Gaziantep Camilerinin Ahşap Üzerine Kalemişi Süslemeli Müezzin Mahfilleri

Yıl 2016, Sayı: 37, 181 - 208, 20.04.2016

Süreyya Eroğlu

Öz

Türk İslam sanat tarihi içinde Müezzin mahfilleri,
sanat tarihi disiplininde başlı başına bir konu olarak üzerinde durulmayan,
ekseriyetle mimariye bağlı olarak değerlendirilen elemanlardır. Hünkar, müezzin
ve kadınlar mahfili olarak üç bölüme ayrılan mahfiller, genellikle ait
oldukları yapının bir parçası olarak görülmüş, bağımsız bir çalışma konusu
olarak seçilmemişlerdir. Çoğunlukla bulundukları yapı ile aynı zamanda ya da
daha sonra inşa edilen bu birimlerin yapıldıkları malzeme, geçirdikleri
onarımlar veya değişimler ilgili detaylı araştırma yapılmadığı görülmektedir. Yapılan
az sayıda çalışma göz önünde olan, özellikle başkent yapılarıyla sınırlı
kalmış, Anadolu örnekleri göz ardı edilmiştir. Mimariye bağlı bu birimlerin
vazgeçilmez özelliği olan süslemelerin teknik, üslup ve kompozisyon
özelliklerinin tespit edilmesine öncelik verilmelidir. Bu tespitler Anadolu
örneklerinde, başkent üslubunun etkisinde gelişen bir süsleme programını ya da
bulunduğu coğrafyaya bağlı bölgesel üslubun etkisinde gelişen yerel üslubu
belirlemekte kuşkusuz yol gösterici olacaktır.

Bu çalışma kapsamında, Gaziantep’te
bulunan Alaybey, Karatarla, Handan Bey ve Ahmet Nuri Paşa camilerinin ahşap
üzerine kalem işi süslemeli müezzin mahfilleri incelenmiştir. Bu yapıların süsleme
programları bağlamında, yerel sanat geleneklerinin bölgesel etkilerle ortaya
konmuş örneklerinin irdelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Gaziantep, Kalemişi, Ahşap, Süsleme, Müezzin Mahfiller

Kalemisi Ornamented Wooden Muezzin Loges of the Mosques in Gaziantep

Öz

The muezzin loges has not been considered
as a seperate elements in art history disciplines as a special topic within
Turkish Islamic Art History. They have been evaluated mostly within the
architectural context. Three types of loges as Hünkâr, Muezzin and Kadinlar,
generally handled as a part of the mainframe and not chosen as an independent
working field. Those loges were built  mostly at the same time with the main building
or later and there are no detailed researches about those loges for the
building materials, past time repairs or alterations. Very few researches have
been restricted with the ones have been in the limelight or with the capital
buildings. Examples from the Anatolia have been ignored. The identification of
the genre and composition characteristics of these architectural units should
have a priorty. These findings for the examples from the Anatolia would be a
pathfinder of the effect of developing a program of capital decoration style or
the effect of developing a regional style connecting to the present
geographical location.

In this study, the stenciled wooden
muezzin loges of Ahmet Nuri Pasha mosque, Alaybey mosque, Karatarla mosque,
Handan Bey mosque, Eyupoglu mosque and Haci Nasir mosque at the Gaziantep have
been examined. The examination of the examples of which put forth with the
traditional regional effects, in the context of the ornamentation program has
been intended.

Anahtar Kelimeler

Gaziantep, Kalemişi, Wooden, Ornament, Muezzin Loges