Evaluation of the Relationship Between Life Satisfaction, Self-Esteem and Social Exclusion in Individuals with Acquired Physical Disabilities and the Factors Preventing Social Participation

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 63, 407 - 431, 28.06.2024

Fatma Peker , Özlem Köroğlu , Kamil Yazicioglu

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1358572

Öz

The physical differences of the disabled individual cause economic and environmental
obstacles, and it is seen that they may fall into a disadvantaged position by being exposed to
exclusionary processes during the socialization process in society. In this study, it was aimed
to examine the social exclusion perception level, self-esteem and life satisfaction of physically
disabled individuals in terms of various variables and to determine the relationship between selfesteem
and life satisfaction and social exclusion perception level. In this descriptive and crosssectional
study, the relational screening method was used. The research was conducted with
76 individuals with acquired physical disabilities for 5 years. Socio-Demographic Information
Form, Social Exclusion Scale, Rosenberg Self-Esteem Scale, and Life Satisfaction Scale were
used to collect the data. When the findings were examined, it was evaluated that self-esteem
and life satisfaction were high. Social participation is the dimension where social exclusion
is highest. Disabled veterans’ access to social rights, appropriate and safe environment, and
self-esteem differ significantly from disabled individuals with general health insurance. Life
satisfaction of amputee disabled individuals is higher than that of individuals with spinal cord
damage. A significant relationship was found between the social participation dimension of the
social exclusion scale and the dimensions of access to social rights and material deprivation.
It was concluded that as the difficulty in social participation increases, there is more financial
deprivation and exclusion in accessing social rights. A significant relationship was found
between total income and self-esteem and the material deprivation sub-dimension of social
exclusion. It was concluded that as the income level increases, there is less feeling of social
exclusion in terms of material deprivation.

Anahtar Kelimeler

physical disability, self esteem, life satisfaction, social exclusion

Sonradan Kazanılmış Bedensel Engeli Olan Bireylerde Yaşam Doyumu, Benlik Saygısı ve Sosyal Dışlanma Arasındaki İlişki ve Sosyal Katılımın Engellenmesine Yol Açan Faktörlerin Değerlendirilmesi

Öz

Engelli bireyin fiziksel farklılıkları beraberinde ekonomik ve çevresel engeller
yaşatmakta ve toplum içerisinde sosyalleşme sürecinde dışlayıcı süreçlere maruz kalarak
dezavantajlı konuma düşebildikleri görülmektedir. Bu çalışmada bedensel engelli bireylerin
sosyal dışlanma algı düzeyi, benlik saygısı ve yaşam doyumunun çeşitli değişkenler açısından
incelenmesi ve benlik saygısı ve yaşam doyumu ile sosyal dışlanma algı düzeyi arasındaki
ilişkinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Tanımlayıcı ve kesitsel türde olan bu çalışmada
ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonradan kazanılmış 5 yıldır bedensel
engelli 76 birey ile gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında Sosyo-Demografik Bilgi
Formu, Sosyal Dışlanma Ölçeği, Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği, Yaşam Doyum ölçeği
kullanılmıştır. Elde edilen bulgular incelendiğinde benlik saygısı ve yaşam doyum yüksek
olduğu değerlendirilmiştir. Sosyal katılımcılık sosyal dışlanmanın en yüksek olduğu boyuttur.
Gazi engelli bireylerin sosyal haklara ulaşma uygun ve güvenli çevre boyutu ve benlik saygısı
genel sağlık sigortalı engelli bireylerden anlamlı bir farklılık göstermektedir. Ampute engelli
bireylerin yaşam doyumu omurilik hasarlı bireylere göre yüksektir. Sosyal dışlanma ölçeğinin
sosyal katılımcılık boyutu ile sosyal haklara ulaşma ve maddi yoksunluk boyutları arasında
anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Sosyal katılımda zorluk arttıkça maddi yoksunluk ve sosyal
haklara ulaşmada daha çok dışlanmışlık olduğu sonucuna ulaşılmıştır Toplam gelir ve benlik
saygısı ile sosyal dışlanma maddi yoksunluk alt boyutu arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur.
Gelir düzeyi arttıkça maddi yoksunluk boyutunda daha az sosyal dışlanmışlık hissine sahip
olunduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

bedensel engelli, sosyal dışlanma, benlik saygısı, yaşam doyumu

Kaynakça

• Abualghaib, O., Groce, N., Simeu, N., Carew, M. T., et Mont, D. (2019). Making visible the invisible: why disability-disaggregated data is vital to “leave no-one behind”. Sustainability, 11(11), 3091.
• Aitchison, B., Rushton, A. B., Martin, P., Barr, M., Soundy, A., et Heneghan, N. R. (2022). The experiences and perceived health benefits of individuals with a disability participating in sport: A systematic review and narrative synthesis. Disability and Health Journal, 15(1), 101164.
• Akkır, R. (2019). Görme yetersizliği olan bireylerin sorunları, beklentileri ve din anlayışları: İstanbul örneği. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(2), 403-425.
• Akyol Güner, T., ve Das Gecim, G. Y. (2023). Effects of social exclusion on psychologicalwell- being and suicidal possibilities among people with physical disabilities. OMEGAJournal of Death and Dying, 87(3), 962-976.)
• Apaydın, R. ve Barış, İ. (2021). Toplumda engelli bireylere yönelik tutumun sağlık çalışanları bağlamında değerlendirilmesi. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21 (1), 22-39. Aslan, Ş., Baş Aslan, U., Uyan, A. (2017). Spor yapma durumlarına göre bedensel engelli bireylerin benlik saygısının karşılaştırılması. Journal of Human Sciences. 14(4): 4032- 4040.
• Arslan, G. (2019). Mediating role of the self–esteem and resilience in the association between social exclusion and life satisfaction among adolescents. Personality and Individual Differences, 151, 109514.
• Aydemir, M., ve Arlı, N. B. (2020). Yaşam kalitesini açıklamada sosyal dışlanma ve yaşam tatmininin rolü. International Journal of Social Inquiry, 13(2), 447-463.
• Balcı S.(2019). Engellilerin Sosyal Dışlanma Algılarının Bazı Sosyodemografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, (14), 59-79.
• Bayram N, Sam N, Aytaç S, Aytaç M (2010). Yaşam tatmini ve sosyal dışlanma. “İŞ, GÜÇ” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 12 (4): 79-92.
• Bayram, N., Bilgel, F., ve Bilgel, N. G. (2012). Social exclusion and quality of life: An empirical study from Turkey. Social Indicators Research, 105(1), 109-120.
• Bekmezci, M. ve Mert, İ.S. (2018). Yaşam tatmini ölçeğinin Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalışması. Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), 166-177.
• Bergman T A, Katz P T, Stein M A,(2015)Psychosocial adjustment of ısraeli veterrans with disabilities: Does employment status matter? Work 50 59-71 DOI:10.3233/wor-141925
• Bezyak, J. L., Sabella, S., Hammel, J., McDonald, K., Jones, R. A., et Barton, D. (2020).
• Community participation and public transportation barriers experienced by people with disabilities. Disability and rehabilitation, 42(23), 3275-3283.
• Birleşmiş Milletler Engelli Kişilerin Haklarına İlişkin Sözleşme (2009). Resmi gazete. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/07/20090714-1.htm .
• Bucuka, Y. (2019). Engelliler, din ve sosyal dışlanma. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 899-929.
• Burcu, E. (2011). Türkiye’deki engelli bireylere ilişkin kültürel tanımlamalar: Ankara örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 28(1).
• Burke, D., Lennon, O., et Fullen, B. M. (2018). Quality of life after spinal cord injury: The impact of pain. European Journal of Pain, 22(9), 1662-1672.
• Comella, A., Hassett, L., Hunter, K., Cole, J., et Sherrington, C. (2019). Sporting opportunities for people with physical disabilities: mixed methods study of web‐based searches and sport provider interviews. Health Promotion Journal of Australia, 30(2), 180-188.
• Çelik, F (2019) Bedensel engellilerde sosyal dışlanma ve benlik saygısı ilişki: Adıyaman ili örneği. Yüksek Lisans Tezi. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Ana Bilim Dalı
• Çakır, Ö. (2002). Sosyal Dışlanma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 4(3). (83-104).
• Dalbudak, İ., ve Yiğit, Ş. (2019). Spor Yapan ve Yapmayan İşitme Engelli Bireylerin Benlik Düzeylerinin İncelenmesi. Turkish Studies-Social Sciences.
• Dijkers, M. P. J. M. (2005). Quality of life of individuals with spinal cord injury: a review of conceptualization, measurement, and research findings. Journal of rehabilitation research and development, 42(3), 87.
• Durak, M., Şenol-Durak, E. ve Gencoz, T. (2010). Türk üniversite öğrencileri, infaz koruma memurları ve yaşlı yetişkinler arasında yaşam memnuniyeti ölçeğinin psikometrik özellikleri. Sosyal göstergeler araştırması, 99, 413-429.
• Erkoç, B., ve Güngör, F.(2019) Yalova halkının sosyal dışlanma ile iyilik halleri arasındaki ilişkinin incelenmesi.Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(18), 142-150.
• Eroglu, M. Z., Sertcelik, S., Gunduz, A. ve Demirkol, M. E. (2019) [Self-esteem and quality of life in bariatric surgery candidates]. Anatolian Journal of Psychiatry. 20(1): 20-28.
• Fellinghauer,B.,Reinhardt, J.D.,Stucki,G.,et Bickenbach,J.(2012).Explaining the disability paradox: a cross-sectional analysis of the Swiss general population. BMC Public Health, 12(1),1-9.
• Gailey, R., McFarland, L. V.,Cooper, R. A., Czerniecki, J., Gambel, J. M., Hubbard, S., ... et Reiber, G. E. (2010). Unilateral lower-limb loss: Prosthetic device use and functional outcomes in servicemembers from Vietnam war and OIF/OEF conflicts. J Rehabil Res Dev, 47(4), 317-32.
• Islam, M. R. (2015). Rights of the people with disabilities and social exclusion in Malaysia. International Journal of Social Science and Humanity, 5(3), 299.
• Jespersen, L. N., Michelsen, S. I., Tjørnhøj-Thomsen, T., Svensson, M. K., Holstein, B. E., et Due, P. (2019). Living with a disability: a qualitative study of associations between social relations, social participation and quality of life. Disability and rehabilitation, 41(11), 1275-1286.
• Jörgensen, S., Iwarsson, S., et Lexell, J. (2017). Secondary health conditions, activity limitations, and life satisfaction in older adults with long-term spinal cord injury. PM and R, 9(4), 356-366.
• Kaldık, B. (2022). Görme ve ortopedik engelli bireylerin deneyimledikleri sorunlar çerçevesinde kamu kurumlarından ve toplumsal yapıdan temel beklentileri. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(43), 975- 1031.
• Kalaycı, E., Serpen, A. S., ve Parlak, E. (2019). Sakarya Kadın Eğitim ve Kültür Merkezinden Hizmet Alan Kadınlarda Sosyal Dışlanma ve Yaşam Tatmininin İncelenmesi. OPUS International Journal of Society Researches, 14(20), 1312-1335.
• Kamberidou, I., Bonias, A., et Patsantaras, N. (2019). Sport as A Means of Inclusion and Integration for “Those of us with Disabilities”. European Journal of Physical Education and Sport Science, 5(12), 99-128.
• Karataşoğlu, S., ve İslamoğlu, E. (2016). Gelir seviyesi ile sosyal dışlanma ilişkisi üzerine bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 7(1), 12-41.
• Kashif, M., Jones, S., Haider Darain, H. I., Raqib, A., et Butt, A. A. (2019). Factors influencing the community integration of patients following traumatic spinal cord injury: a systematic review. JPMA, 69(1336).
• Kim, K. M., Kim, D. K., et Shin, Y. R. (2016). Social exclusion of people with disabilities in Korea. Social Indicators Research, 129(2), 761-773.
• Kim, H. C., et Zhu, Z. Y. (2020). Improving social ınclusion for people with physical disabilities: The roles of mobile social networking applications (MSNA) by disability support organizations in China. International Journal of Environmental Research Public Health, 17(7),2333.
• Korkmaz M.(2022) Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeğinin Psikometrik Özellikleri 21. Ulusal Psikoloji Kongresi sözlü sunum
• Kördeve, M. K. (2017). Engelli bireylerin sağlık hizmeti alımında karşılaştıkları problemler. Uluslararası Sağlık Yönetimi Ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 3(2), 14-24.
• Köten, E., ve Erdoğan, B. (2014). Engelli gençler, sosyal dışlanma ve internet. İstanbul Gelişim Üniversitesi Yayınları/Istanbul Gelişim University Press.
• Kumtepe, H. (2001). Ankara İlinde Yaşayanların Engellilere Yönelik Tutumları, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Ankara.
• Laferrier, J.Z., Teodorski,E., et Cooper, R.A. (2015). Investigation of the impact of sports, exercise, and recreation participation on psychosocial outcomes in a population of veterans with disabilities: a cross-sectional study. Am J Phys Med Rehabil. 94:1026-1034.
• Lastuka, A., et Cottingham, M. (2016). The effect of adaptive sports on employment among people with disabilities. Disability and rehabilitation, 38(8), 742-748.
• Lestari, R., et Fajar, M. (2020). Gratitude, Self-Esteem and Optimism in People with Physical Disabilities. Prizren Social Science Journal, 4(2), 14-21.
• Luz, G., Barboza, M. H., Portugal, L., Giannotti, M., et van Wee, B. (2022). Does better accessibility help to reduce social exclusion? Evidence from the City of São Paulo, Brazil. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 166, 186-217.
• Mughal, A., et Chaudhary, A. (2020). Level Of Mobility and its Association with Quality of Life in Lower Limb Amputees: soi: 21-2017/re-trjvol04iss02p167. The Rehabilitation Journal, 4(02), 167-171.
• Nerse, S. (2020). Kırsal Alandaki Engellilerin Sorunları ve Etkileşim Farklılıkları. Şarkiyat, 12(3), 603-618..
• Oral A, Aydın R, Ketenci A, Akyüz G, Sindel D ve Yalıman A (2016). “Dünya Engellilik Raporu: Türkiye’de Engellilik İle İlgili Konuların Analizi ve Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Tıp Uzmanlığının Katkıları”. Türkiye Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Dergisi, 1(62): 83-97.
• Özata, M. ve Karip, S. (2017). Engelli bireylerin sağlık hizmetleri kullanımında yaşadıkları sorunlar: Konya örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(4), 409-427.
• Özen G, Doğan H, Konar N. (2016). Tekerlekli sandalye basketbolcularının esenlik algısı ve yaşam doyumu düzeyinin incelenmesi. Marmara Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, (1), 15-29.
• Sarıgül, A. (2016). Bedensel engellilerde sosyal dışlanma Ağrı ili örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Shields, M. A., Wheatley Price, S., et Wooden, M. (2009). Life satisfaction and the economic and social characteristics of neighbourhoods. Journal of Population Economics, 22(2), 421-443.
• Sundar, V., Brucker, D. L., Pollack, M. A., et Chang, H. (2016). Community and social participation among adults with mobility impairments: A mixed methods study. Disability and health journal, 9(4), 682-691.
• Tartanoğlu, Ş (2010), “Sosyal Dışlanma: Küreselleşme Perspektifinden Bir Kavramsallaştırma Çabası», Sosyoloji Konferansları Dergisi (Istanbul Journal of Sociological Studies), 42, ss. 1-13.
• Tasiemski, T., Kennedy, P., Gardner, B. P., et Taylor, N. (2005). The association of sports and physical recreation with life satisfaction in a community sample of people with spinal cord injuries. NeuroRehabilitation, 20(4), 253-265.
• Trani, J. F., Moodley, J., Anand, P., Graham, L., et Maw, M. T. T. (2020). Stigma of persons with disabilities in South Africa: Uncovering pathways from discrimination to depression and low self-esteem. Social Science and Medicine, 265, 113449.
• Ulaş, S. C., Uçku, R. (2012). Türkiye’de özürlülük ve özürlülere sunulan hizmetler. TAF Preventive Medicine Bulletin, 11(4).
• Wurdeman, S. R., Stevens, P. M., et Campbell, J. H. (2018). Mobility Analysis of AmpuTees (MAAT I): Quality of life and satisfaction are strongly related to mobility for patients with a lower limb prosthesis. Prosthetics and orthotics international, 42(5), 498-503.
• Yazicioglu, K., Yavuz, F., Goktepe, A. S., et Tan, A. K. (2012). Influence of adapted sports on quality of life and life satisfaction in sport participants and non-sport participants with physical disabilities. Disability and health Journal, 5(4), 249-253.
• Yatkın, Ş. (2015). Görme ve ortopedik engelli ergenlerin özsaygı düzeylerinin kendilerine yönelik toplumsal tutumları algılamalarına etkisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9).