Mardin İdadi Mektebi’nin Mekansal Ve İşlevsel Değişimi Üzerine Bir Değerlendirme

Year 2021, , 285 - 303, 15.05.2021

İzzettin Kutlu , Saide Selin Eray

https://doi.org/10.29135/std.828597

Cited By: 4

Abstract

Tarihi binalara yapılan ilavelerin ve müdahalelerin tasarım yaklaşımları; mimari koruma ve restorasyon alanında devam eden tartışmalar arasındadır. Bu çalışma tarihi bir eğitim yapısının özelliklerine göre yapılan eklemelerin sonucunda uğradığı mekânsal ve işlevsel değişimleri ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Çalışmada; Mardin kentinin ilk eğitim-öğretim yapısı olan idadi mektebin mekânsal dönüşümü çağdaş koruma ilkeleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın yöntemi, tarihi idadi mektebinde yeni işlevler sonucunda, değişen kütle ve işlev ilişkilerini kronolojik olarak dönemler içerisinde tespit etmeye dayanmaktadır. Tarihi yapıya yapılan eklemeler incelenerek, önemli süreçler tespit edilmiş ve karşılaştırma yapılmıştır. Uygulanan yöntem, kültürel miras yapılarında etki değerlendirmesi ve etki sürecinin tespit edilmesi alanına bir katkı olarak değerlendirilebilir. Çalışma kapsamında incelenen tarihi idadi mektebi binasının, benzer ve uyumlu işlevler ile günümüze kadar özgün halini koruduğunu ve yapılan ek binanın ise mevcut tarihi yapının önüne geçmeyecek şekilde, farklı bir üslupta tasarlandığı tespit edilmiştir. Bu durumda, başarılı eklemeler ile İdadi mektebin korunması ve sürekli kullanım halinde olacak şekilde topluma kazandırılması; aidiyet duygusunu sonraki nesillere aktarmada katkıda bulunarak kentin eğitim-öğretim tarihi ile ilgili somut bir örnek olabilmektedir. Çalışmada; Mardin özelinden tarihi yapı geneline, kültür varlıklarına geri dönüşümü olmayan müdahaleler ile kütlesel ölçeğini değiştirerek yeniden işlevlendirmek yerine yapılan müdahalelerin özgün tarihi yapının tümüyle orantılı olması veya yeni bir ek yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.

Keywords

eğitim yapısı, restorasyon, yeniden işlevlendirme, Mardin, eğitim yapısı, idadi, mektep

An Evaluation on Spatial and Functional Changes of the Mardin Idadi School

Abstract

Indeed, architectural heritages are considered as aggregation of a civilization’s economic, social and cultural background. Accordingly, restoration, conservation and any intervention aimed at such valuable heritage are of great importance. Design approaches of interventions to historical buildings are among the ongoing discussions in the field of architectural conservation and restoration. This study aims to reveal the spatial and functional changes of a historical educational structure as a result of additions made according to its characteristics. The İdadi historical school in city of Mardin whose construction dates back to the late 19th century is chosen as the case study of this investigation. Mardin is located in the southeastern Anatolia region of Turkey and is one of the most crucial, historical and cultural poles of the country. Consequently, a diverse range of historical constructions including churches, monasteries, mosques, social complexes, traditional houses and pavilions are located in the city. There are a considerable number of studies investigating these constructions in the literature but there is no up-to-date work on historical educational buildings of Mardin. This study chose the İdadi historical school as a case study to fill this gap in literature.
The spatial transformation of the İdadi school, which is considered to be the first educational structure of the city of Mardin, was evaluated in accordance with contemporary preservation principles. The method of the study was based on determining the constructional and functional changes in chronological periods as a result of the new functions being determined for the İdadi historical school. Integrated additions to the historical building were examined and comparisons were made over various time periods. The method applied can be considered as a contribution to the field of impact assessment and determination of the impact process in cultural heritage structures. It was determined that the İdadi historical school preserved its original form with similar and harmonious functions until today and the annex was designed in a different style, so as not to override the existing historical building. In this case, with successful additions and by preservation of the İdadi school structure it can be reintegrated to the society by providing continuous use. Particularly, appropriate refunctioning of a historical building is the most chief step in conservation, maintenance, contribution to the city’s skyline, revitalization of its peripheral context and contribution to the economy of the city. Since preparing survey and restitution projects and restoring the building alone is not sufficient for the protection of historical buildings and cultural heritages, sustainable conservation of a historical building would be more successful by appropriate refunctioning and maintaining its continuous use. For the reason that unfunctional structures remain vacant, such neglected constructions get more vulnerable to turn into ruins. However, according to the findings of this research, any changes to construction in accordance to refunction the historical building should not damage the originality of the structure. Accordingly, it has been concluded that the interventions to a historical structure in general and in this case to Mardin’s historical constructions should be in proportion to the original historical building rather than re-using by changing its constructional scale with non-recyclable interventions.

Keywords

restoration, adaptive reuse, Mardin, educational structure, school building

References

• Ahunbay, Z. (2002). ICOMOS ve Risk Altındaki Kültürel Mirasın Korunması. Yapı dergisi, 244(3), 27-29.
• Ahunbay, Z. (2009). Tarihi Çevre Koruma ve Restorasyon, Yem Yayınları, İstanbul.
• Akyüz, G. (1998). Mardin İlinin Merkezinde Civar Köylerinde Ve İlçelerinde Bulunan Kiliselerin Ve Manastırların Tarihi. Resim Matbaacılık A.Ş. İstanbul.
• Alioğlu, E. F. (2000). Mardin: şehir dokusu ve evler. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Altun, A. (1971). Mardin Ulu Camii ve Çifte Minareler Üzerine Birkaç Not. Vakıflar Dergisi Vakıflar Genel Müdürlüğü, 9, 191-200.
• Arabacıoğlu, P. ve Aydemir, I. (2007). Tarihi Çevrelerde Yeniden Değerlendirme Kavramı, Megaron, 2(4), 204-212.
• Aydın, A. ve Şahin, Ö. (2018). Tarihi Yapıların Yeniden İşlevlendirilmesi: Isparta Aya İshotya (Yorgi) Kilisesi’nin Gül Müzesi’ne Dönüşümü. Kültür Envanteri, 17(17).
• Aydın, H. (2019). Mardin Mor Efrem Manastırı kilisesi koruma ve restorasyon önerisi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Baydaş, Ö. G. (2007). Diyarbakır ve Mardin’deki Tarihi Kamu Yapıları. Van: Yüzüncü Yıl Üniv., Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Bullen, P. A. (2007). Adaptive reuse and sustainability of commercial buildings. Facilities, 25(1/2), 20-31.
• Çağlayan, M. (2010). Geleneksel Mardin kasırlarının mimari özellikleri ve korunması üzerine bir yöntem araştırması. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Çağlayan, M. (2017). Mardin Şehidiye Medresesi ve Onarım Uygulamaları. In Ş. Parlakyıldız (Haz.), International Conference on Multidisciplinary, Science, Engineering and Technology, 27-29.
• Çağlayan, M. (2018). Ortaçağ’dan Günümüze Bir Anıt: Mardin Ulu Camii. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1(21), 29-40.
• Durmaz, R. (2010). Tur Abdin at close: The church complex at Zaz, Mardin. its architecture, history and contemporary revitalization process. İstanbul: Koç Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Duyan, F. (2002). Mardin Suphi Bisen evinin restorasyon önerisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Düzenli, E. ve Düzenli, H. İ. (2020). Mardin’de İki Modern İnşa: Mardin Kışlası ve Müzeye Dönüşümü. İdealkent, 11(30).
• Düzenli, H. İ. ve Taşar, E. S. (2012). Mardin’de Tarih, Bina ve Mimarlık Katmanları: 19. yy. Hükümet Konağından 21. yy. Mimarlık Fakültesine Dönüşümün Hikayesi. Arredamento Mimarlık, (254), 64-78.
• Erdal, Z. (2017). Mardin Ulu Cami üzerine yeni görüşler, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2).
• Ertaş, B. S. and Bekar, İ. (2020). Functional Performance After Re-use in Traditional Houses. (Ed. Christov vd.) Advances in Scientific Research: Engineering and Architecture, St. Klıment Ohrıdskı Unıversıty Press: Sofia, 418-428.
• Gazi, A. ve Boduroğlu, E. (2015). İşlev Değişikliğinin Tarihi Yapılar Üzerine Etkileri” Alsancak Levanten Evleri Örneği. Megaron, 10(1), 57-69.
• Günçe, K. and Mısırlısoy, D. (2019). Assessment of adaptive reuse practices through user experiences: traditional houses in the walled city of Nicosia. Sustainability, 11(2), 540.
• ICOMOS. (1931). Atina Tüzüğü. http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0660878001536681682.pdf
• ICOMOS. (1964). Venedik Tüzüğü. Paris. https://www.icomos.org/charters/venice_e.pdf
• ICOMOS. (1975). Amsterdam Bildirgesi. http://www.icomos.org.tr/Dosyalar/ICOMOSTR_tr0458320001536681780.pdf
• Karagülle, C. (2009). Yerel verilerin konut tasarım sürecinde değerlendirilmesi: Mardin örneği. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Karasoy, Z. (2014). Mardin ili Özdener Ailesi Evi’nin restorasyon önerisi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• Koç, M. (2019). Mardin Firdevs Kasrı için restorasyon ve yeniden kullanım önerisi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kutlu, İ. (2019). Mardin ili Midyat ilçesi İsmail Miroğlu konutu restorasyon önerisi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Kuzu, G. (2020). Mardin Emineddin külliyesi mimari özellikleri koruma sorunları ve restorasyon projesi önerisi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Mısırlısoy, D. & Günçe, K. (2016). A critical look to the adaptive reuse of traditional urban houses in the Walled City of Nicosia. Journal of Architectural Conservation, 22(2), 149-166.
• Reis, A. S. A. (2012). Mardin kentinin korunması kapsamında ‘Surp Kevork Ermeni Kilisesi’ restorasyon önerisi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• Sincar, H. İ. (2019). Bu enstitüde el sanatları ustaları yetiştiriliyor. https://www.aa.com.tr/tr/egitim/bu-enstitude-el-sanatlari-ustalari-yetistiriliyor/1496770 (Erişim: 18 Ekim 2020)
• Sözen, İ. (2019). An approach to the evaluation of vernacular settlements in hot dry climate in terms of thermal comfort: The case of Mardin. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Şengül, B. A.(2017). Mardin Emineddin (Emînüddin) Külliyesi: Hami ve Mimari. Journal of Faculty of Letters/Edebiyat Fakultesi Dergisi, 34(2).
• Şengül, B. A. (2018) Mardin Mimarisinin Bilinmeyen Bir Kesiti: Şeyh Şeyhullah Camii. Vakıflar Dergisi, (49), 42-85.
• Şimşek, N. (2013). Mardin geleneksel konutlarında değişimin mekan dizimi yöntemiyle irdelenmesi. İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi
• Tetik, A. (2018). Mardin Kasımiye medresesi için yeniden işlevlendirme önerileri geliştirilmesi. Ankara: Gazi Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• UNESCO. (1972). Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi. https://www.unesco.org.tr/Content_Files/Content/tez/sutez.pdf
• Web kaynak 1. http://mardinolgunlasma.meb.k12.tr/icerikler/mardin-olgunlasma-enstitusu_4759832.html (Erişim: 15 Ekim 2020)
• Velthuis, K. and Spennemann, D. H. R. (2007). The future of defunct religious buildings: Dutch approaches to their adaptive re-use. Cultural Trends, 16(1), 43-66.
• Yavuz, M. (2020). Mardin Artuklu Cami ve medreselerinde taç kapılar. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Yeşilbaş, E. (2019). Mardin Şahtana Konağı ve Restorasyonuna Dair Gözlemler. Kadim Akademi SBD, 3(1), 16-38.
• Yeşilbaş, E. (2020). Mardin’deki 13.-15. Yüzyıl Cami ve Medreselerinde Taç Kapı Tasarımı ve Bezemesi. Mukaddime, 11(1), 235-273.
• Yıldırım, C. (2019). Mardin’in geleneksel konutlarında iklimsel konfor elemanlarının incelenmesi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Yıldırım, M. (2012). Assessment of the decision-making process for re-use of a historical asset: The example of Diyarbakir Hasan Pasha Khan, Turkey. Journal of cultural heritage, 13(4), 379-388.