TÜRKİYE'S ROLE IN CENTRAL ASIA'S ENERGY POLICIES: GEOPOLITICAL COMPETITION AND REGIONAL COOPERATION

Yıl 2024, Sayı: 3, 16 - 29, 26.12.2024

Arzu Al

Öz

Central Asia plays a critical role in global energy markets due to its abundant energy resources and geopolitical significance. Türkiye has emerged as a key player in this arena, leveraging its access to these resources, strategic position on energy corridors, and historical and cultural ties with the region. The dominant influence of global powers such as Russia and China over the region’s energy supply and security significantly shapes Türkiye’s maneuvering space. In pursuit of enhanced energy supply security, Türkiye has adopted a strategic role as a vital transit country for access to Central Asian energy resources and their transportation to international markets. The European Union's transition strategies toward renewable energy and its energy diversification policies present Türkiye with opportunities to strengthen its regional position. In this context, Türkiye’s growing role as an energy corridor is a critical component in terms of energy security and regional cooperation processes. This study aims to analyze Türkiye’s strategic role within Central Asia’s energy policies through the lens of regional geopolitical competition and cooperation dynamics. Additionally, the study seeks to highlight why Central Asia’s energy resources and their accessibility to international markets are essential for Türkiye’s energy security.

Anahtar Kelimeler

Regional Cooperation, Energy Security, Geopolitical Competition, Central Asia, Türkiye

TÜRKİYE'NİN ORTA ASYA ENERJİ POLİTİKALARINDAKİ ROLÜ: JEOPOLİTİK REKABET VE BÖLGESEL İŞBİRLİĞİ

Öz

Orta Asya, enerji kaynaklarının bolluğu ve jeopolitik önemi nedeniyle küresel enerji piyasalarında kritik bir rol oynamaktadır. Türkiye ise hem bu kaynaklara erişim hem de enerji koridorları üzerindeki konumu ve bölge ile olan tarihsel ve kültürel bağları nedeniyle bu rekabetin önemli bir aktörü haline gelmiştir. Rusya ve Çin gibi küresel aktörlerin bölgedeki enerji arzı ve güvenliği üzerindeki baskın rolü, Türkiye’nin manevra alanını etkileyen başlıca unsurlar arasında yer almaktadır. Türkiye, enerji arz güvenliğini artırmak amacıyla Orta Asya’daki enerji kaynaklarına erişimi ve bu kaynakların uluslararası piyasalara taşınmasında önemli bir transit ülke olma rolünü üstlenmiştir. Avrupa Birliği'nin yenilenebilir enerjiye geçiş stratejileri ve enerji çeşitlendirme politikaları, Türkiye’nin bölgedeki konumunu güçlendirme fırsatları sunmaktadır. Bu bağlamda, Türkiye'nin enerji koridoru olarak yükselen rolü, hem enerji güvenliği açısından hem de bölgesel işbirliği süreçlerinde önemli bir unsur olarak değerlendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin Orta Asya’daki enerji politikaları bağlamında oynadığı stratejik rolü, bölgedeki jeopolitik rekabet ve işbirliği dinamikleri çerçevesinde analiz etmektir. Aynı zamanda çalışma, Orta Asya’nın enerji kaynakları ve bu kaynakların uluslararası piyasalara erişimi üzerindeki etkileri, Türkiye'nin enerji güvenliği açısından neden kritik bir öneme sahip olduğunu ortaya koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bölgesel İşbirliği, Enerji Güvenliği, Jeopolitik Rekabet, Orta Asya, Türkiye

Kaynakça

• BATSAİKHAN, U., ve DABROWSKİ, M. (2017). “Central Asia — twenty-five years after the breakup of the USSR”, Russian Journal of Economics, 3(3), 296–320.
• BP. (2020). Statistical Review of World Energy 2020. London: BP.
• BUDAK, T. (2013). “Orta Asya’da Küresel Jeoekonomik Rekabet ve Türkiye”, Bilge Strateji, 5(9), 125-142.
• ÇAMAN, M. E., ve AKYURT, M. A. (2011). “Caucasus and Central Asia in Turkish Foreign Policy: The Time Has Come for a New Regional Policy”, Alternatives: Turkish Journal of International Relations, 10(2,3), 45-64.
• DELİBAŞ, A. (2021). “Kazakistan’da Yükselen Çin Varlığı ve İran”, https://iramcenter.org/kazakistanda-yukselen-cin-varligi-ve-iran-458 (24.05.2024)
• DURAN, H., ve YILMAZ, K. K. (2011). “Devi Bağlayan Bağlar: Çin’in Orta Asya Enerji Kaynaklarındaki Çıkarı”, International Conference on Eurasian Economies 36-43, Manas University Press, Bishkek
• DURSUN, S. (2011). “Avrupa Birliği’nin Enerji Politikasi Ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi Yayınları, Ankara
• EYL-MAZZEGA, M.-A. (2023). “The Security of Energy Supply: China’s Desire to Control its Dependencies” IFRI: https://ifrimaps.org/en/china-united-states-europe-off-balance/geopolitical-challenges-2/the-security-of-energy-supply-china-s-desire-to-control-its-dependencies-1 (15.06.2024)
• GÜLER, A. (2024). Avrupa Enerji Arz Güvenliğinin Sağlanmasinda Türkiye’nin Stratejik Önemi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 455-470.
• HUSEYNOV, Y. (2017). “Geopolitics of the Republic of Turkey’s Energy Policy”, International Journal of Energy Economics and Policy, 7(3), 337-344.
• IEA. (2023). “Energy Statistics Data Browser”, https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tools/energy-statistics-data-browser?country=KAZAKHSTAN&fuel=Energy%20supply&indicator=TESbySource (28.05.2024)
• IEA. (2023). “Energy Statistics Data Browser”, https://www.iea.org/data-and-statistics/data-tools/energy-statistics-data-browser?country=TKM&fuel=Energy%20supply&indicator=TESbySource (29.05.2024)
• KANAPİYANOVA, Z. (2022, Kasım). “Türkmenistan’ın Doğal Gaz İş Birlikleri ve Projeleri”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(15), 225-242.
• KANAPİYANOVA, Z. (2022). “Turkmenistan-Russia Energy Cooperation in the Context of Natural Gas Trading” https://www.eurasian-research.org/publication/turkmenistan-russia-energy-cooperation-in-the-context-of-natural-gas-trading/ (11.06.2024)
• KASIM, M. (2020). “Orta Asya’nin Ekonomik Gelişimi: Kuşak Ve Yol Girişimi’nin Getirdiği Firsatlar Ve Zorluklar”, Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 3(2), 55-73.
• KCP. (2024). “Kazakhstan-China Pipeline”, https://www.kcp.kz/?language=en (11.07.2024)
• KISACIK, S. (2012). “Rusya’nın Enerji Politikaları Bağlamında Orta Asya Ülkeleriyle İlişkileri” https://politikaakademisi.org/2012/12/23/rusyanin-enerji-politikalari-baglaminda-orta-asya-ulkeleriyle-iliskileri/ (23.07.2024)
• KÖSTEM, S. (2019). “The Power of the Quiet? Turkey’s Central Asia Strategy”, https://www.ispionline.it/en/publication/power-quiet-turkeys-central-asia-strategy-24069 (05.06.2024)
• MAMAKHATOV, T., ve MALLAH, J. M. (2021). “The role of the SCO countries in ensuring China’s energy security”, RUDN Journal of Economics, 29(4), 653-663.
• MİTROVA, T. (2024). “Russia’s Expanding Energy Ties in Central Asia”, https://www.energypolicy.columbia.edu/russias-expanding-energy-ties-in-central-asia/ (09.06.2024)
• NEW CENTRAL ASİA. (2024). “Kazakhstan, China Ink $3.7 Billion Deals, Deepen Energy Ties”, https://www.newscentralasia.net/2024/07/03/kazakhstan-china-ink-3-7-billion-deals-deepen-energy-ties/#:~:text=Kazakhstan%20and%20China%20solidified%20their,in%20Astana%2C%20according%20to%20Kazinform.&text=Memorandum%20of%20Understanding%20between%20Samru (22.07.2024)
• OMELİCHEVA, M. Y. (2018). “Russia's Foreign Policy in Central Asia”, A. P. Tsygankov (Dü.) içinde, “Routledge Handbook of Russian Foreign Policy” (s. 325-337). Oxfordshire, UK: Routledge Publisher.
• ÖNCE, A. G., ve PAKSOY, S. (2015). “Trans Anadolu Doğal Gaz Boru Hatti Projesi’nin (Tanap) Bölge Ekonomisi Ve Barişi Açisindan Önemi”, I. International Caucasus-Central Asia Foreign Trade and Logistics Congress Proceeding Book (s. 733-750). İstanbul: Ulaştırma ve Lojistik Kongreleri.
• ÖZKAN, G. (2010). “Türkiye’nin Orta Asya ve Kafkasya’daki Bölgesel Politikasında Enerji Güvenliği”, Gazi Akademik Bakış, 4(7), 17-40.
• ÖZSOY, B., SİPAHİ, E. B., ve SAYIN, Y. (2022). “Orta Asya’da Enerji Politikaları ve Küresel Rekabet Bağlamında Türkiye’nin Rolü Üzerine Bir Değerlendirme” Gazi Akademik Bakış, 15(30), 303-328.
• ROLLAND, N. (2017). “China's Eurasian Century? Political and Strategic Implications of the Belt and Road Initiative”, Washington, D.C: National Bureau of Asian Research.
• SARIBAŞ, N. (2008). “Geopolitics Of European Energy Security And The Turkish Link”, Ç. ERHAN içinde, Trans-Avrupa Güveblik Sorunları (s. 47-53). Ankara: Ankara Üniversitesi Avrupa Topluluğu Araştırma Ve Uygulama Merkezi.
• STOŠİĆ, S. (2023). “Geopolitical Dimension of the Old and the Modern Silk Road”, Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi, 8(1), 37-54.
• TANRISEVER, O. F. (2021). “Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri ile İlişkilerinde Enerji Boyutu”, https://kriterdergi.com/dosya-turk-dunyasi/turkiyenin-turk-cumhuriyetleri-ile-iliskilerinde-enerji-boyutu (23.07.2024)
• TASTAN, K. (2022). “Turkey and European Energy (In)Security What Role for Turkey in European Energy Security Following the Russian Invasion of Ukraine?”, https://www.swp-berlin.org/10.18449/2022C38/ (14.07.2024)
• WOLD BANK. (2023). “Central Asia Water & Energy Program”, https://www.worldbank.org/en/region/eca/brief/cawep (12.05.2024)
• YILMAZTÜRK, H. H. (2019). “Başat Güç Olma Yolunda Çin: Enerji Ve Pazar İhtiyacı Bağlamında Afrika Politikaları”, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 156-170.
• YÜCE, M. (2022). “Orta Asya Türk Cumhuriyetleri ve Türkiye ile İlişkiler”, SETA , Ankara