İş Yeri Zorbalığı ve Sinizm: Sağlık Kurumlarında Çalışan Güvenliği Bağlamında Değerlendirilmesi

Year 2019, Issue: 42, 1 - 22, 01.08.2019

Şerife Didem Kaya Lütfiye Tekpınar , Gülnur Tekin

Abstract

İş yeri zorbalığı ve sinizm kavramlarının, çalışan güvenliğini sosyo-psikolojik şartlarda etkilediği düşünülmektedir. Bu çalışma, sağlık kurumlarında çalışan güvenliğinin sağlanması bakımından önem arz eden iş yeri zorbalığı ve örgütsel sinizm kavramlarının düzeyinin tespit edilerek, bu iki kavram arasındaki ilişkiyi açıklamak amacıyla yapılmıştır. Çalışma, Konya’da iki farklı sağlık kuruluşunda uygulanmıştır. Örneklem 332 sağlık çalışanından oluşmaktadır. Çalışanlar %31 oranında zorbalığa maruz kaldıklarını ifade etmişlerdir. İş yeri zorbalığı ölçeğinin ortalama puanı ve standart sapması 1,615±0,547 dir. Örgütsel sinizm ölçeğinin ortalama puanı ve standart sapması 2,453±0,830 dur. İş yeri zorbalığı ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki ise orta düzeyde, anlamlı ve pozitif bulunmuştur r=0,575; p=0,00, p

Keywords

İş Yeri Zorbalığı, Mobbing, Sinizm, Örgütsel Sinizm, Çalışan Güvenliği

Workplace Bullying and Cynicism: Evaluation in the Context of Working in Health Institutions

Abstract

Health workers are individuals who directly affect the quality of health care delivery. It is an inevitable fact that a qualified environment should be provided in order to provide a qualified service delivery by healthcare workers. Today, there are many biological, chemical, physical and psycho-social threats that threaten the safety of health workers. Workplace bullying, which also includes a psychosocial dimension, is seen as an important factor affecting the psycho-social security of health workers. As a result of some conditions such as organizational culture and misapplication in the organization, damage, crises and workplace bullying may occur. Such situations have led to the development of significant negative thoughts, attitudes and behaviors towards employees in their employees. Cynicism is one of them. It is known that workplace bullying is a situation that threatens the safety of health workers. Organizational cynicism causes employees to feed negative opinions against the institution. It is thought that the concepts of workplace bullying and organizational cynicism affect the employee security in psycho-social conditions. The aim of this study was to determine the level of workplace bullying and organizational cynicism, which is important psycho-socially for the safety of employee in health institutions, and to explain the relationship between the two concepts. The study was carried out in two different health institutions in Konya. The sample was composed of 332 health employees. Workplace bullying and organizational cynicism scales were used for data collection. Descriptive statistics, Mann Whitney U and Kruskal Wallis H test, Independent Samples t and ANOVA test, Spearman correlation and simple linear regression analysis were used in the dependent samples. 65% of the participants were women. 39% of the participants are nurses and 32% are administrative staff. .Employees stated that they were exposed to 31% of the population. The average score and standard deviation of the workplace bullying scale was 1,615±0,547. The average score of the organizational cynicism scale and the standard deviation was 2,453±0,830. According to occupational groups, a significant difference was found between workplace bullying and organizational cynicism scores. A significant difference was found between total organizational cynicism, cognitive cynicism, affective cynicism and behavioral cynicism scores according to education levels p

Keywords

Workplace Bullying, Mobbing, Cynicism, Organizational Cynicism, Employee Safety

References

• Adalar Solmaz, S. (2015),“Kamu Sağlık Personelinin Mobbing Karşısındaki Tutumu ve Hukuki Haklarının Bilinirlik Düzeyinin Ölçülmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi.
• Ağırdan, Ö. (2016). ”Örgütsel Sinizm: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı.
• Altunışık, R., Coçkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yönetemleri /SPSS Uygulamalı, Sakarya, Sakarya Yayıncılık, 2012.
• Akbolat, M. ve Amarat M. (2017).“Sağlık Kurumlarında Sinizm”, Çimen M. ve Deniz S. (Ed). Sağlık Kurumları Yönetiminde Örgütsel Davranış Konuları, Nobel, Ankara, s.239-255.
• Akman, G. (2013).“Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Ve Genel Sinizm Düzeylerinin Karşılaştırılması”. Yüksek Lisans Tezi İstanbul Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Hastane ve Sağlık Kuruluşları Yönetimi Bilim Dalı
• Aksakal, N. B., Karaşahin E. F., Dikmen A U., Avcı E. ve Özkan S. (2015).“Workplace Physical Violence, Verbal Violence, And Mobbing ExperiencedByNurses At A UniversityHospital”. Turkish Journal of Medical Sciences, sayı: 45, s.1360-1368.
• Aksoy, F. (2008).“Psikolojik Şiddet’in (Mobbing) Sağlık Çalışanlarına Etkisi”. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yöneticiliği Anabilim Dalı.
• Akyüz, İ. ve Yurduseven, N. O. (2016),“Sağlık Kurumlarında Örgütsel Sinizm Düzeylerinin Belirlenmesi”,UİİİD-IJEAS, Sayı 16, s.61-76
• Aslan, Ş.ve Akarçay D. (2013). “Psikolojik Şiddetin Genel ve Örgütsel Sinizme Etkileri”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, sayı: 41, s. 25-44
• Aydın O. ve Öcel Ö. (2009).“İş Yeri Zorbalığı Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Analizi”. Türk Psikoloji Yazıları, Cilt 12, sayı 24, s. 94-103.
• Bedük, A. (2011). Örgütsel Psikoloji, Atlas, Ankara.
• Brandes, P. (1997). “Organizational Cynicism: Its Nature, Antecedents, and Consequences”. Unpublished Doctoral Dissertation, Division of Research and Advanced Studies of the University of Cincinnati, USA.
• Cebeci, H. (2013).“Hastanelerde İş Kazaları Ve Çalışan Güvenliği: Karabük Şehir Merkezi Örneği”. Uluslararası İşletme ve Yönetim Dergisi, Cilt 1, Sayı 1,s. 62-82
• Çelen, B. C. ve Uluğ, F. (2014). “Türkiye’de Yapılan Mobbing Araştırmaları Üzerine Bir Analiz”. 2. Örgütsel Davranış Kongresi Bildiriler Kitabı, Melikşah Üniversitesi, Kayseri, s.195-200.
• Çinar, H G., Korkmaz A Ç. ve Yılmaz D. (2016).“Hemşirelerde Mobbing”. Journal of Human Rhythm. Vol 2, No: 2, s. 89-93
• Çokluk Ö., Şekercioğlu G. ve Büyüköztürk Ş. Sosyal Bilimler için Çok Değişkenli İstatistik SPSS ve Lisrel Uygulamaları, 4. Baskı, Ankara, Pegem Akademi, 2014)
• Çöl, S. (2008). “İşyerinde Psikolojik Şiddet: Hastane Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”. Çalışma ve Toplum, Cilt.4, Sayı 19, s. 107-134.
• Einarsen, S. ve Hoel, H. (2001). “The Negative Act Questionnaire: Development, Validation and Revision of A Measure of Bullying At Work”, 10th Europen Congress on Work and Organizational Psychology, Prag-Çek Cumhuriyeti.
• Erdost, E., Karacaoğlu, K. ve Reyhanoğlu, M. (2007), “Örgütsel Sinizm Kavramı Ve İlgili Ölçeklerin Türkiye’deki Bir Firmada Test Edilmesi“, 15. Ulusal Yönetim Ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Sakarya, s. 514-524
• Ergun Özler, N.D. (Ed.) (2015), Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Ekin, 3. Baskı, s. 270-280.
• Erdiren Çelebi M. ve Yazgan A. E. (2017),“Mobbing, Örgütsel Sinizm, Örgütsel Bağlılık Ve Bunların Algılanan Çalışan Performansı Üzerine Etkileri”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 2, s. 267-284.
• Erdoğan P, Bedük A. (2013). “Örgütsel Sinizm ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma”. Sosyoteknik Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 6, s. 17-36.
• Gül H. ve Ağıröz A., (2011). “Mobbing ve Örgütsel Sinizm Arasındaki İlişkiler: Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama”. Afyon Kocatepe Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 13, Sayı 2. S 27-47.
• Gün F. ve Atanur Baskan G. (2017). “Öğretim Elemanlarının Algılarına Göre Örgütsel Sinizm ile Tükenmişlik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, s. 1-20
• Gün, N. Çalışma Ortamında Psikolojik Taciz, Lazer Yayınları, Ankara. 2010.
• Gönlüaçık N. (2017), “İş Yerinde Psikolojik Yıldırmayı (Mobbing) Yordayıcı Değişkenler: Psikolojik Dayanıklılığın Etkisi (Ankara İlinde Hemşireler Üzerine Bir Araştırma)”, Yüksek Lisans Tezi Başkent üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Görgülü, N., Beydağ K D., Şensoy F. ve Kıyak M. (2014),“The Effects of Mobbing (Bullying) on Health Employes”, Procedia – Social and Behavioral Sciences, Sayı 152, s. 503-509
• İçerli, L. ve Yıldırım M H. (2012),“Örgütsel Sinisizm Ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Sağlık Sektöründe Bir Araştırma”, Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 4, sayı 1, s. 167-176.
• Kalay F., Oğrak A. ve Nişancı Z N. (2014), “Mobbing, Örgütsel Sessizlik Ve Örgütsel Sinizm İlişkisi: Örnek Bir Uygulama”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, s. 127-143.
• Karatza C.,Zyga S., Tziafer S., Prezerakos P. (2016), “Workplace Bullying Among the Nursing Staff of Greek Public Hospitals”, Workplace Health & Safety. Vol. 65 No: 2, s. 57-64
• Karacaoğlu K, İnce F. (2013), “Pozitif Örgütsel Davranışın Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkileri: Kayseri İlindeki İmalat Sanayi İşletmelerinde Bir Uygulama”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt 18,Sayı 1, s. 181-202.
• Kılıç İ. ve Saraçlı S. (2017), “Hastane İşletmelerinde Mobbingin Örgütsel Yabancılaşma Üzerine Etkisi: Afyonkarahisar'da Bir Uygulama”, İşletme Araştırmaları Dergisi., Cilt 9, Sayı 4, s. 734-747.
• Kılıç, N. Ve Tel H. (2017),“Sağlık Çalışanlarında Mobbing Algısı ve İş Doyumunun Belirlenmesi”, Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, Cilt 25, sayı 1,s. 31-40.
• Kılıçarslan, S. ve Kaya, A. (2016), “Mobbingin Örgütsel Sinizm Üzerine Etkisi Hemşireler Üzerinde Bir Uygulama”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 3, sayı 25, s.9-25.
• Kivimaki M., Elovainiom. ve Vahtera J. (2018), “Workplace Bullying and Sickness Absence in Hospital Staff”, Occup Environ Med,, Vol.2000 Cilt 57, Mart s. 656-660.
• Leymann, H. (1996), “The Content and Development of Mobbing at Work”, European Journal of Work and Organizational Psyhology, Vol. 5, No: 2, 165-184.
• Marşap A. Sağlık İşletmelerinde Kalite: Sağlıkta Kaliteşim Sistemi ve Sağlıkta Mükemmellikte Süreklilik, İstanbul, Beta Yayınları, 2014.
• Norton P.,Costa V., Teixeira J., Azevedo A., Roma-Torres A., Amaro J. ve Cunha L. (2017), “Prevalence and Determinants of Bullying Among HealthCareWorkers in Portugal”, Workplace HealtH&Safety, Vol 65, No:5,s. 188-196.
• Özdemir, S. (2014),“Mobbing ve İş Doyumu İlişkisi (Hemşireler Üzerine Bir Araştırma)”,Yüksek Lisans Tezi. Atılım Üniversitesi, Ankara.
• Öztürk Z, ve Kahraman N. (2015), “Sağlık Çalışanlarının Örgütsel Sinizm Düzeyinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma”, Electronic Journal of Vocational Colleges, Sayı 14, s. 339- 358.
• Özen Kutanis R., Dikili A. (2015), Değişim Boyutuyla Örgütlerde Sinisizm içinde Örgütsel Davranışta Güncel Konular, Ergun Özler, D. (Ed.), 3. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa, s. 269-287.
• Polatcan M. ve Titrek O. (2014), “The Relationship Between Leadership Behaviors Of School Principals and Their Organizational Cynicism Attitudes”, Socialand Behavioral Sciences, No: 141, s. 1291-1303.
• Solakoğlu, İ. (2007),“İşletmelerde Mobbing’in Örgütsel Stresle İlişkisi ve Bir Sağlık Kuruluşunda Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi.
• Şahin, S. (2015), “Yeni Bir Yaklaşım: İş Sağlığı Ve Güvenliği’nde Mobbıng Faktörünün Önemi Ve Etkisi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 3, Sayı 9, s.489-505.
• TBMM. (2015), Kadına Yönelik Şiddetin Sebeplerinin Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, 1. Cilt.
• Topçu, İ., Ünaldı Türkkan, N., Eşkin Bacaksız, F., Tiryaki Şen, H., Karadal, A., Yıldırım, A. (2013), “Sağlık Çalışanlarında Örgütsel Sinizm Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirliği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, Cilt 6, Sayı 3, s. 125-131.
• Tokgöz, N. ve Yılmaz, H. (2008), “Örgütsel Sinizm: Eskişehir ve Alanya'daki Otel İşletmelerinde Bir Uygulama”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, s. 238-305.
• Şahin S. (2015), “Yeni Bir Yaklaşım: İş Sağlığı ve Güvenliği’nde Mobbing Faktörünün Önemi ve Etkisi”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 3, Sayı: 9, s. 489-505.
• Taslak, S. ve Dalgın T. (2015), “Çalışanların Affetme Eğilimlerinin Örgütsel Sinizm Davranışları Üzerine Etkisi: Sağlık Çalışanları Üzerine Bir Araştırma”, Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, sayı 34, s. 139-158.
• Tavşanlı N G., Türkmen S N. ve Es B. (2017), “Hemşirelerin İşyeri Zorbalığına Maruz Kalma Durumları ve Yaşam Kalitelerinin Değerlendirilmesi”, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi ,Cilt 26, Sayı 6, s. 231-236.
• Tayfun A. Ve Çatır O. (2014), “Hemşirelerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin İncelenmesi”, İşletme Araştırmaları Dergisi. Cilt 6, Sayı 1, s. 347-365.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu. (2011), İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) Ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu, Ankara.
• Terzi A R. ve Derin R.(2016),“Relation Between Democratic Leadership and Organizational Cynicism”, Journal of Education and Learning, Vol 5, No 3, s. 193-204.
• Tekin, H.H. ve Sevinç İ. (2017), “Assessment Of Mobbıng Exposure Of Nurses And Theır Stresses In The Context Of Socıal Work Professıon”, The Journal of Academic Social Science. Yıl 5, Sayı 56, s. 522-534
• Tınaz P. (2011). İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing). Beta Yayınları, 3. Baskı, İstanbul
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu (2011), “İşyerinde Psikolojik Taciz (Mobbing) ve Çözüm Önerileri Komisyon Raporu”, Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyon Yayınları, No:6, Ankara.
• Yılmaz, F., İşeri, İ. ve Çolak M. Y. (2016), “Ankara’da Özel Hastanelerde Çalışanların Sinizm ve Örgütsel Sinizm Düzeyleri”, Akademik Bakış Dergisi. Sayı 54, s. 429-444.
• Oxford Wordpower Dictionary. Oxford University Press.2015. New York
• https://www.mobbing.org.tr/genel/mobbing-ortak-akil-calistayi-sonuc-bildirgesi.html Erişim (10.03.2018)
• http://www.leymann.se/English/12100E.HTM Erişim (19.06.2018)
• T.C. Resmi Gazete, 12 Ocak 1961, Sayı 224.