Hemşirelik Öğrencilerinin Hastaların Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunmasına Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 6, 441 - 450, 20.01.2023

Sevil Olğun , Derya Adıbelli

https://doi.org/10.17942/sted.1063958

Öz

Amaç: Bu çalışma, hemşirelik öğrencilerinin hastaların kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumlarını belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırma bir devlet üniversitesinin hemşirelik fakültesi öğrencilerinde yapılmıştır (n=330). Araştırmanın verileri “Öğrenci Tanıtım Formu” ve “Kişisel Sağlık Verilerinin Kayıt ve Korunması Tutum Ölçeği (KVKKTÖ)” ile on-line toplanmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzde, ortalama, Mann Whitney-U testi, Kruskal-Wallis H t testi ve Spearsman’s Korelasyon analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan öğrencilerin %74,3’ü kız, %48,3’ü 2. sınıftır. Öğrencilerin %87,1’inin “kişisel veri” kavramını, %70’inin “kişisel sağlık verisi” kavramını daha önce duyduğu ve %95,9’unun hasta bilgilerinin gizli tutulması gerektiğini düşündükleri saptanmıştır. Öğrencilerin KSVKKTÖ toplam puan ortancası 4,01±0,86 olup, 4. sınıf öğrencilerinin ölçeğin tüm alt boyutları ile ölçek toplam puanı yüksek ve anlamlıdır (p=0,000). Daha önce kişisel sağlık verisi kavramını duyan öğrencilerin yasal bilgiler ve yasal veri paylaşımı puanları duymayanlara göre yüksek ve istatiksel olarak anlamlıdır (p=0 .004).
Sonuç: Öğrencilerin hastaların kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına yönelik tutumlarının olumlu olduğu, 4. sınıf öğrencileri ile düz liseden mezun olanların hastaların sağlık verilerinin korunmasında daha fazla hassasiyet gösterdikleri sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hasta, Hemşirelik öğrencisi, Kişisel sağlık verisi, Tutum

Destekleyen Kurum

Yoktur

Kaynakça

• 1. Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik (2019). Resmî Gazete Sayı:30808. Erişim tarihi: 01.07.2020. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/06/20190621-3.htm.
• 2. İzgi MC. Mahremiyet kavramı bağlamında kişisel sağlık verileri. Türkiye Biyoetik Dergisi 2014; 1(1):25-37.
• 3. Karaarslan E, Ergin A.M, Turğut N, Kılıç Ö. Elektronik sağlık kayıtlarının gizlilik ve mahremiyeti. Erişim: 10.07.2020. https://www.researchgate.net/publication/287975276.
• 4. Toygar ŞA. E-sağlık uygulamaları. Yasama Dergisi 2018; 37: 101-123.
• 5. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası. (18.10.1982). Kanun Numarası: 2709. http:/www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf. Erişim Tarihi: 01.07.2020.
• 6. Türk Ceza Kanunu. (26.09.2004). http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf. Erişim Tarihi: 01.07.2020.
• 7. Hasta Hakları Yönetmeliği 1998. Erişim Tarihi: 03.07.2020. https://www.saglik.gov.tr/TR,10461/hasta-haklari-yonetmeligi.html.
• 8. Demiray A, Çakar M, Açıl A, İlaslan N, Savaş Yüce T. Hemşirelerin hayatında sosyal medyanın yeri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2019; 9(3): 134-138
• 9. Yüksel G. Kişisel sağlık verilerinin hukuki korunması. Sağlık Akademisyenleri Dergisi 2019; 6(1): 1-10.
• 10. Gök Uğur H, Seyis Özçelik S, Toduk FN. Hemşirelerin mesleki gelişiminde sosyal medya kullanım durumlarının incelenmesi. Samsun Sağ Bil Der 2018; 3(2): 9-16.
• 11. Ardıç Çobaner A, Işık T. Hemşireler arasında sosyal medya kullanımının yarar ve risklerinin tıp etiği bağlamında tartışılması. Türkiye Biyoetik Dergisi 2014; 1(1): 137-148.
• 12. Öztürk H, Özçelik SK., Bahçecik N. Hemşirelerin hasta mahremiyetine özen gösterme durumu. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2014; 30(3):19-31.
• 13. Demirsoy N, Kirimlioglu N. Protection of privacy and confidentiality as a patient right: physicians' and nurses' view points. Biomedical Research 2016; 27 (4): 1437-1448.
• 14. Güneş Aktan G, Eşer İ, Kocaçal E. Hemşirelerin hasta mahremiyetini koruma ve sürdürme durumları ile etkileyen faktörler. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2019; 16 (4): 301-305.
• 15. Gartrell K, Storr CL, Trinkoff AM, Wilson ML, Gurses AP. Electronic personal health record use among registered nurses. Nursing Outlook 2015; 63(3): 278–287.
• 16. Cohen J. Statistical power analysis for the behavioral sciences (2nd ed.). Hillsdale, NJ: Erlbaum; 1988: 8-13.
• 17. Bezirgan Gözmener, S, Şenol S, Seren İntepeler Ş. Hemşirelik öğrencileri için kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunması tutum ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2019; 12(1), 21-30.
• 18. Çetin SP, Çevik K. Hemşirelik öğrencilerinin hastaların kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunmasına ilişkin tutumları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2021; 14(3), 199- 206.
• 19. Maraş G, Ceyhan Ö. Hemşirelik öğrencilerinin kişisel sağlık verilerinin kayıt ve korunması konusundaki tutumları. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi 2021; 9 (2): 498-509.
• 20. Kızılcık Özkan Z, Eyi S, Mayda Z. Hemşirelik öğrencilerinin hasta mahremiyetini korumaya yönelik davranışlarının belirlenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi 2020; 8(2): 312-320.
• 21. Matlakala MC, Mokoena JD. Student nurses' views regarding disclosure of patients' confidential information. South African Family Practice 2011; 53(5): 481-487.
• 22. Kılıç Akça N, Şimşek N, Efe Aslan D, Şentürk S, Akça D. Moral sensitivity among senior nursing students in turkey. International Journal of Caring Science, 2017; 10(2): 1031-1039.
• 23. Can N. Hasta mahremiyeti hakkı. Türkiye Barolar Birliği Dergisi 2020; 147:183-219.
• 24. Aydın MF. Kişisel sağlık verileri konusundaki farkındalık ve gözlemlerin öğrencilerde araştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi 2017; 14: 1-5.
• 25. Zeybek Ünsal Ç, Örnek Büken N. Biyotıp araştırmaları ile ilgili olarak, “kişisel verilerin korunması kanunu” ve “kişisel sağlık verilerinin işlenmesi ve mahremiyetinin sağlanması hakkında yönetmelik” ne diyor? Turkiye Klinikleri J Med Ethics Law Hist-Special Topics 2018; 4(1):82-90.
• 26. Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi ve Mahremiyetinin Sağlanması Hakkında Yönetmelik. 2016. Erişim Tarihi: 03.07.2020. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/10/20161020-1.htm.
• 27. George J, Bhila T. Security, Confidentiality and privacy in health o healthcare data. International Journal of Trend in Scientific Research and Development (IJTSRD) 2019; 4(3): 373-377.
• 28. Aydın Er R, Ersoy N, Celik S. The nursing students’ views about the patient’s rights at the west black sea universities in turkey. Nursing and Midwifery Studies 2014; 3(4): e19136: 3-5.
• 29. Tunç H, Atay Doyğacı AG, Karadağ M. Hemşirelikte sosyal medya kullanımı ve uluslararası derneklerin sosyal medya kullanımına ilişkin rehberlerinin incelenmesi. Cerrahi Ameliyathane Sterilizasyon Enfeksiyon Kontrol Hemşireliği Dergisi 2020; 1(3):39-53.
• 30. White J, Kirwan P, Lai K, Walton J, Ross S. “Have you seen what is on facebook?” the use of social networking software by healthcare professions students. BMJ Open, 2013; 3(7): 1-8.