile Mücadele Mahalli Topluluk Eylem Programı 2002-2006), İstanbul.
• Akarsu, Ö. (2014). Zihinsel Yetersiz Çocukların Aile Yükü, Özbakım Becerileri, Annelerin Yaşam Doyumu ve Etkileyen Faktörler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Akçoban, S. (2020). Evde Bakım Hastalarının Yaşam Kaliteleri ve Bakım Verenlerin Yükünün Değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Arslantaş, H., Adana, F. (2011). Şizofreninin Bakım Verenlere Yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Dergisi, 3, 251-277.
• Aşiret, D.G., Kapucu, S. (2012). İnmeli Hastalara Bakım Veren Hasta Yakınlarının Bakım Yükü. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 14, 73-80.
• Aygüler, E., Ayalp, M.Ç. (2018). Türkiye’deki Evde Bakım Aylığı Düzenlemesine Eleştirel Bir Yaklaşım. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 1-22.
• Balcı, N., Koçatakan, P. (2021). Covid-19 Gibi Salgınlarda Evde Bakım Hizmetlerinin Önemi: Kısa Bir Bakış. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 15, 186-193.
• Cindoruk, M., Şen, İ. (2009). Yaşlının Evde Bakımı. Türkiye Klinikleri Dergisi, 29, 110-112.
• Coşkun, M. K. (2010). Engellilere Yönelik Hizmetler: Amasya Örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Cumhuriyet Üniversitesi SBE, Sivas.
• Çoban, A.İ., Özbesler, C. (2009). Türkiye’de Aileye Yönelik Sosyal Politikalar. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi, 5, 31-41.
• Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği (2016, Kasım). Resmi Gazete (Sayı:29878), Erişim tarihi: 12.03.2022, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/11/20161104-2.htm.
• Erdoğan, B. (2013). Evde Bakım Hizmeti Alan Özürlü Bireye Sahip Ailelerin Sosyo-Ekonomik Durumlarının İncelenerek, Umutsuzluk ve Yaşam Doyum Düzeylerinin Belirlenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Genç, Y., Barış, İ. (2015). Yaşlı Bakım Hizmetlerinde Çağdaş Yaklaşım: Kurumsal Bakım Yerine Evde Bakım Hizmetlerinin Güçlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3, 36-57.
• Işıkhan, V. (2018). Kurumda Çalışan Yaşlı Bakım Elemanlarının Bakım Yükünü Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet Dergisi, 29, 1-26.
• İnci, F. H., Erdem, M. (2008). Bakım Verme Yükü Ölçeği’nin Türkçe’ye Uyarlanması Geçerlilik ve Güvenilirliği. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11, 85-95.
• Karagöz, N., Üstün, S. ve Ilıman, E. (2019). Avrupa Ülkelerindeki Gelişmeler Işığında Türkiye’ de Engelli Evde Bakım Hizmetlerinin Değerlendirilmesi: Sivas İli Örneği. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 279-291.
• Karahan, A., Güven, S. (2002). Yaşlılıkta Evde Bakım. Geriatri Dergisi, 5, 155-159.
• Oğlak, S. (2007). Uzun Süreli Evde Bakım Hizmetleri ve Bakım Sigortası. Turkish Journal of Geriatrics, 10, 100-108.
• Özer, Ö., Şantaş F. (2012). Kamunun Sunduğu Evde Bakım Hizmetleri ve Finansmanı. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 96-103.
• Öztürk, Y. E., Şentürk, Ş. ve Macit, Y. (2017). Evde Bakım Hizmeti Alan Engelli Bireye Sahip Ailelerin Bakım Verme Yüklerinin Belirlenmesi: Amasya Örneği. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1, 48-67.
• Sosyal İnceleme Raporlarının Hazırlanmasında Dikkat Edilecek Konular Hakkındaki Genelge (1994, 20 Ocak).
• Resmi Gazete. (1994/03), Erişim tarihi: 10.03.2022, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21824.pdf.
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (Aralık 2021), Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, Erişim tarihi:10.02.2022,https://www.aile.gov.tr/media/96693/eyhgm_istatistik_bulteni_aralik_2021.pdf