Temporal Change of Land Use in Seferihisar (1984-2010) and Proposals for Optimal Land Use

Yıl 2014, Sayı: 31, 155 - 180, 01.08.2014

Ali Ekber Gülersoy

Öz

To follow the rapid changes on land use is of great importance in terms of creating sustainable-planned land use patterns. In this study, transformation of land use through years of 1984-2010 in Seferihisar, and solution suggestions were made within the scope of the obtained results. In Seferihisar within the period of 27 years, decrease in areas of forest and pasture occured, whereas a notable increase in settlement areas took place. Decrease in forest areas is relevant to expansion of settlement areas and dams-ponds against forest-pasture areas. In decreasing pasture areas, in addition to the mentioned reasons, creating of citrus gardens on basin floor, and of relatively vineyards and olive groves on high areas became influential. Decrease in agriculture areas is related to the dense secondary homehousing which has continued since 1985, today, and to mass housing works which started in 1990's. There is a noncompatibility between land capability classes and land use on the study area. Continuing since 1985 until today, housings of the secondary home-the mass housing aren’t suitable to the natural environment potential of the area. * Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü, 35150, Buca / İZMİR, [e-mail] current land use pattern in Seferihisar should be shaped according to natural environment potential, and plans for the future should be prepared in cooperation of local public institutions and organizations with academic environments.

Anahtar Kelimeler

Seferihisar, land use, remote sensing, temporal change, natural environment potential.

Seferihisar’da Arazi Kullanımının Zamansal Değişimi (1984-2010) ve İdeal Arazi Kullanımı İçin Öneriler

Öz

Arazi kullanımındaki hızlı değişimleri izlemek, sürdürülebilir-planlı arazi kullanım deseni oluşturmak açısından büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada Seferihisar’da 1984-2010 yılları arasındaki arazi kullanımının dönüşümü izlenmiş, elde edilen sonuçlar çerçevesinde çözüm önerilerinde bulunulmuştur. Seferihisar’da 27 yıllık süreçte tarla, orman ve mera alanlarında azalma olurken, yerleşim alanlarında belirgin bir artış gerçekleşmiştir. Orman alanlarındaki azalma, yerleşim alanları ile barajların-göletlerin orman-maki sahaları aleyhine genişlemesiyle ilgilidir. Mera alanlarının azalmasında söz konusu nedenler yanında, havza tabanında narenciye bahçelerinin, yüksek alanlarda ise bağ ve zeytinliklerin oluşturulması etkili olmuştur. Tarım alanlarındaki azalma, 1985’den günümüze devam eden yoğun ikincil konut yapılaşması ve 1990’lı yıllarda başlayan toplu konut çalışmalarıyla ilgilidir. Araştırma alanında arazi yetenek sınıfları ile arazi kullanımı arasında uyumsuzluk söz konusudur. Nitekim 1985’ten günümüze devam eden ikincil ve toplu konut yapılaşmaları, sahanın doğal ortam potansiyeline uygun değildir. Seferihisar’da mevcut arazi kullanım deseni, doğal ortam potansiyeline uygun olarak şekillenmeli, geleceğe yönelik planlamalar, yerel kamu kurum-kuruluşlarının akademik çevrelerle işbirliğiyle hazırlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Seferihisar, arazi kullanımı, uzaktan algılama, zamansal değişim, doğal ortam potansiyeli.

Kaynakça

• AKURGAL, Ekrem, Anadolu Uygarlıkları. Net Turistik Yayınlar, İstanbul, 1998.
• ANTROP, Marc, “Why landscapes of the past are important for the future”, Landscape and Urban Planning, Vol: 70, 2005, p. 21-34.
• ATALAY, İbrahim, Türkiye’nin Ekolojik Bölgeleri, Meta Basımevi, İzmir, 2002.
• ATALAY, İbrahim, “Soil Erosion and Its Effects On The Transportation and The Modern Sedimantation In Turkey”, Ege Coğrafya Dergisi, Sayı 2, 1984, s. 31-47. AVCI, Sedat, “Aşağı Filyos Havzası’nda planlama sorunlarına coğrafi bir yaklaşım”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 32, s. 303-317.
• BAYAR, Rüya, “Anamur İlçesinde Araziden Yararlanma”, A.Ü. SBE, Coğrafya (Türkiye Coğrafyası) Anabilim Dalı, yayınlanmamış doktora tezi, Ankara, 2002.
• ÇELİK, Mehmet Ali ve KARABULUT, Murat, “Yağış Koşullarının Antep Fıstığı (Pistacia vera L.) Biomas Aktivitesi ve Fenolojik Özelliklerine Etkisinin Uzaktan Algılama Verileri Kullanılarak İncelenmesi”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 60, 2013, s. 37-48.
• DEFRIES, Ruth and ESHLEMAN, Keith N., “Land-use change and hydrologic processes: a major focus for the future”, Hydrological Processes, Vol: 18, 2004, p. 2183-2186.
• DEVLET SU İŞLERİ 2. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ / İZMİR, http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi2/izmir.htm , 25 Temmuz 2013.
• DURAN, Ali Rıza, “İzmir İlinde Tarım Dışı Bırakılan Toprakların Arazi Kullanma Yetenek Sınıflarının Saptanması Üzerine Bir Araştırma”, E .Ü., FBE, Toprak Bölümü, yayınlanmamış doktora tezi, İzmir, 1998, s. 80.
• ELMASTAŞ, Necmettin, “Kahta Çayı Havzası’nda Arazi Kullanımı”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Sayı: 6, 2008, s. 159-190.
• EMEKLİ, Gözde, “Seferihisar’da termal turizm olanakları”, Dünden Yarına Seferihisar Sempozyumu. 7-8 Ekim 2004, Seferihisar Kaymakamlığı Çevre, Kültür ve Turizm Birliği Yayını, No: 2, 2004, s. 147-156.
• ERİNÇ, Sırrı, “Türkiye: İnsan ve Ortam”, İ.Ü. Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 10, s. 1-33. ERTİN, Gaye, “Urla Yarımadası güneydoğusunun coğrafi özellikleri”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 32, 1997, s. 317-348.
• GOUDIE, Andrew, The Human Impact on The Natural Environment, Blackwell Publishers, Oxford, 2006.
• GÖZENÇ, Selami, Küçük Menderes Havzasında Arazinin Kullanılış ve Sınıflandırılması, İ.Ü. Yay. No: 2396, Coğr. Enst. Yay. No: 94, İstanbul, 1978.
• GÖZENÇ, Selami, “Arazi kullanma ‘Land Use’ haritalarında standardizasyon ve Türkiye için bir öneri”, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Dergisi, Sayı: 23, 1980, s. 37-46
• GÜLERSOY, Ali Ekber, “Gömeç Ovası’nda Bugünkü Arazi Kullanımı ile Arazi Sınıflandırılması Arasındaki İlişkiler”, D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir, 2001.
• GÜLERSOY, Ali Ekber, “Bakırçay Havzası’nda Doğal Ortam Koşulları ile Arazi Kullanımı Arasındaki İlişkiler”, yayımlanmamış doktora tezi, D.E.Ü. Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2008.
• GÜLERSOY, Ali Ekber ve GÜMÜŞ, Nevzat, “’Sakin Şehir’ Seferihisar’da Doğal ve Kültürel Mirasın Eko-Turizm Açısından Değerlendirilmesi”, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü, I. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, 2012, s. 267-282.
• GÜLERSOY, Ali Ekber, “Farklı Uzaktan Algılama Teknikleri Kullanılarak Arazi Örtüsü/Kullanımında Meydana Gelen Değişimlerin İncelenmesi: Manisa Merkez İlçesi Örneği (1986-2010)”, Turkish Studies Academic Journal, Sayı: 8, 2013, s. 1915-1934.
• GÜLERSOY, Ali Ekber, “Marmara Gölü Yakın Çevresindeki Arazi Kullanım Faaliyetlerinin Zamansal Değişimi (1975-2011) ve Göl Ekosistemine Etkileri”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 61, 2013, s. 31-44.
• GÜNAL, Nurten, “Urla Yarımadasında doğal bitki örtüsü”. İÜ Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, Cilt: 2, Sayı: 5, 1988, s. 93-104.
• GÜRE, Mülayim vd. “CORINE Arazi Kullanımı Sınıflandırma Sistemine Göre Çanakkale İli”, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, Sayı: 13, 2009, s. 37İ.Ü. TIP FAKÜLTESİ HİDRO-KLİMATOLOJİ KÜRSÜSÜ, Türkiye Maden Suları 3, Ege Bölgesi, İstanbul, 1975.
• İZMİR İL TARIM MÜDÜRLÜĞÜ, http://izmirtarim.gov.tr/ , 25 Temmuz 2013.
• İZMİR TİCARET ODASI, http://www.izto.org.tr, 25 Temmuz 2013
• KARABULUT, Murat. (2006). “NOAA AVHRR Verilerini Kullanarak Türkiye’de Bitki Örtüsünün İzlenmesi ve İncelenmesi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Sayı: 4, 2006, s. 29-42.
• KARADAĞ, Arife, Seferihisar’ın (İzmir) Kentsel Gelişimi”, Dünden Yarına Seferihisar Sempozyumu. 7-8 Ekim 2004, Seferihisar Kaymakamlığı Çevre, Kültür ve Turizm Birliği Yayını, No: 2, 2004, s. 85-97.
• KOÇ, Telat, "Ayvalık Kıyılarında İnsan Ortam Etkileşiminde Sorunlar ve Çözüm Önerileri”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 34, 1999, s. 233-262.
• KOÇMAN, Asaf, “Seferihisar ilçesinde (İzmir) jeomorfoloji- arazi kullanımları ve degredasyonu üzerine değerlendirmeler”, Dünden Yarına Seferihisar Sempozyumu. 7-8 Ekim 2004, Seferihisar Kaymakamlığı Çevre, Kültür ve Turizm Birliği Yayını, No: 2, 2004, s. 41-43.
• MATER, Barış, Urla Yarımadası’nda Arazinin Sınıflandırılması ile Kullanılışı Arasındaki İlişkiler. İ.Ü. Edebiyat Fak. Yay. No: 2863, İstanbul, 1982.
• MATHER, Alexander Smith, Land Use, Longman UK, London, 1986.
• MAVİ BAYRAK TÜRKİYE, 2013. www.mavibayrak.org.tr, 25 Temmuz 2013.
• ÖZÇAĞLAR, Ali, “Çarşamba Ovası ve Yakın Çevresinde Araziden Yararlanma”, A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı: 3, 1994, s. 93-1
• ÖZÇAĞLAR, Ali vd., “Çamlıhemşin İlçesinde Doğal ve Beşeri Kaynak Tespitine Bağlı Olarak Geliştirilen Arazi Kullanım Kararları”, Coğrafi Bilimler Dergisi, Sayı: 4, 2006, s. 1-27.
• ÖZDEMİR, Mehmet Ali ve BAHADIR, Muhammet, “Yalova İli’nde Arazi Kullanımının Zamansal Değişimi (1992-2007)”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi, Sayı: 17, 2008, s. 1-15.
• ÖZTÜRK, Münir vd., Land Degradation, Urbanisation, Land Use & Environment, NAM S. & T., Delhi-India, 2010.
• ÖZZENGİ, Özlem Seval, “Seferihisar’ın Turizm Coğrafyası”, EÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, İzmir, 2004.
• SERRA, Pau vd., “Land-cover and land-use change in a Mediterranean landscape: A spatial analysis of driving forces integrating biophysical and human factors”, Applied Geography, Vol: 28, 2008, p. 189-209.
• SÖNMEZ, Mehmet Emin, “Adana Şehrinin Alansal Gelişimi ve Yakın Çevresinin Arazi Kullanımında Meydana Gelen Değişimler”, Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 57, 2012, s. 55-69.
• ROUNSEVELL, Mark vd., “Future scenarios of European agricultural land use II. Projecting changes in cropland and grassland”, Agriculture, Ecosystems and Environment, Vol: 107, 2005, p. 117-135.
• SEFERİHİSAR BELEDİYESİ, http://seferihisar.bel.tr , 25 Temmuz 2013.
• SEZER, Lütfi İhsan, “Urla-Seferihisar (İzmir) Çevresinde Deprem Aktivitesi ve Riski”, Dünden Yarına Seferihisar Sempozyumu. 7-8 Ekim 2004, Seferihisar Kaymakamlığı Çevre, Kültür ve Turizm Birliği Yayını, No: 2, 2004, s. 51-59.
• SOYKAN, Füsun, “Seferihisar turizmi ve alternatif turizm olanakları”, Dünden Yarına Seferihisar Sempozyumu. 7-8 Ekim 2004, Seferihisar Kaymakamlığı Çevre, Kültür ve Turizm Birliği Yayını, No: 2, 2004, s. 163-184.
• SÜTGİBİ, Semra, Kula Yöresinde (Manisa) Doğal Çevre Özellikleri ve Arazi Kullanımı, E.Ü. Basımevi, İzmir, 2011.
• TAŞ, Barış, Sandıklı İlçesinde Arazi Kullanımı ve Planlama Önerileri, Ümit Ofset Matbaacılık, Afyonkarahisar, 2010.
• TÜMERTEKİN, Erol ve ÖZGÜÇ, Nazmiye, Ekonomik Coğrafya Küreselleşme ve Kalkınma, Çantay Kitabevi, İstanbul, 2012.
• TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU http://www.tuik.gov.tr, 25 Temmuz 2013.
• WU, Ronggui and TIESSEN Holm, “Effect of Land Use on Soil Degradation in Alpine Grassland Soil, China”, Soil Science Society of America Journal, Vol. 66, p. 1648-1655.
• YILMAZ, Ersin, Bir Arazi Kullanım Planlaması Modeli: Cehennemdere Vadisi Örneği, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın No: 253, DOA Yayın No: 37, Tarsus, 2005.
• ZHAN, Xiaoyang vd., “Detection of land cover changes using MODIS 250 m data”, Remote Sensing of Environment, vol. 83, 2002, p. 336-350.