Çocuk İstismarına İletişimsel Yaklaşım: Sınıf Öğretmenlerinin İletişimsel Deneyimleri ve Yeterlilikleri Üzerine Bir İnceleme

Year 2021, Issue: 45, 125 - 143, 29.04.2021

Metin Eken

https://doi.org/10.52642/susbed.894296

Cited By: 2

Abstract

Türkiye Ulusal Ajansı tarafından yürütülmekte olan Erasmus+ Programı Okul Eğitimi Stratejik Ortaklıklar eylemi kapsamında finanse edilen ProChild kısa adıyla “Çocuk İstismarını Tespit ve Önlemeye Yönelik Öğretmen Yeterliliklerinin Güçlendirilmesi” Projesi kapsamında hazırlanan bu çalışma, çocuk istismarına iletişimsel yaklaşım aşamaları çerçevesinde sınıf öğretmenlerinin iletişimsel deneyim ve yeterliliklerini konu edinmektedir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımlarından fenomenoloji deseni kullanılmıştır. Çalışma grubu Kayseri’de kamu okullarında görev yapan 8 sınıf öğretmeni ve çocuk istismarına ilişkin olarak sınıf öğretmenlerinin öğrencilerle kurdukları iletişimin şekillenmesindeki etki ve yönlendirmeleri sebebiyle 3 rehber öğretmenden oluşturulmuştur. Odak grup görüşmesi ve yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakat teknikleriyle toplanan veriler, çalışma kapsamında kurgulanan tematik çerçevede analiz edilmiştir. Araştırma bulgularına göre katılımcıların, cinsel ve fiziksel istismar türlerine duygusal istismar ve ihmale oranla daha yüksek bir duyarlılık ve ilgiyle yaklaştıkları görülmüştür. Bunun en temel sebebi ise istismar türlerine ilişkin bilgi ve farkındalık eksikliği olarak somutlaşmaktadır. Söz konusu eksiklik; istismarın tespiti, raporlanması ve adli bildirim, destek ve izleme süreçleri ile önleyici iletişim yaklaşımlarının geliştirilmesinin önündeki en önemli engellerden birini teşkil etmektedir. Bunun dışında, bahsi geçen her bir aşamada öğretmen, veli, eğitim süreçleri ve okul yönetimi kaynaklı önemli iletişim engellerinin ortaya çıktığı görülmektedir. Söz konusu bilgi eksikliği ve iletişim engellerine yönelik çözüm önerilerinin geliştirilmesi, istismara ilişkin okul toplumu üyelerinin tamamını ilgilendiren karmaşık sorunlara yanıtlar üretilebilmesi için önemli bir gereklilik arz etmektedir.

Keywords

İletişim, Çocuk İstismarı, Sınıf Öğretmenleri

References

• Abrahams, N., Casey, K., & Daro, D. (1992). Teachers’ knowledge, attitudes, and beliefs about child abuse and its prevention. Child Abuse & Neglect, 16(2), 229-238. https://doi.org/10.1016/0145-2134(92)90030-U
• APSAC. (1995). Psychosocial evaluation of suspected psychological maltreatment in children and adolescents: Practice guidelines. American Professional Society on the Abuse of Children. https://www.apsac.org/single-post/2017/12/05/APSAC-Practice-Guidelines-Now-Free
• Buluş, M., Atan, A., & Sarıkaya, H. E. (2017). Effective communication skills: A new conceptual framework and ccale development study. International Online Journal of Educational Sciences, 9(2). https://doi.org/10.15345/iojes.2017.02.020
• Butchart, A., Phinney Harvey, A., Mian, M., & Fürniss, T. (2016). Çocuklara kötü muamelenin önlenmesi: Bu konuda harekete geçilmesine ve kanıt toplanmasına yönelik bir kılavuz / Preventing child maltreatment: A guide to taking action and generating evidence / World Health Organization and International Society for Prevention of Child Abuse and Neglect. Uluslararası Çocuk Merkezi Derneği. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/43499/9241594365_tur.pdf?sequence=21&isAllowed=y
• Bülbül, K., Çakici, A. B., & Türkkan, T. (2019). Sınıf öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik bilgi ve risk tanıma düzeylerinin incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 4(2), 127-144.
• Chaiyachati, B. H., & Christian, C. W. (2019). Child physical abuse: An overview. İçinde Encyclopedia on Early Childhood Development [online] (ss. 1-6). http://www.child-encyclopedia.com/sites/default/files/textes-experts/en/779/child-physical-abuse-an-overview.pdf
• Christian, C. W., & States, L. J. (2017). Medical mimics of child abuse. American Journal of Roentgenology, 208(5), 982-990. https://doi.org/10.2214/AJR.16.17450 Cowan, R., Cole, R., & Craigen, L. (2019). School-Based Child Sexual Abuse Prevention: Implications for Professional School Counselors. 9, 200-210. https://doi.org/10.15241/rc.9.3.200
• Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Siyasal Kitabevi.
• Erol, D. (2007). Okulöncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin, çocuklardaki fiziksel istismar belirtilerine ilişkin farkındalıkları [Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=-Z0vbSUgrhM9fXoGkRe6QxAj8z9xu-YCo1Xz7TbFWo30rtKj0do_ejo_Rbcqrqed
• Kara, B., Biçer, Ü., & Gökalp, A. S. (2004). Çocuk istismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47(2), 140-151.
• Kemp, K. (1981). Child abuse and neglect: The role of the School counselor. American Secondary Education, 11(2), 12-15. JSTOR.
• Koç, F., Halıcıoğlu, O., & Akşit, S. (2014). Hangi bulgular fiziksel istismarı düşündürür? The Journal of Pediatric Research, 1(1), 1-5. https://doi.org/10.4274/jpr.57966
• Korkut Owen, F., & Bugay, A. (2014). İletişim Becerileri Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(2), 51-64.
• Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yönetmeliği, 31213 (2020). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/08/20200814-2.htm
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (S. Turan, Çev.).
• Öztürk, S. (2007). Çocuklarda duygusal istismar [Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı].
• https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=ePX_SaJ0b35Gq45swKG3lKeX4gIOOtKcmQNs1TUgyp4CTZKsjGzGTqH8MaoLRXwJ Polat, O. (2018). Türkiye’de çocuk istismarı raporu -2. http://cohum.giresun.edu.tr/Files/ckFiles/cohum-giresun-edu-tr/RAPOR-%C3%87OCUK-%C4%B0ST%C4%B0SMARI-tam_v2_cleancopy.pdf
• Polat, O. (Ed.). (2019). Tüm boyutlarıyla çocuk istismarı-I Tanımlar (3. baskı). Seçkin.
• Scholes, L., Jones, C., Stieler-Hunt, C., Rolfe, B., & Pozzebon, K. (2012). The teachers’ role in child sexual abuse prevention programs: Implications for teacher education. Australian Journal of Teacher Education, 37. https://doi.org/10.14221/ajte.2012v37n11.5
• Sezer, N. (2017). Etkili iletişim kavramı ve süreci. İçinde Etkili İletişim Becerileri (ss. 31-54). İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Şahin, F., Özdinç, B., Paslı, F., Kaynak, H., & Hatipoğlu, N. (2008). Çocuk ihmali ve istismarını önleme: Öğretmenler ve aileler için eğitim kılavuzu. İnsan Hakları Derneği. https://ihd.org.tr/images/pdf/cocuk_ihmalini_ve_istismarini_onleme_ogretmenler_ve_aileler_icin_egitim_klavuzu.pdf
• Taşkin, P., Erdemli, Ö., & Demir, T. G. (2019). Çocuğun ihmal ve istismardan korunmasında okulun rolüne ilişkin öğretmen görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 52, 65-95. https://doi.org/10.21764/maeuefd.563292
• Tower, C. C. (1992). The role of educators in the prevention and treatment of child abuse and neglect. U.S. Department of Health and Human Services Administration for Children and Families Administration on Children, Youth and Families National Center on Child Abuse and Neglect. https://rhyclearinghouse.acf.hhs.gov/sites/default/files/docs/1424-The_Role_of_Educators_in_the_Prevention_and_Treatment_of_Child_Abuse_and_Neglect.pdf
• UNICEF. (2015). Cinsel istismar mağduru çocuklara bakım kılavuzu: İnsani yardım ortamlarında sağlık ve psikososyal hizmet sunucuları için kılavuz. International Rescue Committee. https://www.unicef.org/turkey/sites/unicef.org.turkey/files/2019-02/Cinsel%20istismar%20magduru%20cocuklar.pdf
• Veltkamp, L. J., & Miller, T. W. (1994). Clinical handbook of child abuse and neglect. (ss. xiii, 167). International Universities Press, Inc.
• Vitalaki, E. (2013). The child abuse matter and the major role played by the teacher: Issues raised by a pilot focus group sample of primary teachers. Journal of Education and Learning, 2. https://doi.org/10.5539/jel.v2n1p84
• World Health Organization. (2016). Child maltreatment. World Health Organization. https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/child-maltreatment
• Yildiz, D., Kiliç, M. Y., & Yavuz, M. (2018). “Öğretmenlerin iletişim becerilerini değerlendirme ölçeği” Geliştirme Çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 48-67. https://doi.org/10.16916/aded.345518
• Yolcu, H. (2009). İstismara uğramış çocuğa eğitim ortamında yaklaşım: Rehber öğretmenin rolü.
• Yüksel-Şahin, F. (2016). İletişim becerilerine genel bir bakış. İçinde Kişilerarası İlişkiler ve Etkili İletişim (ss. 32-62). Pegem Akademi.